Interpunctie deel 3

• NT2
• Beroepsopleiding

In deze les:

- Aanhalingstekens

- Apostrofs

- Accenten

- Ampersand

- Apenstaartje

 - Emoticons

- Valutatekens

- Graden, minuten en seconden

- Procent en promille

- Rekenkundige symbolen

- Sterretje

- Hekje

Het lijkt heel veel maar het valt wel mee ;-)

' en " Aanhalingstekens

Aanhalingstekens kunnen er op twee manieren uit zien, met een krul of recht. Hoe het er uit ziet als jij het typt, hangt af van je computer en het programma dat je gebruikt.

met een krul

recht

Dubbel of enkel?

Meestal worden enkele (') en dubbele (") aanhalingstekens door elkaar gebruikt. Als je een tekst gaat schrijven, gebruik dan in die tekst dezelfde soort aanhalingstekens voor dezelfde functie. Je kunt er wel onderscheid mee maken:

- Dubbele aanhalingstekens voor letterlijke citaten.

- Enkele aanhalingstekens voor een citaat binnen een citaat, een woord dat niet in de letterlijke betekenis wordt gebruikt, een zelfbedacht woord of een titel van iets.

Geen aanhalingstekens!

- Gedachten

- Lijfspreuken, motto's en thema's die heel kort zijn, aan het eind van de zin staan, worden voorafgegaan door een dubbele punt of worden gevolgd door een komma.

- Bij namen (van restaurants, boten, wijken, etc.)

Zelfnoemfunctie

Dit is een ingewikkeld woord maar het is niet zo ingewikkeld. Als je praat over woorden of zinnen (bijvoorbeeld om grammatica uit te leggen) dan heeft het woord of de zin een zelfnoemfunctie. Bijvoorbeeld: Het woord 'geluk' heeft zes letters.

Geluk wordt hier gebruikt in de zelfnoemfunctie. Als je dat doet, kun je het beste enkele aanhalingstekens gebruiken (zoals hierboven).

Aanhalingstekens, punten en komma's

1. Valt het einde van het citaat samen met het zinseinde én is het citaat zelf ook een hele zin, dan komt de punt voor de aanhalingstekens sluiten.

2. Staat er aan het einde van de zin een citaat van een paar woorden (geen hele zin), dan komt de zinseindepunt na de aanhalingstekens sluiten.

3. Een citaat dat in zijn geheel aan het begin van de zin staat, verliest zijn punt als er nog iets achter komt.

4. Het citaat kan na de onderbreking verdergaan met een nieuwe, hele zin. Er komt dan een punt aan het einde van de onderbreking, en het vervolgcitaat begint met een hoofdletter.

Voorbeelden op de volgende slide

Voorbeelden

1. Marco Verhoef zei: "Morgen wordt het een onrustige dag."

2. Volgens Marco Verhoef wordt het morgen "een onrustige dag".

3. "Mijn broer woont in Rusland", zei Erik.

4. "Mijn broer woont in Rusland", zei Erik. "Hij is daar getrouwd en heeft er kinderen gekregen."

Aanhalingstekens, vraagtekens, uitroeptekens en beletseltekens

1. Als een citaat eindigt op een uitroepteken, vraagteken of beletselteken, komt er aan het einde van de zin geen punt achter.

2. Als het uitroepteken, vraagteken of beletselteken tussen haakjes staat, komt de punt er wel achter.

3. Staat zo'n citaat aan het begin van de zin en komt er nog iets achter, dan kan er een komma achter komen.

Voorbeelden

1. Hij schreeuwde: "We hebben het gehaald!"

2. De premier herhaalde: "Dit kabinet zal zich eraan houden (...)."

3. "We hebben het gehaald!", schreeuwde hij.

' Apostrofs

Meestal is de apostrof gelijk aan de aanhalingsteken sluiten. Er is één teken dat niet gebruikt mag worden als apostrof. Je computer doet dit soms wel omdat hij het ziet als aanhalingsteken openen, officieel mag het niet.

recht aanhalingsteken, goed

aanhalingsteken openen, fout

aanhalingsteken sluiten, goed

Weglatingsteken

De apostrof geeft soms aan dat een deel van een woord is weggelaten:

's avonds (des avonds)

z'n Engels (zijn Engels)

Als een woord dat met een apostrof begint het eerste woord van een zin is, krijgt het vólgende woord een hoofdletter:

's Avonds kan hij beter werken dan 's ochtends.

