2.4 Nederland tijdens het Interbellum

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

2.4 Nederland 1918-1939

Een verzuild land in crisis

  Kennen 

• 1919 algemeen kiesrecht vrouwen
• verzuiling Nederland
• gevolgen crisis jaren '30
• aanpassingspolitiek regering Colijn
• werklozen - stempelen - werkverschaffing
• extreem-rechts: NSB 
• neutraliteitspolitiek jaren '30

Begrippen uit deze les

• actief kiesrecht
• algemeen kiesrecht
• verzuiling
• crisis jaren '30
• stempelen
• zwartwerken
• aanpassingspolitiek
• werkverschaffingsprojecten
• NSB
• neutraliteitspolitiek

1917 -> nieuwe grondwet

• algemeen kiesrecht mannen: actief en passief kiesrecht
• evenredige vertegenwoordiging: meer kleine partijen in de Tweede Kamer
• Confessionele partijen krijgen meeste stemmen -> regering
• Socialisten worden erbuiten gehouden

Verzuiling

=> Nederland is verdeeld in aparte groepen op basis van geloof of politieke overtuiging

=> elke groep is een "zuil" 

=> 4 zuilen: Katholieken, Protestanten, Socialisten en Liberalen

=> groepen leven gescheiden van elkaar, weinig onderling contact

4 zuilen

1. Katholieken
2. Protestanten
3. Socialisten
4. Liberalen

Weet je het nog?

• 1929: beurskrach New York -> de aandelenmarkt stort in!
• wereldwijde crisis
• vooral Duitsland zwaar getroffen
• grote werkloosheid in VS en Europa
• Ook Nederland krijgt te maken met deze economische crisis in de jaren '30....

Jaren '30->Crisis in Nederland

• Nederland wordt zwaar door de crisis geraakt: de handel met de VS en Duitsland komt vrijwel stil te staan.

• Veel bedrijven en fabrieken moeten de deuren sluiten.

• Tussen 1929 en 1935 stijgt de werkloosheid van 22.000 naar 500.000
• Zij krijgen een klein uitkering van de regering en stonden strenge controle 

Werkloos in de jaren '30..

• alleen werklozen tussen 21 en 60 jaar krijgen de steunuitkering
  
• buiten hun schuld werkloos, geen werk als gevolg van de crisis wereldwijd
  

• Hiervoor moeten ze 2 keer per dag in de rij staan om te stempelen: een kaart waarop je stempels verzamelde om te laten zien dat je echt niet werkte..
• Dit is vooral bedoeld om zwartwerken en fraude te voorkomen
  
• werkverschaffingsprojecten werden opgezet om toch iets aan de werkloosheid te doen...verplicht zwaar lichamelijk werk vaak..

Colijn: minister-president in de crisisjaren '30

• Hij wordt in 1933 als leider van de ARP(een voorloper van het CDA) minister-president van Nederland
  
  
• Zijn oplossing voor de crisis: =>Aanpassingspolitiek 
  => De overheid geeft niet meer geld uit dan er binnen komt = bezuinigen.
  

De NSB-> nationaal socialistische Beweging

• crisis -> fascisme in Italië, nazi's in Duitsland
• ook in NL: de NSB, exteem rechts


• Leider: Anton Mussertc (foto)
• beloofde een eind te maken aan de werkloosheid, net als de nazi's in Dld.
• De NSB kreeg pas na de Duitse bezetting veel leden. Daarvoor kregen ze maar 4% van de stemmen -> door de verzuiling stemmen mensen alleen op hun eigen partij.
  

Nederland mobiliseert

november 1939

• De Nederlandse regering voerde de neutraliteitspolitiek: de regering wil, net als tijdens de Eerste Wereldoorlog, neutraal blijven. Nederland heeft geen hypermodern leger en hoopt dus niet te hoeven vechten.
• In 1939 mobiliseert het leger alsnog, uit voorzorg..