Ethische dilemma's als helpende in de zorg

• Zorg en Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1,3

Ethische dilemma's 

als helpende in de zorg 

Lesdoelen

- De student weet aan het einde van de les wat een ethisch dilemma is.

- De student weet aan het einde van de les hoe er omgegaan kan worden met ethische dilemma’s en wat hier de handelswijze in is als helpende in de zorg.

- De student weet aan het einde van de les welke belangen hij/zij moet afwegen om een keuze te kunnen maken.

Normen en waarden

Waarde: ideaal, iets wat iemand of een groep mensen belangrijk vindt.

Normen: Dit zijn op waarden gebaseerde handelingsvoorschriften.

(Oftewel: op waarden gebaseerde regels hoe we ons wel of niet moeten gedragen).

Moraal: geheel van normen en waarden

Wat is ethiek?

Ethiek is de leer van het moraal, dat zijn de waarden en normen die richting geven aan jouw handelen. Het is het nadenken of jouw handelen leidt tot goede zorg (Nursing,2004).

Dilemma: euthanasie

Waarde: respect voor het leven

Norm: iedereen zo lang mogelijk in leven houden

Dilemma’s:

- Wat als iemand in een diepe coma ligt?

- Vanaf / tot welke leeftijd?

- Wat als de kosten weinig voorkomend en duur zijn?

- Wat als iemand niet zo lang mogelijk levend gehouden wil worden?

- Wat als familie dat niet wil?

Een ethisch dilemma

Bij afwegingen zoals juist of onjuist en wat wel goed of niet goed is, gaat het om ethische dilemma's. 

Kenmerken voor ethische dilemma's:

• Het gaat om kwesties die gaan over goed en kwaad, wat moreel juist of onjuist is. 
• Je staat in tweestrijd: Welke keuze je ook maakt, beiden bevatten bezwaren.
• Er spelen meerdere belangen mee. 

Wat speelt een rol bij ethiek in de zorg?

- Balanceren waarde zorgvragers, familie en organisatie

- Wet- en regelgeving?

- Het levert ethische vragen en dilemma’s op

- Wat is goede zorg in deze situatie?

Wat is een ethisch dilemma?

1. Een situatie waarbij iemand verschillende keuzes tot handelen heeft die altijd verschillende waarden bevat.
2. Een situatie waarbij onwenselijke situaties zorgen voor verschillende meningen.
3. Een situatie waarbij iemand een andere mening heeft waardoor er een ruzie ontstaat.
4. Een situatie waarbij iemand maar één keuze tot handelen had, met een onderliggende waarde.

Welke ethische dilemma's kunnen jullie tegenkomen in je werkveld?

Groepsopdracht: bespreken dilemma

Ga in groepjes van max. 4 studenten het dilemma bespreken wat jullie hebben gekregen van de docent.

 Vertel daarna aan de klas wat jullie oplossing voor het dilemma zou zijn.

Ethisch dilemma 1

Je komt uit bij een cliënt die is gevallen. Hij gebruikt bloedverdunners en heeft een flinke jaap. Het bloed spuit er uit en je ziet dat de cliënt al in shock dreigt te raken. 112 is gebeld en de ambulance komt. Maar de cliënt is een jehovagetuige en geeft aan geen bloed te willen? Hoe ga je hier mee om?

Ethisch dilemma 2 

Mevrouw Oosterveld is 40 jaar en heeft longkanker. Ze heef net een geslaagde operatie achter de rug waarbij haar kleine long is verwijderd. Er volgt nu een traject met bestraling. Mevrouw Oosterveld vraagt jou om mee te gaan naar de rookkamer, ze snakt namelijk naar een sigaret.

Ethisch dilemma 3

Het is 13:00 en meneer Janssen moet nog zijn medicatie slikken. Er is geen verzorgende meer op de afdeling die meneer Janssen de medicatie kan toedienen. Meneer Janssen blijft aandringen dat hij zijn medicatie moet innemen vanwege gezondheidsredenen. Hoe handel je?

Ethisch dilemma 4

Mensen met een licht verstandelijke beperking mogen preventief gesteriliseerd worden 

Ethisch dilemma 5:

Er is een 2,5 jarig Nederlands kindje in de groep wil graag spelen met een buitenlands kindje dat nog niet zo goed Nederlands spreekt.

De ouders van het Nederlandse kindje willen niet dat hij met buitenlandse kindjes in de groep speelt omdat buitenlandse kindjes andere normen en waarden hebben. Ze vinden ook dat hun kindje dan de Nederlandse taal niet goed leert.

Ethisch dilemma 6

In je klas zit een buitenlands meisje van 17 jaar. Zij moet van haar ouders eerdaags trouwen met een man die de ouders uitgekozen hebben. De ouders willen dat zij de normen en waarden uit haar eigen cultuur behoudt.

Het meisje voelt zich Nederlands en wil de trouwerij voorkomen. Zij wil nu ergens gaan onderduiken waar haar ouders haar niet kunnen vinden.

Ethisch dilemma 7

Je bent katholiek en loopt daarom bewust stage in de ouderenzorg bij een katholieke instelling. De katholieke waarden en normen worden daar heel belangrijk gevonden.

Op jouw afdeling vertelt een cliënt(-e) aan jou dat hij/zij, na jaren twijfelen, toch "uit de kast" wil komen. 

De cliënt(-e) weet dat dit onenigheid kan veroorzaken in de instelling en is bang dat hij/zij gepest of genegeerd gaat worden.

Hij/zij wil dat jij hem/haar raad geeft hoe dit aan te pakken.

Wat heb je geleerd
deze les?

Stappenplan ethisch dilemma 

1. Verkennen: wat is er aan de hand? Welke handelingsopties zijn er en wie zijn in deze situatie de betrokkenen?

 2. Onderzoeken: wat is de ethische vraag of het dilemma? Welke argumenten (waarden, belangen en principes) zijn hier in het spel?

 3. Afwegen: weeg zorgvuldig af waarom je een bepaalde keuze maakt en wat mogelijke gevolgen zijn voor wie.

 Wat is het gevolg voor de cliënt van jouw handeling of het nalaten daarvan?

 4. Besluiten: zoek naar de balans tussen alle (morele) betrokkenen met het oog op goede zorg

De student weet aan het einde van de les wat een ethisch dilemma is.

😒🙁😐🙂😃

De student weet aan het einde van de les hoe er omgegaan kan worden met ethische dilemma’s en wat hier de handelswijze in is als helpende in de zorg.

😒🙁😐🙂😃