De Paus
1 / 25
Lesson duration is: 30 minIntroduction
Door het overlijden van paus Franciscus is het tijd om eens stil te staan bij de taken van de paus.
Waarom is er een paus en wat doet hij precies? Wat kenmerkte Franciscus als paus?
In deze interactieve les nemen leerlingen een duik in het pausdom: van de oorsprong bij Petrus tot de actuele thema’s waarmee Paus Franciscus zich bezighield. Ze leren: Wie de paus is en waarom zijn rol belangrijk is. Hoe een paus gekozen wordt en wat zijn spirituele én maatschappelijke taken zijn. De vergelijking met andere religies wordt getrokken; hebben zij ook een soort paus?
Deze les biedt verdieping, dialoog en kritisch denken – en sluit aan bij thema’s als identiteit, geloof, macht, armoede en wereldburgerschap. Met directe toepasbaarheid in zowel onderbouw als bovenbouw en eenvoudig naar jouw wens te personaliseren in LessonUp.
Instructions
Neem voor je de les gaat geven de slides en de notities door.
Dat stelt je in staat om de les eventueel aan te passen aan het niveau van jouw leerlingen óf om een enkele opdracht uit de les te verwijderen.
- Sla daarvoor de les eerst op.
- Open de les en klik, rechts van de miniatuurslide, op het oogje. Deze slide wordt direct transparant en zal tijdens je presentatie niet zichtbaar zijn.
Werk je met devices?
- De les is interactief en leerlingen kunnen met hun device meedoen. Vooral door de sleepvragen is het raadzaam de les op een laptop te laten volgen. Een telefoonschermpje kan wat klein zijn.
- Kies er zelf voor hoe veilig het is voor de leerlingen om de antwoorden onder eigen naam in te voeren. Wil je dat de leerlingen zich vrij voelen en anoniem kunnen antwoord geven? Zet dan in de editor het vinkje bij 'Toon namen' uit.
- Zo gauw je gaat presenteren, houd er dan rekening mee dat je zowel 'Devices in de klas' als 'Toon bij student' aanvinkt.
Werk je zonder devices?
- Laat de leerlingen dan op papier hun antwoorden geven.
- Bij de poll-vragen zou je hen op kunnen laten staan, post-its kunnen laten plannen aan een kant van het bord of hun hand op kunnen laten steken.
- De sleepvragen kan je klassikaal laten maken, door steeds een andere leerling voor het bord te halen. Iedere leerlingen mag een partner kiezen om mee te overleggen bij twijfel.
Items in this lesson
Slide 1 - Slide
This item has no instructions
Slide 2 - Slide
Introductie (1 minuut):
“Op 21 april overleed Paus Franciscus. Vandaar dat we het vandaag gaan hebben over een belangrijke religieuze wereldleider: de paus.
Wat weet jij eigenlijk al over hem?
Schrijf in 2 minuten zoveel mogelijk woorden of begrippen op die jij associeert met ‘de Paus’.
Think (2 minuten):
- Laat leerlingen zelfstandig of in tweetallen brainstormen.
- Laat ze het woord 'Paus' in het midden zetten en daar begrippen omheen schrijven.
Slide 3 - Slide
Pair (5 minuten):
Laat de leerlingen duo's of groepjes de woorden vergelijken en bespreken.
Kennen ze de betekenis van alle woorden? Of zijn er begrippen waar ze wel van gehoord hebben, maar die geen inhoud voor hen hebben?
Met elkaar verdelen ze de woorden in 'Bekend' en 'Onbekend' door simpelweg vraagtekens achter de woorden te plaatsen die ze zelf niet kunnen uitleggen.
Dit geeft je direct inzicht in hoever de voorkennis van je leerlingen echt gaat.
Bekend
timer
2:00
Éen van jullie schrijft jullie bekende begrippen op.
Éen van jullie schrijft de nog onbekende begrippen op.
Onbekend
DE PAUS
Slide 4 - Mind map
Share (5 minuten)
- De leerlingen schrijven in twee minuten de bekende en onbekende begrippen op.
- Één leerling voert de bekende begrippen in. En een andere leerlingen de onbekende begrippen.
- Door de begrippen per leerling te laten invoeren, heb je snel inzichtelijke welke begrippen wel en niet begrepen worden.
- Stel verdiepende vragen:
- Waarom denk je aan dat woord?
- Wat weet je daar precies van?
- Is dat positief of negatief bedoeld?
