Verlichting en Romantiek (5)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

De Verlichting 
en 

de Romantiek

Programma

Enquete invullen

De Romantiek

Piet Paaltjens  

lesdoel

Je kent de kenmerken van de Romantiek (pak de reader deel II erbij)

Je hebt kennisgemaakt met de Piet Paaltjens

Reader deel 2

Je moet kennen: 

- De kenmerken (lijstje) van de Romantiek.

- Het leven en werk van Piet Paaltjens kennen. 

- Pak de reader er nu bij. 

Even terug naar de Verlichitng

• In Nederland eerste 'gevoelige' literaire werk is Julia (1783) van Rhijnvis Feith; 
• roman in (liefdes)brieven
• hoort bij de Verlichting

Met Julia bezorgde Rhijnvis Feith literair Nederland in 1783 een schok. In deze sentimentele roman in brieven draaide alles alleen nog om gevoelens of sentimenten. Feith beschreef de verliefdheid van twee jongeren: Eduard en Julia. Zij worden geconfronteerd met allerlei obstakels, zoals een tegenwerkende vader en de wetten van het christendom. Die wetten schreven voor dat goede christenen geen seks voor het huwelijk mogen hebben.

Dit is het trekje van de Verlichting, opvoedende element!
 

De Zwolse schrijver Rhijnvis Feith was een sentimentalist die zwelgde in overdreven en zwaarmoedige gevoelens. Een voorbeeld van deze gevoelige literatuur is het verhaal Julia, waarin wordt verteld over de liefde tussen Eduard en Julia. Zij hebben elkaar een avond in een donker woud ontmoet en de aantrekkingskracht is zo groot dat ze zich nauwelijks kunnen bedwingen. Julia’s vader maakt bezwaar tegen haar liefde en om hun liefde niet door seksuele driften in gevaar te brengen, besluiten ze elkaar een poos niet te ontmoeten. Eduard begint een zwerftocht en ontvangt op een gegeven moment een brief van Julia waarin zij schrijft dat haar vader toch toestemt. Hij keert terug, maar bij aankomst in het dorp ziet hij een rouwstoet. Julia blijkt overleden. Eduard stort ter aarde en koopt een huis vlakbij haar graf om daar te wachten op hun vereniging na de dood.

schrijfwijze

Direct spreken tot het hart:

• grote woorden
• veel bijvoeglijk naamwoorden
• veel tegenstellingen 

technieken om het effect te vergroten, het gevoel te laten spreken, tot het hart door te dringen.

Julia was een enorm succes.

Ook veel kritische geluiden: aanzet tot afzonderen, niets doen, terugtrekken uit de wereld.

Al snel kwamen er persiflages op Julia.

De literatuur in de 18e eeuw is beïnvloed door:

1. de burgerij
2. de verlichting
3. de romantiek
4. de kinderen

De stroming die op gang kwam in de tweede helft van de 18de eeuw, noemen we

1. de gevoelsstroming
2. de verstandstroming
3. de ratiostroming
4. de levensstroming

Typerende elementen van de Romantiek zijn

1. liefde voor de natuur
2. vluchten naar het verleden
3. vluchten in humor
4. verlangen naar de dood

Belangrijke schrijvers in de romantiek

• E.J. Potgieter
• Hildebrand
• Piet Paaltjens
• Multatuli
• Guido Gezelle

Piet Paaltjens

• Pseudoniem voor Francois Haverschmidt. 
• Gedichten met een grote zwaarmoedigheid

om alles wat in het leven maar tegenviel.

• Veel zelfspot en humor. 
• De gedichtenbundel zegt dat ook al: "Snikken en grimlachjes".

Piet Paaltjes is een pseudoniem voor

Francois Haverschmidt. Hij schrijft

gedichten met een grote zwaarmoedigheid

om alles wat in het leven maar tegenviel.

Het zou onleesbaar zijn als dat het enige was, maar gelukkig schrijft hij met veel zelfspot en humor. De titel van de gedichtenbundel zegt dat ook al: "Snikken en grimlachjes".

Wat is de echte naam van Piet Paaltjes?

1. Francois Haverschmidt
2. Multatuli
3. Herman Gorter
4. Willem Kloos

Wat is geen kenmerk van gedichten uit de Romantiek?

1. Belangstelling voor exotische culturen
2. Menselijke emoties en dramatiek
3. Fantaseren over de toekomst
4. Persoonlijke beleving van religie

Wanneer was de Romantiek?

1. 1600-1680
2. 1700-1780
3. 1800-1850
4. 1860-1880

Welk van onderstaande werken werd niet vertaald in de tijd van de Romantiek

1. Romeo & Juliet
2. Ivanho
3. Quasimodo
4. Verhalen van duizend-en-één-nacht

Romantici waren ontevreden met het heden. Dit kwam niet door de kijk op....

1. industrie
2. rationalisme
3. materialisme
4. nationalisme

Aan Rika

Slechts éénmaal heb ik u gezien. Gij waart

Gezeten in een sneltrein, die den trein

Waar ik mee reed passeerde in volle vaart.

De kennismaking kon niet korter zijn.

En toch, zij duurde lang genoeg om mij

Het eindloos levenspad met fletsen lach

Te doen vervolgen. Ach! geen enkel blij

Glimlachje liet ik meer, sinds ik u zag.

Waarom ook hebt gij van dat blonde haar,

Daar de engelen aan te kennen zijn? En dan,

Waarom blauwe oogen, wonderdiep en klaar?

Gij wist toch, dat ik daar niet tegen kan!

En waarom mij dan zoo voorbijgesneld,

En niet, als 't weerlicht, 't rijtuig opgerukt,

En om mijn hals uw armen vastgekneld,

En op mijn mond uw lippen vastgedrukt?

Gij vreesdet mooglijk voor een spoorwegramp?

Maar, Rika, wat kan zaalger voor mij zijn,

Dan, onder helsch geratel en gestamp,

Met u verplet te worden door één trein?

Welke kenmerken van de Romantiek herken je niet in 'Aan Rika'?

1. natuur
2. onvervulbaar verlangen
3. humor
4. liefderverdriet

Huiswerk

- maandag 9 december: opdracht 1, 2, 3 van deel II (Romantiek)

- vrijdag 13 december: inleveren: eindopdracht deel I