H5.2

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

VWO 4

5.2 De Europese expansie

Lesdoelen:

In deze paragraaf leer je:

- waardoor en hoe de ontdekkingsreizen ontstonden.

- hoe de zeeroute naar Indië werd gezocht en gevonden.

- welke activiteiten Spanjaarden en Portugezen ondernamen in Oost-Afrika en Azië.

- welke activiteiten ze ondernamen in West-Afrika en Amerika.

KA: Het begin van de Europese overzeese expansie.

VWO 4

5.2 De Europese expansie

Het ontstaan van de ontdekkingsreizen

Portugal veroverde in 1415 de Marokkaanse havenstad Ceuta.

Belangrijk moment: 

- Vanuit hier hadden de moslims grotendeels Spanje en Portugal veroverd.

- De succesvolle reconquista vond nu ook buiten Europa plaats.

- Begin van de Europese expansie (Spanje en Portugal leidend).

Oorzaken Europese expansie;

- Zoektocht naar goud en grondgebied.

- Verspreiding van het christendom.

Door langs de westkust van Afrika te varen ontdekten ze het goud in Ghana (Goudkust).

Canarische eilanden veroverd door de Spanjaarden.

De Portugezen hebben het geprobeerd in te nemen, maar tevergeefs.

Madeira, onbewoond eiland ontdekt door de Portugezen.

Vanuit hier trokken de Portugezen verder langs de Afrikaanse westkust om de Atlantische oceaan te verkennen.

Bartholomeus Diaz

De belangrijke specerij- en zijderoutes werden geblokkeerd door de Ottomanen in 1453 na de Val van Constantinopel. Hierdoor gingen de Portugezen op zoek naar alternatieve, overzeese routes.

VWO 4

5.2 De Europese expansie

De zeeroute naar Indië

De Portugezen reisden verder op zoek naar Indië. Ze hoopten enorme winsten op specerij-en te kunnen maken. In 1488 kwamen ze tot Kaap de Goede Hoop en in 1498 tot India. Vanaf 1510 ook in Indonesië, China en Japan.​

​

In 1492 geloofde Columbus dat hij de westelijke route naar Indië had ontdekt. De oorspronkelijke bewoners staan daarom bekend als indianen en het gebied werd West-Indië of de West genoemd. Azië werd Oost-Indië of de Oost genoemd. Het nieuwe continent werd naar Amerigo Vespucci vernoemd, dat hij zelf de Nieuwe Wereld (Mundus Novus) noemde.​

​Spanjaarden zeilden in 1522 via Zuid-Amerika naar Indië en daarna via Afrika naar Spanje.

Aankomst van Da Gama bij Calicut.

Christoffel Columbus

Amerigo Verspucci

VWO 4

5.2 De Europese expansie

Europese expansie in het oosten.

Na de eerste ontdekkingsreis naar India stuurde Portugal armada’s. De Portugezen namen langs de Afrikaanse en Aziatische kusten kleine gebieden in bezit en bouwden er factorijen. Ze namen deel aan de eeuwenoude handel en een deel van de rijke koopwaar ging naar Europa.​

​In 1510 werd Goa in West-India gekoloniseerd. Het werd het Portugese hoofdkwartier in Azië. ​

​Lange tijd waren de Portugezen de enige Europeanen in Azië tot Spanje omstreeks 1570 de Filipijnen veroverde met als doelen:​

-handel ​

-bekeren van de inheemse bevolking

VWO 4

5.2 De Europese expansie

Europese expansie in het westen

Van de kusten van Afrika haalden de Portugezen goud, ivoor en zwarte slaven. ​

M.b.v. Afrikaanse en indiaanse slaven verbouwden ze o.a. in Brazilië suikerriet op grote plantages. ​

De Spaanse veroveraars zochten roem, grond en goud in Midden- en Zuid-Amerika. ​

De indianen werden makkelijk verslagen. Ze:​

- hadden eenvoudige wapens​

- waren doodsbang voor paarden​

- vochten tegen onderdrukte volken die de Spanjaarden hielpen​

- waren niet bestand tegen Europese ziekten ​

​

07:19

De conclusies die Jared Diamond trekt uit zijn onderzoek worden gezien als het antwoord op de vraag die hij stelt. Waar gaat het onderzoek van Jared Diamond over en wat is zijn conclusie daarop?

12:10

Waar waren de Spanjaarden zo verbaasd over?

1. Ze waren verbaasd over het feit dat de Inca's zo goed bewapend waren.
2. Ze waren verbaasd over het feit dat de Inca's zulke ontwikkelde steden hadden.
3. Ze waren verbaasd over het feit dat de Inca's hen met open armen ontvingen.

14:13

Waarom was het voor de Spanjaarden nodig om zo'n plan te bedenken?

16:37

Leg uit wat de Spanjaarden van Atahualpa verwachtten.

19:52

Wat wilden de Spanjaarden hebben in ruil voor zijn vrijheid?

1. Goud en zilver
2. Specerijen
3. Slaven
4. Dat alle indianen zich zouden bekeren.

VWO 4

5.2 De Europese expansie

Europese expansie in het westen

De Spanjaarden gingen heersen over steeds grotere gebieden in Midden- en Zuid-Amerika. Er kwam een migratie op gang van honderdduizenden Spaanse mannen die kinderen kregen bij indiaanse vrouwen. Zo ontstond een etnisch gemengde bevolking.​

​

Zo begon het Europees kolonialisme in Amerika. Spanje en Portugal werden moederlanden die heersten over koloniën om eraan te verdienen.​

Mesties (van het latijnse woord Miscere)

Kinderen van gemengd Europees en Indiaans bloed.

VWO 4

5.2 De Europese expansie

Aan de slag!

- Kijk de eindopdrachten 5.1 na via Teams.

- Maak de LessonUp af

- Maak de eindopdrachten 5.2 in Teams.

a. Beschrijf hoe de Portugezen Zuidoost-Azië over zee bereikten.

b. waardoor het even leek of Spaanse schepen het eerst Azië hadden bereikt en

c. hoe dit misverstand uit de wereld werd geholpen.

Gebruik afbeelding 5.12
Je kunt de expansie van de Portugezen en Spanjaarden zien als een voorbeeld van een continu proces, maar ook als een voorbeeld van verandering. Leg beide visies uit.

De Europese overzeese expansie in Azië in de 16e eeuw verschilde van die in Amerika.
a. Noem een belangrijk verschil.
b. Noem twee gevolgen op cultureel gebied van de Europese expansie die nu nog merkbaar zijn in Amerika.

Gebruik afbeelding 5.8
Leg uit dat deze afbeelding past bij het kenmerkend aspect van deze paragraaf.

Welke uitspraak is juist?

1. Portugezen namen langs de kusten van Azië kleine gebieden in bezit en bouwden er factorijen.
2. In Azië waren de Spanjaarden lang de enige Europeanen die zilver ruilden tegen zijde, porselein en parfums.