- Wie kan dit begrip wel uitleggen? - Versleep onbekende begrippen naar de bekende helft als de leerlingen elkaar het hebben kunnen uitleggen.
💡 Didactische tip:
Gebruik het woordweb om misvattingen of aannames te signaleren en daar later in de les op terug te komen. Bijvoorbeeld als iemand ‘koning’, ‘strak regime’, of ‘tegen vrouwen’ opschrijft — dit kan leiden tot verdiepende gesprekken over macht, traditie en verandering in religieuze instituties.
Slide 5 - Slide
This item has no instructions
Wat is de paus?
A
De leider van alle christelijke kerken
B
De geestelijk leider van de Rooms-Katholieke Kerk
C
De gekozen president van Vaticaanstad
D
De leider van alle geloofsovertuigingen
Slide 6 - Quiz
Uitleg:
De paus is het hoofd van de Rooms-Katholieke Kerk, die meer dan 1 miljard gelovigen wereldwijd telt.
Hij wordt gezien als de opvolger van de apostel Petrus en woont in Vaticaanstad. De paus bewaakt de katholieke leer, benoemt kerkelijke leiders en spreekt zich uit over belangrijke wereldthema’s.
Wat zijn de taken van de paus?
Er zijn steeds twee dezelfde hotspots. Welke omschrijft de juiste taak?
Sleep die hotspot naar de paus.
⛪️
🤝
📜
🕊️
✈️
Slide 7 - Drag question
This item has no instructions
Wie was de eerste paus?
A
Jezus
B
Johannes de Doper
C
Petrus
D
God
Slide 8 - Quiz
This item has no instructions
Slide 9 - Slide
Uitleg:
Petrus was één van de twaalf leerlingen van Jezus.
In de bijbel staat dat Jezus tegen hem zei: “Jij bent Petrus – en op deze rots zal Ik mijn kerk bouwen.” (het woord ‘Petrus’ betekent ‘rots’ in het Grieks.)
Die zin is belangrijk gebleken, want daardoor zagen de eerste christenen Petrus als de rots waarop Jezus zijn kerk bouwde – met andere woorden: als de eerste leider van de kerk. Hij trok uiteindelijk naar Rome om het geloof daar te verspreiden.
Toen Petrus in Rome stierf als martelaar, geloofden de mensen dat zijn taak werd doorgegeven aan de volgende leider van de kerk in Rome: de bisschop van Rome.
En die bisschoppen? Die noemden ze later ‘paus’. De paus is dus als het ware de 'geestelijke vader' van miljoenen katholieken over de hele wereld.
Dus samengevat: Petrus → eerste leider → stierf in Rome → opvolgers = bisschoppen van Rome → later genoemd: pausen!
"Petrus stierf als martelaar in Rome."
Wat is een martelaar?
A
Iemand die sterft voor zijn geloof
B
Iemand die zijn hele leven gelovig is
C
Iemand die een heilige is
D
Iemand die voor kerk heeft gewerkt
Slide 10 - Quiz
This item has no instructions
Waar komt het woord 'paus' vandaan?
A
Dat komt van het Latijnse woord 'papa', wat vader betekent
B
Dat komt van het Latijnse woord 'pax', wat vrede betekent.
Slide 11 - Quiz
This item has no instructions
Slide 12 - Slide
Uitleg:
Ontwikkeling van het pausdom
In de eerste eeuwen was de paus vooral een geestelijk leider onder andere bisschoppen. Maar toen het christendom in het jaar 380 de staatsgodsdienst werd in het Romeinse Rijk, kreeg de paus ook politieke invloed.
Tijdens de middeleeuwen groeide die macht enorm. De paus werd gezien als Gods vertegenwoordiger op aarde, boven koningen en keizers. In deze tijd ontstond ook het idee dat de paus onfeilbaar is wanneer hij officieel spreekt over geloof en moraal (dogma van de pauselijke onfeilbaarheid, 1870).
Tegenwoordig is de paus nog steeds het hoofd van de katholieke kerk, met meer dan 1 miljard gelovigen wereldwijd. Zijn rol is meer geestelijk en moreel leidend, hoewel hij ook nog bestuurlijke taken heeft binnen Vaticaanstad.
Slide 13 - Slide
This item has no instructions
Wereldwijd zijn zo'n 400.000 katholieke mannen de geestelijk leider van een parochie. Ze leiden niet alleen de mis, maar zijn ook een vertrouwenspersoon, een leraar in het geloof en helpen bij belangrijke momenten in het leven.
