H11.1 & H11.2 Delfstoffen

• Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

H11  Delfstoffen

11.1 & 11.2

Welkom

• Terugblik vorige les
• Uitleg delfstoffen
• Weektaak

Terugblik vorige les

• vragen H10 (zuren/basen)

Lesdoelen H11.1

• weten welke delfstoffen er zijn
• weten hoe delfstoffen gewonnen worden
• weten waar delfstoffen voor worden gebruikt

Wat zijn delfstoffen?

Voor ons belangrijke stoffen

Deze halen we uit de bodem

Delven = uitgraven

Voorbeelden:

aardolie, aardgas, steenkool, zout, zand, grind, water en erts

Erts

Erts is een gesteente of grondsoort waarin veel metaalverbindingen zitten. Dit zijn zouten.

Leg uit wat een zout is en geef een voorbeeld.

Winning van delfstoffen

• In mijnen, zie blz. 89 in je boek
• Door extractie (zout lost op in water, etc)
• Door boren: aardolie en aardgas komen zelf omhoog

Hoe worden delfstoffen gewonnen?

Aardolie wordt verwerkt in raffinaderijen. Het wordt verwerkt tot van alles zoals; brandstoffen voor motoren, kunststoffen, medicijnen, voedingstoffen, ammoniak voor kunstmest en als energie voor verwarmen en koken.

Bedenk waar andere delfstoffen (zouten, water, zand, grind etc.) voor worden gebruikt.

Blokschema's!

Deze moet je kunnen lezen en maken.

We maken samen opdracht 34

Voorbeeldvraag titreren

terugblik zuren en basen

Toestel van Hofmann

- Onderzoeksvraag: hoe kan je water ontleden met het Toestel van Hoffman en aantonen dat er waterstof en zuurstof ontstaat?

- Waarnemingen

- Resultaten

- Conclusie

Lesdoelen H11.2

• wat erst is en welke soorten erts er zijn.
  
• hoe je van erts metaal maakt.
  
• wat een legering is.
  
• legeringen opzoeken in Binas
  
• hoe je een legering maakt
  
• waarom legeringen worden gemaakt.
  
• welke eigenschappen een metaal heeft
  
• wat edele en onedele metalen zijn + een aantal voorbeelden

Ertsen

In de natuur komen maar enkele metalen in zuivere vorm voor:

goud, zilver en platina.

Andere metalen komen voor als zouten (metaalion + niet-metaalion)

Deze zouten heten metaalertsen, worden gewonnen op grote diepte in een mijn.

Voorbeelden van ertsen

ijzererts --> ijzeroxide --> ijzer

bauxiet --> aluminiumoxide --> aluminium

kopererts --> koperoxide --> koper

Voorbeelden

Kopererts

Zout:

koperoxide

Cu₂O

Ijzererts

Zout:

Ijzer (III) oxide

Fe₂O₃

bauxiet (komt het meeste voor)

Zout:

aluminiumoxide

Al₂O₃

Eigenschappen van metalen

1. glanzen
   
2. geleiden elektriciteit
   
3. geleiden warmte
   
4. zijn te vervormen doordat ze in een metaalrooster geordend zijn
   

Edele metalen

• reageren niet met zuurstof en water
  
• platina
  
• zilver
  
• goud
  
• sieraden
  

Onedele metalen

• reageren wel met zuurstof en water
  
• corrosie
  
• aluminium, ijzer, koper en zink corroderen snel

Wel beschermen tegen corrosie

Hoe?

verven, invetten, verzinken

Zelf beschermen tegen corrosie

aluminium

zink 

chroom

Hoe?

Ze vormen een oxide laagje dat hen beschermt

Zeer onedele metalen

• Natrium en kalium  reageren direct met water en zuurstof in de lucht
  
• daarom bewaar je deze in olie
  

Legeringen

• Om eigenschappen te verbeteren
• mengen kan alleen als ze gesmolten zijn
• dit is een homogeen mengsel
• staan in je binas en op blz. 94 van je boek

Examenvraag

Weektaak

We kijken samen naar de weektaak via de leerdoelen