Bezitsvorm, meervoud, verkleinwoord, afkorting

Menno's fiets (bezitsvorm)

kiwi's (meervoud)

baby'tje (verkleinwoord)

sms'en (afkorting)

De regels hiervoor heb je in andere lessen gehad. Het teken heet in elk geval een apostrof, officieel. In de spreektaal wordt ook 'komma' gebruikt (komma s, bijvoorbeeld)

`' en ^ Accenten

De meeste accenten vallen onder de spellingsregels en zijn officieel geen leesteken:

café, enquête

Soms worden ze wel als leesteken gebruikt:

- nadruk: mannen én vrouwen

- uitspraak: hè vs. hé

- samentrekkingsteken: Neêrlands (= Nederlands) wordt niet vaak gebruikt.

& Ampersand

- Namen van bedrijven, etc.: de afdeling Personeel & Organisatie

- Afkortingen waar 'en' in zit: P&O

- Afkortingen waar 'and' in zit: B&B (Bed and Breakfast)

@ Apenstaartje

- Bij e-mailadressen: [e-mail] (bij het uitspreken zeg je 'et')

- Beginteken van accountnamen op Twitter: @blablabla

:-) Emoticons

Een emoticon aan het einde van de zin komt ná de zinseindepunt:

Nou, prettige vakantie dan maar. :-) Of had ik dat al gezegd?

Voor de duidelijkheid komt er voor en na emoticons een spatie. Overigens staan ze heel vaak aan het einde van een alinea.

$ € Valutatekens

Bij voorkeur worden de tekens gebruikt voor de valuta. Als dat niet mogelijk is, kun je ook de internationaal vastgelegde drieletterige valuta-aanduidingen gebruiken.

€ of EUR

$ of USD

Na het valutateken komt een spatie. Let op dat het valutateken niet aan het einde van de regel staat (met het bedrag op de volgende regel)!

' '' Graden, minuten en seconden

Het gradenteken is een klein rondje bovenaan de regel. Je kunt dit gebruiken voor graden Celsius maar ook voor geografische of meetkundige hoeken. 

Een volledig coördinaat wordt ook weergegeven met minuten en seconden. Dan gebruik je ' en '' (rechte aanhalingstekens). ' en '' worden ook gebruikt voor Engelse maten (6'66'' = 6 foot en 66 inch).

coördinaat met minuten en seconden

graden Celsius

% Procent en promille

% is het procent teken. Het promille teken (‰) heeft nog een extra bolletje aan de rechterkant van de /.  

Promille gebruiken we vooral bij alcoholpercentages. Een promille is 1 duizendste deel. 1 ‰ = 0,1%

+ - x : = Rekenkundige symbolen

In rekensommen komt voor en na het symbool een spatie. Ook rondom tekens voor groter dan (>) en kleiner dan (<) worden spaties gezet. ± is het teken voor 'plusminus' dat 'ongeveer' betekent. 

* Sterretje

Het sterretje (ook wel asterisk genoemd) wordt gebruikt bij voetnootverwijzingen (je ziet een * achter een woord of zin en moet onder aan de pagina op zoek naar de extra uitleg, veel gebruikt bij verpakkingen). Genummerde voetnoten hebben de voorkeur. 

Het wordt verder gebruikt bij online communicatie (sms/chat/mail/whatsapp):

- Nadruk: Dat heb *ik* weer...

- Scheldwoorden censureren: Wat een k*tweer!

- Bepaalde handelingen, geluiden, emoties uit te drukken: *lacht*

- Correctie van een typfout te markeren: *van

# Hekje

Het # wordt in gewone teksten niet gebruikt. Het wordt wel veel gebruikt op sociale media. Het heet ook wel een hashtag. Het wordt gebruikt om een soort label aan je bericht te plakken zodat andere gebruikers makkelijker kunnen zoeken.