Je bent de leider van een regio kerken/parochies, een bisdom. Je geeft leiding over de priesters, wijdt priesters in, legt de katholieke leer uit en zoekt te verbinding tussen de samenleving het het geloof.
x 400.000 wereldwijd
x 5.000 wereldwijd
Alleen de paus kan je benoemen tot deze functie. Samen met je collega's kies je de paus, adviseer je de paus en geef je leiding in de kerk. Je vertegenwoordigt het geloof wereldwijd.
x 200 wereldwijd
Je bent de hoogste leider van de katholieke kerk. Je woont in Vaticaanstad en bent het hoofd van meer dan 1 miljard katholieken in de wereld.
x 1 wereldwijd
Sleep de functies naar de juiste plek
Priester
Bisschop
Kardinaal
Paus
Slide 14 - Drag question
This item has no instructions
Slide 15 - Video
This item has no instructions
Hoe lang duurt de rouwperiode?
A
7 dagen
B
9 dagen
C
een maand
D
een kwartaal
Slide 16 - Quiz
Uitleg:
De paus is het hoofd van de Rooms-Katholieke Kerk, die meer dan 1 miljard gelovigen wereldwijd telt.
Hij wordt gezien als de opvolger van de apostel Petrus en woont in Vaticaanstad. De paus bewaakt de katholieke leer, benoemt kerkelijke leiders en spreekt zich uit over belangrijke wereldthema’s.
Hoe noem je het proces waarin een paus wordt gekozen?
A
De Inzegening
B
Het Vaticaans overleg
C
De Heilige Stemming
D
Het Conclaaf
Slide 17 - Quiz
Uitleg:
De paus is het hoofd van de Rooms-Katholieke Kerk, die meer dan 1 miljard gelovigen wereldwijd telt.
Hij wordt gezien als de opvolger van de apostel Petrus en woont in Vaticaanstad. De paus bewaakt de katholieke leer, benoemt kerkelijke leiders en spreekt zich uit over belangrijke wereldthema’s.
Hoeveel stemmen moet een kardinaal krijgen om paus te worden?
A
De helft van de stemmen
B
Twee derde van de stemmen
C
De helft +1 van de stemmen
D
Alle stemmen
Slide 18 - Quiz
Uitleg:
De paus is het hoofd van de Rooms-Katholieke Kerk, die meer dan 1 miljard gelovigen wereldwijd telt.
Hij wordt gezien als de opvolger van de apostel Petrus en woont in Vaticaanstad. De paus bewaakt de katholieke leer, benoemt kerkelijke leiders en spreekt zich uit over belangrijke wereldthema’s.
Ik vind het goed dat de kerk één geestelijk leider heeft.
Ja
Nee
Slide 19 - Poll
Vraag de leerlingen naar hun antwoord. Kunnen zij hun keus uitleggen?
Uitleg:
Historisch perspectief:
Sinds het ontstaan van het christendom in de eerste eeuw, bestond er een grote behoefte aan eenheid en duidelijkheid binnen de jonge, snelgroeiende gemeenschap van gelovigen. In die tijd waren er veel verschillende opvattingen over wie Jezus was en hoe men zijn boodschap moest volgen.
De apostel Petrus, die volgens de traditie werd aangesteld door Jezus zelf, speelde een sleutelrol als leider van de vroege kerk in Rome. Vanuit dat leiderschap groeide het idee dat de bisschop van Rome (de paus) een bijzondere rol kreeg als hoeder van de ware leer en als symbool van eenheid.
In de eeuwen daarna, vooral tijdens het Romeinse Rijk en de middeleeuwen, hielp het hebben van één centrale figuur om orde te scheppen in een kerk die zich uitstrekte over heel Europa (en later de wereld).
De paus werd gezien als een moreel baken én als de enige die boven politieke conflicten kon staan.
In de huidige tijd:
Ook vandaag nog vervult de paus deze eenheidsfunctie. In een wereld waarin de katholieke kerk verspreid is over continenten, culturen en talen, zorgt de paus ervoor dat de kernboodschap van het geloof herkenbaar en eenduidig blijft.
Daarnaast heeft hij een symbolische en morele rol: de paus kan wereldwijd aandacht vragen voor thema’s als vrede, rechtvaardigheid, armoede, klimaatverandering en vluchtelingen, en is daarmee een stem die door miljoenen wordt gehoord — ook buiten de kerk.
