4.3 Nederland bezet RZ

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

4.3 Nederland bezet RZ

4.3 Nederland bezet

Leervragen

• 1. Ik herken voorbeelden van collaboratie, verzet en aanpassing van de Nederlandse bevolking.
• 2. Je kunt beschrijven hoe het leven eruit zag tijdens de Duitse bezetting.
• 3. Je kunt beschrijven waarom de Slag bij Arnhem resulteerde in het ontstaan van de Hongerwinter.

Nederland mobiliseert

november 1939

• De Nederlandse regering hoopt dat, net als tijdens de Eerste Wereldoorlog, Nederland neutraal zou blijven. 
• Uiteindelijk wordt pas laat besloten om tóch te mobiliseren en gebruik te maken van de Hollandse Waterlinie.

Duitsland valt aan

10 mei 1940

• Op vrijdagmorgen, om 3.55, valt het Duitse leger het slecht bewapende Nederland aan. 
• Op sommige plekken, zoals bij de Afsluitdijk en de Grebbelinie, wordt nog behoorlijk tegenstand geboden, maar tegen de overmacht is niets opgewassen.
  

Regering vlucht naar Londen

13 mei 1940

• Om niet in de handen van de Duitsers te vallen, vlucht een groot deel van de Nederlandse regering uit naar Engeland.
• Vanuit Londen zal koningin Wilhelmina de Nederlanders motiveren om niet op te geven en tegen de bezetters te strijden.

Welke Nederlandse stad?

Bommen op Rotterdam

14 mei 1940

• Hoewel de stad zich al heeft overgegeven, bombarderen de Duitsers Rotterdam tóch.
• Het bombardement duurt maar een kwartier, maar de binnenstad is verwoest, en zal pas na de oorlog weer worden opgebouwd.

Nederland capituleert

15 mei 1940

• Na het bombardement op Rotterdam, en de Duitse dreiging om ook andere steden te bombaderen, kan Nederland niets anders dan zich overgeven.
• In totaal komen in de meidagen van 1940 ongeveer 2200 mensen om het leven.

De eerste bezettingsmaanden

mei 1940 - februari 1941

• De Duitsers gedragen zich meestal keurig en de meeste Nederlanders pakken hun normale leven op en werken, passief of actief, met de Duitsers samen.
• Nederlandse bedrijven kunnen goed geld verdienen aan de 'Duitse oorlog'...

Gelijkschakeling

• De Duitsers waren na februari 1941 de baas over alle Nederlandse organisaties zoals: 
• Verenigingen, vakbonden, kranten, omroepen
• Alles stond in het teken van Nazi's 

Korte pauze

Je blijft in het lokaal tenzij 

je naar de wc moet of je waterfles moet vullen.

Telefoons blijven in de tas!

distributie bonnen

De NSB

• De Nationaal-Socialistische Beweging (NSB), die collaboreerde met de Duitsers, is de enige politieke organisatie die mag blijven bestaan.

• De leider van de NSB, Anton Mussert, mag zich 'Leider van het Nederlandsche Volk' noemen, maar de Duitsers zijn uiteindelijk de baas.
  

Onderdeel van Duitsland

29 mei 1940

• Nederland wordt onderdeel van Duitsland: Reichskommissariat Niederlande
• De Oostenrijker Arthur Seyss-Inquart wordt Reichskommisar. 

Verzet

• Wat is verzet?
• Aanslagen plegen of illegale krantjes verspreiden? Onderduikers helpen? 
• Of naar rechts gaan als de Duitsers zeggen dat je naar links moet gaan?
• In totaal waren er rond de 45.000 Nederlanders die actief verzet pleegden. 

Onderduiken

• Onderduiken om je te verbergen zodat je niet wordt opgepakt door de politie of Duitsers. 
• Dit zijn niet alleen Joden, maar iedereen die het risico loopt opgepakt te worden: studenten, mannen, verzetsstrijders enz. 
• Op het hoogtepunt zijn er alleen al in Nederland ruim 350.000 mensen ondergedoken

Om te voorkomen dat Joden worden opgepakt,

worden identiteitsbewijzen vervalst...

Aantekeningen 

4.3 Nederland bezet

Leervragen

• 1. Ik herken voorbeelden van collaboratie, verzet en aanpassing van de Nederlandse bevolking.
• 2. Je kunt beschrijven hoe het leven eruit zag tijdens de Duitse bezetting.
• 3. Je kunt beschrijven waarom de Slag bij Arnhem resulteerde in het ontstaan van de Hongerwinter.

Aan de slag (huiswerk)

Maak opdrachten 1 t/m 9 van 4.3

Dolle Dinsdag

5 september 1944

• De opmars van de geallieerden na D-Day gaat erg snel. 
• De gebeurtenissen worden gevolgd op illegale radio's: "Ze zijn in Nederland!"
  

• Duitse soldaten slaan op de vlucht voor de naderende geallieerden.
• Maar de geallieerden komen helemaal niet...

• Het volksfeest was veel te voorbarig losgebarsten.
  

Slag om Arnhem

september 1944

• De Geallieerden willen doorstoten tot het noordelijk deel van Nederland, om daar vandaan Duitsland binnen te vallen, maar ze vergissen zich in kracht van de Duitsers. 
• Operatie Market Garden is mislukt bij Arnhem ('Brug te ver').

Spoorwegstaking

september 1944 - mei 1945

• Om de geallieerde opmars te helpen, roept Radio Oranje het spoorweg-personeel op om te gaan staken. Zo kunnen de Duitsers geen gebruik meer maken van het spoor voor hun oorlog. 
• Het zorgt uiteindelijk ook voor voedsel- en brandstoftekorten...

Hongerwinter

november 1944 - april 1945

• De Hongerwinter had een aantal oorzaken:

1. Zo was er geen aanvoer van kolen meer mogelijk uit Limburg, omdat dit deel van Nederland al was bevrijd. 
   
2. Daarnaast zorgde de Spoorwegstaking ervoor dat er niets meer werd vervoerd... 
3. ...én namen de Duitsers wraak door hoofdroutes naar West-Nederland te blokkeren.

• Het systeem van de distributiebonnen, dat al in 1939 was ingevoerd, werkt in de laatste fase van de oorlog niet meer: er wás gewoon niets meer

Duitse capitulatie

4 mei 1945

• In Hotel De Wereld in Wageningen wordt op 5 mei onderhandeld over de onvoorwaardelijke overgave van de Duitse troepen in Nederland.
• De Duitse troepen hebben zich overigens al op 4 mei overgegeven aan de geallieerden.

De Bevrijding

mei 1945

• De bevrijding wordt tegenwoordig gevierd op 5 mei, maar Nederland werd niet overal op 5 mei bevrijd: soms was het eerder, soms veel later, zoals op Texel. 
• Dit eiland werd pas op 20 mei 1945 bevrijd.

• Hoewel het is verboden, is de reactie van Nederlanders op verraders, profiteurs en collaborateurs begrijpelijk.

Aantekeningen

Begrippen uit deze les

• NSB
• Collaboreren
• Verzet
• Dolle Dinsdag
• Distibutiebonnen
• Hongerwinter
• Slag om Arnhem

Aan de slag (huiswerk)

Maak opdrachten 9 t/m 20 van 4.3

- 11, 12 en 15 hoef je niet te maken