5.1 De kerk valt uiteen

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 1

Waarom viel de kerk uiteen?

1

2

• Gebruik blz. 40 en een potlood.
• Schrijf zoveel mogelijk verschillen op
    tussen kerk 1 en 2.  

Bespreken: de verschillen tussen de kerken. Vraag daarna waarom er verschillende soorten kerken bestaan in Nederland. Welke twee soorten kerken zijn dit? Waarom zijn deze ooit ontstaan?

• Nieuwe periode na Middeleeuwen: vroegmoderne tijd
    (1500-1800)
• Tijd van ontdekkers en hervormers
• Karel V regeerde over een groot rijk in Europa

Hoe regeerde Karel V over zijn rijk?

• Zelf alle beslissingen nemen over het bestuur
• Alle inwoners van zijn rijk moesten katholiek zijn

Hoe reageerden de inwoners?

Er ontstonden felle ruzies over macht en godsdienst.

Na de Middeleeuwen begon een nieuwe periode: de vroegmoderne tijd (1500-1800). Deze periode begon met de tijd van ontdekkers en hervormers.

Karel V

Hoe regeerde Karel V over een groot deel van Europa?

• Hij wil van Europa een eenheid maken
• Hij maakt zelf alle beslissingen in het bestuur
• Hij verplicht alle inwoners om katholiek te zijn

Welke landen behoorden rond 1555 tot het rijk van keizer Karel V?

Waarom kreeg Karel V te maken met felle ruzies over macht en godsdienst? 

Bespreek: Waarom krijgt Karel V te maken met felle ruzies en weerstand?

Luther

De Duitse monnik Maarten Luther vond dit verkeerd. Hij wilde de kerk hervormen (veranderen). Hij schreef daarom in 1517 een brief aan de paus met alles dat hij wilde veranderen:

• Eenvoudige kerken
• Geen verering van heiligen
• Zelf de Bijbel lezen

Duitse Bijbel

De katholieke Bijbel was geschreven in het Latijn, een taal die maar weinig mensen kenden. Luther vertaalde daarom de Bijbel naar het Duits.

Een te mooi gebouw

Dit is de Sixtijnse Kapel, in het paleis van de paus in Rome. Om deze kerk te kunnen betalen, verkocht de paus plekken in de Hemel.

Opstandige vorst

Op dit schilderij staat Frederik III van Saksen. Hij was een invloedrijke Duitse vorst. Luther was één van Frederiks onderdanen. Frederik beschermde Luther nadat keizer Karel V hem vogelvrij had verklaard.  Zo kon hij ongestoord aan zijn Bijbelvertaling kon werken. Frederik beschermde ook de aanhangers van Luther. De reden waarom is niet helemaal duidelijk, want Frederik bleef zelf katholiek.

Katholieke keizer

Karel V was streng katholiek en wilde dat al zijn onderdanen katholiek waren. De kritiek van Luther op de kerk en de paus maakte Karel daarom woedend. Hij liet Luther vogelvrij verklaren. Iedereen mocht hem nu zonder straf doden.

Bespreken:

• Wat is een aflaat? 
• Waarom kochten mensen een aflaat?
• Waarom was Luther boos? 
• Hoe kwam Luther in opstand?

De splitsing van de kerk

• Er ontstond een splitsing van de kerk: de
    Hervorming of reformatie.
• Mensen die protesteerden tegen de paus
    en zich afsplitsten van de katholieke kerk
    werden protestanten genoemd.

Welke kenmerken horen hierbij?

• eenvoudig ingerichte kerken
• heiligen werden niet meer vereerd
• zelfbenoemde dominee

Bespreken:

• In welk deel van NL woonden de meeste aanhangers van Karel V?
• In welk deel van NL wonen de meeste protestanten?

Werktijd

• Lees de leerstof op blz. 8-9-10-11

• Maak opdracht 2 t/m 7
• Nakijken + verbeteren

• Herhalingsopdracht 1 en 2 

Hoe ging Karel V om met de splitsing van de kerk?

Welke kritiek had Luther op de katholieke kerk?

Terugblik vorige les 

De splitsing van de kerk

• Er ontstond een splitsing van de kerk: de
    Hervorming of reformatie.
• Luther had kritiek op de kerk 
• Mensen die protesteerden tegen de paus
    en zich afsplitsten van de katholieke kerk
    werden protestanten genoemd.

Godsdienstoorlogen (blz. 12)

Tussen welke partijen ontstonden oorlogen
 in Europa door de Hervorming?

• Tussen katholieken en protestanten.

Karel V bleef trouw aan de katholieke kerk.
Welke gevolgen had dat in de Nederlanden
en Spanje?

• Het vervolgen van protestanten. Ze
    werden gevangen gezet of samen met hun
    boeken verbrand.

www.denederlandsegrondwet.nl

Tekst "Het is beeldenstorm"

Kom naar de kerk, kom naar de kathedraal.

Doe met ons mee, we zijn er allemaal.

Wij protestanten worden gediscrimineerd.

Weg met de katholieken, die maken rechtsomkeert.

Het is beeldenstorm voor alle mensen.

Het is beeldenstorm voor jou en mij.

Ben je arm, onderdrukt, kom erbij, sla iets stuk.

Want de beeldenstorm die is nog niet voorbij.

Pak een beeld en hak het maar in tweeën.

Zet je messen in zo'n prachtige icoon.

Duw het orgel met een zetje naar beneden.

Ja, zo maken wij de kerken schoon.

En alle bijbels, die gaan hopla in het water.

We zeggen: weg met alle pracht en alle praal.

We gooien stenen naar de katholieke pater en we zingen allemaal.

Het is beeldenstorm voor alle mensen.

Het is beeldenstorm voor jou en mij.

Ben je arm, onderdrukt, kom erbij, sla iets stuk, want de beeldenstorm die is nog niet voorbij.

Nee, de beeldenstorm die is nog niet voorbij

Bespreken:

• Wat wordt er bedoeld met de 'beeldenstorm'?
• Waarom kwamen deze mensen in opstand?
• "Weg met alle bijbels, die gaan hopla in het water". Waarom is dit waarschijnlijk niet waar?

Werktijd

• Lees de leerstof op blz. 11-12

• Maak opdracht 8-9
• Maak de herhaling (blz. 13)

• Nakijken + verbeteren par. 5.1 
• Quiz De opstand

Hoe ging Karel V om met de splitsing van de kerk?