Platentektoniek | deel 1

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Platentektoniek

Vulkanen en Aardbevingen

Leerdoelen en planning

Aan het einde van de les weet je:

• Wat endogene krachten zijn;
• Dat de aarde uit verschillende platen bestaan;
• Dat de aardplaten in beweging zijn;
• Hoe nieuwe aardkost ontstaat.

• Uitleg (2x)
  
• Opdrachten maken (Learnbeat) deel 1 en 2
• +Opdracht (2x)
• Trainingstoets

      = verplicht

Het weer

Endogene krachten

De aardkorst verandert voortdurend van vorm, vooral door natuurkrachten.

van binnenuit door endogene krachten

Het weer

Continentverschuiving

Duitse wetenschapper Alfred Wegener: (1880-1930)

De continenten zijn grote eilanden die drijven op iets in de diepe ondergrond ‘wat min of meer vloeibaar is'

Al in de zeventiende eeuw viel het wetenschappers op dat de kustlijnen van Afrika en Zuid-Amerika als puzzelstukjes in elkaar passen. In 1912 kwam de Duitse wetenschapper Alfred Wegener voor het eerst met een verklaring: de continenten waren grote eilanden die dreven op iets in de diepe ondergrond ‘wat min of meer vloeibaar was’. Volgens Wegener waren de huidige continenten ooit een aaneengesloten supercontinent geweest en dreven ze langzaam uit elkaar (figuur 4.2). Het supercontinent noemde hij Pangea.

Wat valt op? 

geoxc-apps2.bd.esri.com

Het weer

Continentverschuiving

Duitse wetenschapper Alfred Wegener: 

De tijdgenoten van Wegener geloofden niet in zijn theorie. Waarom niet?

• Hij kon het niet bewijzen.

Zijn ontdekking over de continentverschuiving staat bekend als de theorie van Wegener: zo’n 250 miljoen jaar geleden zaten alle continenten aan elkaar vast, maar sindsdien drijven ze langzaam uit elkaar. De tijdgenoten van Wegener geloofden niet in zijn theorie. Dat kwam vooral doordat hij niet kon uitleggen waaróm de continenten uiteendreven. Die verklaring kwam er pas rond 1960 met de ontdekking van de platentektoniek (B99).

Het weer

Platentektoniek

Het bewijs kwam pas veel later.

Rond 1960 werd bij dieptemetingen in de oceanen ontdekt dat dwars door alle oceanen bergketens van duizenden kilometers lengte lopen.

Rond 1960 werd bij dieptemetingen in de oceanen ontdekt dat dwars door alle oceanen bergketens van duizenden kilometers lengte lopen. Hier en daar steken de bergtoppen boven het water uit, bijvoorbeeld IJsland in de Atlantische Oceaan. Door het midden van deze Atlantische bergketen loopt een kloof die op sommige plaatsen tientallen kilometers breed is. Zo’n langgerekte bergrug onder zee met in het midden een diepe kloof noem je een mid-oceanische rug.

Het weer

Platentektoniek

Nader onderzoek toonde aan dat de aardkorst onder de oceanen vrij jong is, maar geleidelijk ouder wordt als je van de mid-oceanische rug naar het oosten of westen gaat.

Nader onderzoek toonde aan dat de aardkorst onder de oceanen vrij jong is, maar geleidelijk ouder wordt als je van de mid-oceanische rug naar het oosten of westen gaat. Dit kon maar één ding betekenen: de oceanische korst groeit vanuit het midden aan. De oceaan wordt, naar twee kanten toe, steeds breder. Het lijkt of de oceaanbodem bestaat uit twee grote transportbanden die uit elkaar bewegen (figuur 4.3). Die ontdekking was het bewijs dat de theorie van Wegener over de continentverschuiving klopt. Wegener wordt daarom tegenwoordig gezien als de grondlegger van de platentektoniek: de theorie die de bewegingen van platen verklaart. Maar we weten ook nu nog lang niet alles over de opbouw van de aarde en de platentektoniek.

Het weer

Platentektoniek

In deel 2 gaan we meer in hoe de platen kunnen bewegen.

Opdrachten

Maken in Learnbeat

Paragraaf 4.2

Platentektoniek

Opdrachten

Net als aardplaten maken we nu een divergente beweging.

(Alleen doen wij dat een stukje sneller)