Voor veel gelovigen geeft het troost en vertrouwen om één geestelijk leider te hebben die hun geloof vertegenwoordigt, vooral in tijden van crisis of morele verwarring.
Heeft de paus invloed op jongeren?
Ja
Nee
Slide 20 - Poll
Vraag de leerlingen naar hun antwoord. Kunnen zij hun keus uitleggen?
Uitleg:
De invloed van de paus op jongeren verschilt sterk per regio, cultuur en religieuze betrokkenheid. In landen waar het katholicisme diepgeworteld is, zoals in Latijns-Amerika, Afrika en delen van Europa, voelen veel jongeren zich nog steeds sterk verbonden met de paus, vooral als hij zich uitspreekt over thema's als armoede, klimaatverandering en vrede.
Tegelijkertijd is er in Westerse samenlevingen — zoals in Nederland en België — een groeiende afstand tussen jongeren en de kerk. Veel jongeren zijn kritisch over traditionele standpunten van de kerk op het gebied van seksualiteit, vrouwenrechten en LHBTQ+-zaken. In die context voelt de paus soms ver weg of zelfs irrelevant.
Toch zien ook niet-gelovige jongeren Paus Franciscus als een sympathiek figuur vanwege zijn bescheidenheid, menselijkheid en sociale betrokkenheid. Zijn publieke uitspraken over bijvoorbeeld duurzaamheid of vluchtelingenproblematiek bereiken via media en sociale netwerken ook jongeren die zelf geen gelovige achtergrond hebben.
De paus heeft dus zeker nog invloed, maar deze is meer symbolisch, moreel en cultureel geworden dan dat hij jongeren direct stuurt in hun levenskeuzes of geloofsbeleving.
De paus is niet alleen een geestelijk leider van de kerk,
maar heeft ook een grotere rol in de wereld.
Schrijf op wat jij daarvan vindt.
Slide 21 - Open question
This item has no instructions
Heeft ieder geloof een paus?
Ja
Nee
Slide 22 - Poll
In het katholicisme is de paus niet zomaar een leider. Hij is het geestelijk hoofd van meer dan een miljard mensen, een symbool van eenheid, en iemand die wereldwijd wordt gehoord over grote thema’s als vrede, armoede en klimaat.
Hoe zit dat in andere godsdiensten?
✡️ Jodendom
Er is geen paus. Het jodendom kent rabbijnen, die lesgeven, uitleggen en voorgaan in de gemeenschap. Ze zijn belangrijk, maar niet wereldwijd verbonden aan één leider.
☪️ Islam
Ook hier geen paus. Er zijn imams die het gebed leiden en uitleg geven over de Koran. In sommige stromingen, zoals het sjiisme, is er wél een soort geestelijk hoofd, de ayatollah. Maar ook daar is minder centrale macht dan bij de paus.
☸️ Boeddhisme
In het Tibetaans boeddhisme is de Dalai Lama een bekende spirituele leider. Hij wordt soms vergeleken met de paus, maar: hij vertegenwoordigt één stroming, en is meer geestelijk dan bestuurlijk leider.
Bespreek met je leerlingen:
🧭 Denk erover na:
- Waarom zou het katholicisme wél kiezen voor één centrale leider?
- Wat zijn de voordelen van zo’n figuur (zoals de paus)?
- En wat zouden de nadelen kunnen zijn?
- Kun je een leider bedenken die nu (ook buiten religie!) een soort 'moreel kompas' voor de wereld is?
Ik vind het belangrijk dat er en nieuwe paus komt.
Ja
Twijfel
Nee
Slide 23 - Poll
Vraag de leerlingen naar hun mening over de paus.
- Is jouw kijk op de paus veranderd?
- Hoe zou de paus meer van deze tijd kunnen zijn?
- Wat zou de paus kunnen doen om
Slide 24 - Slide
Reflectievragen
In de spinner staan heel diverse vragen over de paus en zijn functie.
Bepaal zelf of je deze vragen klassikaal, in groepjes of in duo's laat beantwoorden.
Bepaal zelf of je deze vragen klassikaal, in groepjes of in duo's laat beantwoorden.
Ook het aantal vragen dat je behandelen wil is door jou te bepalen. Jij kent je groep het best en weet wat ze aankunnen.
Slide 25 - Slide
This item has no instructions
