4V Thema 4 BS 2

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Prokaryoten

4 vwo

Thema 4

Basisstof 2

Vandaag

Leerdoelen

• Je kunt kenmerken van prokaryoten noemen

Programma

1. HW bespreken
2. Uitleg: archaea en bacteriën
3. Zelf werken

Bespreken opdracht 23, 27,28, 29

Prokaryoot vs Eukaryoot

Prokaryoten

• eencellig
• geen celkern
• DNA ligt in een cirkel in het cytoplasma.
• sommige prokaryoten hebben ook korte stukjes circulair DNA (plasmiden).

Archea

• Kleine eencellige organismen
• Bevatten DNA & ribosomen
• Vaak zweepharen (flagellen)
• Voortplanten door deling (ongeslachtelijk)
• Leven in extreme omstandigheden,

   bijv. geisers, zoutmeren, diepzee

Bacteriën

• Eencellige organismen
• Eigen circulair DNA
• Plasmiden (klein circulair DNA)
• Voortplanten door deling (ongeslachtelijk)
• Voor mensen soms nuttig, soms schadelijk

Voortplanting prokaryoten

Snelheid afhankelijk van:

• Temperatuur
• Voedsel
• Soort prokaryoot

Overbrengen DNA

Transformatie

= DNA fragmenten opnemen en gebruiken uit dode soortgenoten

Conjugatie

= Met een holle buis (pilum) gerepliceerde plasmide overbrengen op soortgenoot

Transductie

= Overbrengen van DNA naar andere bacteriën d.m.v. virussen (bacteriofagen)

Bacteriecel (en archea)

Typen bacteriën (79A)

Gemiddeld 10x kleiner dan dierlijke, plantaardige of schimmelcel 

Nuttige prokaryoten

1.  Beschermlaag tegen ziekteverwekkers
2. 'Darmflora' helpt bij vertering van voedsel
3.  Biotechnologie voor produceren van 
   o.a. yoghurt, zuurkool,  insuline (hormoon)

(Schadelijke) prokaryoten 

•  Eten ook (resten van) dieren en planten
• Veroorzaken veel ziektes (zie 79A). Denk bijv. aan
  - (keel)ontsteking

- salmonella           

- cholera                 

- tubercolose       

• Delen ontzettend snel, sommige wel elke
  20 min onder goede omstandigheden.
  
  Voor de snelle rekenaar:
  hoeveel bacteriën kan je dan hebben na 24 uur?

virus geen organisme

Afmetingen bacterie en virus

Zelf werken

Lezen

BS 2 (blz.20-23)

Maken

BS 2 opdr. t/m 34

Klaar?

Ga verder met BS 3 ...

Kun je

• kenmerken van prokaryoten noemen?