K1: 5,2 + 5,3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, t, mavo
• Leerjaar 1

Welkom in de geschiedenisles!

Wat gaan we doen vandaag?

• Herhaling
  
• Lesdoelen
• Werken in de stad
• Een leven voor god 
• Opdrachten
  
• Afsluiting  
  

Benoem één voordeel en één nadeel van het leven in een middeleeuwse stad.

Voordelen en nadelen

• Het leven in een middeleeuwse stad had zo zijn voor- en nadelen.
• Voordelen: veiliger dan dorpen, meer activiteiten, meer werk, inwoners waren ''vrij''
  
• Nadelen: brandgevaarlijk, vies, ziektes, doelwit voor aanvallen
  

De Franse stad Carcasonne, 2022

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• Uitleggen waarvan men in de stad leefden.

• Uitleggen hoe je een meester van een gilde kon worden.

• Uitleggen waarom het geloof zo belangrijk was voor mensen in de middeleeuwen. 

Late Middeleeuwen

• Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

• Het is 'veiliger' en 'rustiger'
• Er komt meer handel
• Geld komt weer terug
• Bevolking groeit

• Er ontstaan steden

• Macht van de steden neemt toe
• De adel krijgt (soms) minder macht

Welke historische vaardigheid komt hier duidelijk aanbod?

Dit is een plattegrond van Zwolle in de Middeleeuwen

Verbeteringen in de landbouw

Rond het jaar 1000

• Drieslagstelsel
  
• IJzeren ploeg
• Halsjuk

Leg in je eigen woorden uit waarom nieuwe steden ontstaan.

Werken in een gilde

• Omdat de oogst groter wordt, hoeft niet iedereen meer boer te zijn: er ontstaan andere beroepen: ambachten
• Mensen met hetzelfde ambacht zitten in een gilde.
• Het gilde controleerde ook de kwaliteit van de producten en stelde de verkoopprijs vast.
• Bij ziekte en overlijden kreeg het gezin hulp van het gilde.

De meeste gilden hadden een prachtig gildehuis. Hier werden, behalve vergaderingen, ook feesten gehouden. Heel het leven draaide om het gilde.

Voorbeelden van ambachten in een middeleeuwse stad:

- smid

- bakker

- timmerman

- meubelmaker

- brouwer

- kleermaker

Noem een aantal voorbeelden van ambachten in de middeleeuwen

Van leerling 

tot meester

• Je mag alleen een eigen bedrijf hebben, als je lid van een gilde bent.
  

• Hiervoor moet je eerst meester worden:

1. Je begon al erg jong als leerling;
2. Daarna werd je gezel;
3. En pas als je meesterproef had gedaan kon je meester worden. Je was dan vaak al ver boven de 30 jaar!

Middeleeuwse ambachtslieden aan het werk.

Hoger, beter, mooier

De bouw van de dom (latijn: domus, huis) in Keulen is begonnen in 1248, maar de kerk was pas in 1880(!) klaar. De bouw lag vaak jaren stil omdat het geld op was, of omdat delen van de kerk tijdens de bouw instorten. De beide torens van de kerk zijn ongeveer 160 meter hoog.

Hoger, beter, mooier

• In de Middeleeuwen waren de meeste mensen in Europa christenen.
• Mensen wilden erg graag na hun dood in de hemel komen.
• Om hun God te eren bouwden ze hoge kerken.
• Ook konden ze zo laten zien hoe rijk de stad was.
• Het geld voor de bouw kwam van de gilden, of van de handel in aflaten.

Wanneer mag iemand zelf een bedrijfje starten in een stad?

1. Als diegene van adel is.
2. Als deze lid is van de gilde in de stad.
3. Alleen de burgermeester mag een bedrijf beginnen.
4. Als er genoeg handel is in de stad.

Waarom boouwden mensen in de middeleeuwen grote kerken?

De Hanze

• De meeste steden hadden een plein, waarop markten werden gehouden.
• De belangrijkste markt was de jaarmarkt, die een paar weken duurde.
• Veel handelaren reisden van jaarmarkt naar jaarmarkt.

• Een groep steden in Europa werkte samen om meer handel te krijgen. 
• Ze noemden hun vereniging de Hanze.

Dit is een plattegrond van Deventer, een van de Hanze-steden.

Kaart waarop alle Hanze-steden te zien zijn. De steden van de Hanze lagen vooral in Duitsland. Hier in Nederland waren onder andere de IJsselsteden Kampen en Deventer lid van de Hanze. 

Handelaren van Hanzesteden hadden allerlei voordeeltjes als ze handelden in elkaars steden. Ze betaalden bijvoorbeeld minder tol en belasting. 

Welke voordelen had het samenwerken in de Hanze?

Video

Canonclips: De Hanze

00:21-00:26

Controle

Paragraaf 5,1 - Nieuwe steden
Opdrachten: 1, 2, 5, 10
LB blz. 72 en 73
WB blz. 94 t/m 97

Opdrachten

Paragraaf 5,2 - Werken in de stad

Opdrachten: 1, 2, 3, 7
LB blz. 74 en 75
WB blz. 97 t/m 99

Paragraaf 5,3 - Een leven voor God

Opdrachten: 2, 3, 5, 6, 8

LB blz. 76 en 77

WB blz. 100 t/m 102

Lees paragraaf 5,5 - kruitochten. 

Gildenopdracht 

• In individueel
• Op een A4
• Online kun je de opdracht vinden in het geschiedenis uur, magister

• Wat moet je doen? (lees de opdracht goed door!)

1. Naam van je gilde
2. Logo van je gilde
3. Regels van je gilde

Nabespreken

Aan het eind van deze les:

• Uitleggen waarvan men in de stad leefden.

• Uitleggen hoe je een meester van een gild kon worden.

• Uitleggen welke voordelen het samenwerken in de Hanze met zich meebracht.

Fijne dag!

Rond het jaar 1000 groeiden de oogsten snel. Welke oorzaak had dat?

1. De boeren hadden geleerd het land te bemesten.
2. De boeren lieten hun kinderen meehelpen op het land.
3. Er kwamen steeds meer boeren, omdat de mensen in steden ook moesten eten
4. De boeren gebruikten betere werktuigen.

Het gilde controleert de kwaliteit en de prijs van de producten die de gildeleden maken.

1. Waar
2. Niet waar

Als een gildelid ziek is, zorgen de andere leden voor hem en zijn gezin.

1. Waar
2. Niet waar

Een boer is een ambachtsman

1. Waar
2. Niet waar

Een timmerman is een ambachtsman

1. Waar
2. Niet waar

Een marktkoopman is een ambachtsman

1. Waar
2. Niet waar

Een zilversmid is een ambachtsman

1. Waar
2. Niet waar

Als je goed genoeg was, moest je de ????
afleggen. Dat was een soort examen. Als je slaagde, mocht je lid worden van het gilde.

Welk woord moet er op de vraagtekens staan?

1. gilde
2. meester
3. meesterproef
4. leerling