Thema 3 Nederland voor 1940, een uniek land: KA24

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Thema 3 - Nederland voor 1940, een uniek land

KA 24 - De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek

Tijd van ontdekkers en hervormers, 1500-1600

 Nederland voor 1940, een uniek land: KA 22, 24, 25,32, 34, 35

 

22 - Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat.

24 - De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse republiek

25 - Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie

32 - Discussies over de 'sociale kwestie'.

34 - Voortschrijdende democratisering, met deelname van steeds meer mannen en vrouwen aan het politieke proces.

35 - De opkomst van emancipatiebewegingen

Kenmerkende aspecten bij thema 3

KA 24 - De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek

De ontwikkeling van het denken: KA 19,20, 26, 27 

 

19 - Het veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance en het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling

20 - De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke oudheid

26 - De wetenschappelijke revolutie

27 - Rationeel optimisme en 'verlicht denken' dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving; godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen

Kenmerkende aspecten bij thema 4

KA 24 - De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek

Reformatie

Verlichting

Democratische revoluties

Industrialisatie

Wetenschappelijke revolutie

Humanisme

Renaissance

Sociale kwestie

 Nederland voor 1940, een uniek land

 

24 - De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek

KA 24 - De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek

In het laaggelegen gewest Holland was de grond niet geschikt voor het verbouwen van graag (te nat).

Gevolg - bevolking richt zich op visserij, scheepvaart en nijverheid.

Haringvangst belangrijk - voor eigen consumptie en handel.

Graanoverschot in landen rond de Oostzee. 

Haring exporteren en graan importeren.

Al snel koopt men meer graan dan nodig (is goedkoop) en verkoopt men dat graan met winst door aan andere landen.

Omdat deze Oostzee handel zo winstgevend is voor Holland, wordt het de Moedernegotie genoemd (moeder van alle handel)

Moedernegotie

KA 24 - De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek

Omdat er nu genoeg graan was, kon er in verschillende gewesten landbouwspecialisatie ontstaan - zuivelproducten en hennep.

Men produceerde vooral voor de markt.

Moedernegotie

KA 24 - De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek

De belangrijkste havenstad van de Nederlanden, Antwerpen, werd in 1585 veroverd door de Spanjaarden.

Twee belangrijke gevolgen:

Veel handelaren vluchtte weg uit de stad (richting het noorden) en daarmee ook kennis en kapitaal.

De opstandige gewesten wilden niet dat de Spanjaarden over een haven beschikte en blokkeerde de vaarweg naar de haven (de Schelde)

Vanaf nu werd Amsterdam de belangrijkste havenstad.

De val van Antwerpen

KA 24 - De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek

Na de onafhankelijkheidsverklaring in 1581 (KA22) werd besloten geen nieuwe landheer meer te zoeken. 

De Nederlanden werden zo een republiek. Bestaande uit gewesten en bestuurt door regenten. 

Ingewikkeld systeem met een gevoelige machtsbalans (met name tussen raadspensionaris en stadhouders)

Vooral gevoelig was de rol van de Stadhouder. Erfgenamen van Willem van Oranje die een 'speciale' functie hadden binnen de Republiek.

De Republiek

KA 24 - De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek

Regenten en rijke burgers hadden behoefte aan mooie kleren, dure huizen en bijzondere kunst om hun status te tonen.

Gouden tijd voor kunstenaars. Hollandse meester die zich lieten inhuren door de rijken en waren geïnspireerd door de renaissance schilders.

Ook de wetenschap bloeide in de Republiek. De relatief grote mate van vrijheid gaf wetenschappers, filosofen en anderen de kans zich vrij te uiten. Zonder bang te hoeven zijn vervolgd te worden.

Dankzij de welvaart en de bloeiende cultuur en wetenschap wordt de 17e eeuw ook wel de Gouden Eeuw genoemd. (wel maar voor beperkte groep)

Cultuur

KA 24 - De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek

22.21. Waarom werd de Acte van Verlatinghe opgesteld?

• De gewesten van de Unie van Utrecht waren zo boos over de vogelvrijverklaring van hun leider Willem van Oranje door Filips II, dat ze besloten dat ze de laatste niet meer wilden als hun landsheer.

22.22. Waarom waren de Acte van Verlatinghe en de vorming van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden uniek voor Europa in die tijd?

• Omdat tot die tijd nog nooit een land in Europa had besloten om zijn koning af te zweren, en al helemaal niet om dan ook nog zonder een andere vorst verder te gaan (maar als republiek).

Vragen

KA 24 - De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek

Maak opdracht 24.1 t/m 24.7

Huiswerk

KA 24 - De bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek