5.4 De opstand (2)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Vooraf

Voor het einde van de timer, zorg je dat je klaar bent voor de les (dus niet pas als de timer voorbij is....)

Lessonup

• Gebruik je eigen naam (smiley/emoji mag)

• Gebruik elke keer dezelfde naam!

Rules!

• We respecteren elkaar en elkaars spullen; we laten elkaar uitspreken en behandelen elkaar met respect.
• Je komt goed voorbereid naar de les; materiaal goed voor elkaar, ingelezen, etc.
• Eten, drinken of naar het toilet doen we zoveel mogelijk na de les of in de pauze
• De telefoon blijft in de tas, broekzak (o.i.d) tenzij anders wordt aangegeven.
• We gebruiken de laptop uitsluitend voor schooldoeleinden
  

Wat is de visie van de kerk op het bereiken van zielenheil?

(zielenheil: bevrijding van je ziel na de dood; kortom hoe kom je in de hemel)

Hoe kon je volgens Maarten Luther zielenheil bereiken?

1. Het doen van goede werken in naleving van de bijbel
2. Het kopen van aflaten
3. Boete doen voor de zonden die je hier op aarde hebt begaan
4. Vanaf je geboorte ben je al voorbestemd om naar de hemel te gaan

Ondanks de kerkelijk ban bieden enkele Duitse vorsten hem toch onderdak en bescherming. Waarom zouden zij dit doen?

1. Omdat zij op deze manier de macht van de keizer wilden ondermijnen
2. Omdat zij het eens waren met de boodschap van Luther
3. Omdat zij op de manier de eigendommen van katholieken konden toe-eigenen
4. Omdat zij ook kritiek hadden op het luxe leven van de paus

Wat is geen gevolg van de centralisatie politiek van Karel V in de Nederlanden?

1. De steden raken hun privileges kwijt op gebied van bestuur en rechtspraak
2. Elk gewest moet zich nu aan dezelfde wetten houden
3. Belasting wordt gelijkgesteld in elke gewest
4. Gewestelijke bestuursorganen werden opgeheven

Plaats de onderstaande woorden op juiste plaats:

Vorst

Staten-Generaal

Raad van state

Geheime raad

Landvoogd

Gewestelijke staten

Raad van Financiën

In de raad van financiën zaten zowel edelen als edelen. Elke keer als een edelman overleed werd deze vervangen door een jurist. Dit is een voorbeeld van 'centralisatie'

1. Waar
2. Niet waar

Nederlandse edelen hadden een verzoek aan Margaretha van Parma (smeekschrift). Wat wilden de edelen?

1. Dat de vervolgingen van de protestanten zouden stoppen
2. Dat de edelen weer mochten meeregeren in de Staten-Generaal
3. Dat zij weer hun eigen regels en wetten mochten aanhouden
4. Dat zij advies mochten geven aan de landvoogd

Zou Margaretha van Parma hiermee akkoord gaan?

1. Ja
2. Nee

Kort samengevat

1) Maarten Luther had kritiek op de kerk (luxe, aflaten, corruptie, etc.), nadat hij zijn kritiek openbaar had gemaakt begon de reformatie (kerksplitsing).

2) De reformatie leidde tot menig conflict tussen katholieken en protestanten: Boerenoorlog (Heilige Roomse rijk), Hugenotenoorlog (Frankrijk). In 1555 zou de Boerenoorlog beëindigt worden met de vrede van Augsburg waarbij elk Duitse gebied haar eigen religie mocht kiezen.

3) Karel V voerde een centralisatie en uniformeringsbeleid in zijn rijk (Heilige Roomse rijk, Spanje en Nederland). Dit kwam op fel verzet in de Nederlanden omdat de gewesten hiermee hun zelfstandigheid kwijt zouden raken. Ook was het protestantisme doorgedrongen in de Nederlanden (voornamelijk in de steden).

4) Karel V richt drie nieuwe raden op: geheime raad (nieuwe wetten en regels) bestaande uit juristen, raad van financiën (belasting) bestaande uit edelen en juristen, raad van state (politiek advies) bestaande uit edelen en juristen.

 

Beeldenstorm

• Hagenpreken

• Radicale predikers roepen volgelingen op om katholieke kerken te slopen (beeldenstorm)

• Margaretha van Parma neemt maatregelen om orde te herstellen

• Willem van Oranje sluit in Antwerpen een godsdienstvrede
  

Alva wordt gekroond door de duivel.

Hier zie je de edelen. Die het zwijgen wordt opgelegd.

Duizenden mensen stierven door de wreedheid van het Spaanse leger.

Hier zie je de martelingen die plaats vonden tijdens het bewind van Alva.

De vrouwen stellen de gewesten voor. Geketend aan de voeten van Alva.

Begin van de Opstand

• Raad van Beroerten (bloedraad); 11.000 opstandeling (of mensen die hiervan verdacht werden) geëxecuteerd.

• Duizenden mensen ontvluchten Nederland waaronder Willem van Oranje, vanuit Duitsland komt hij militair in verzet > weinig mensen uit Nederland sluiten zich aan.

• Tot de watergeuzen Den Briel in nemen. Steden zien in dat de Spanjaarden wel degelijk te verslaan zijn en sluiten zich aan bij de opstand

• Alva treed hard op tegen de opstandige steden.
  

Leef je in: stel je bent jaren in dienst als soldaat van het Spaanse leger. Elke dag krijg je wat minder betaald, tot je op een gegeven moment helemaal niets meer betaald krijgt. Wat doe je?

Neergang Antwerpen, opkomst Amsterdam

• Door de Spaanse Furie nam Amsterdam de dominante handelspositie van Antwerpen over.

• (Rijke) Vluchtelingen uit Antwerpen trekken massaal naar Amsterdam.

• De Nederlandse gewesten (samen met de Katholieke steden) besluiten samen te gaan werken in het verdrijven van de Spaanse soldaten (pacificatie van Gent)

• In de zuidelijke (katholieke) gewesten gaan calvinisten (protestanten)  weer over op geweldplegingen en beeldenstormen (met medeweten van Willem van Oranje)
  

Wat zou de reactie zijn van de zuidelijke gewesten op deze wreedheden?

1. Liever bij de Nederlanden dan bij de rovende/moordende Spanjaarden
2. Lieve bij de Spanjaarden dan bij de rovende/moordende Nederlanden

Unie van Atrecht/Utrecht

• De zuidelijk gewesten sluiten vrede met de Spaanse landvoogd en verenigen zich in de Unie an Atrecht.

• Als reactie verenigen de noordelijke gewesten zich in de Unie van Utrecht

• De laatste zou de basis vormen voor de latere Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. (plakkaat van Verlatinghe)

1) Gewetensvrijheid; iedereen was vrij zijn geloof te kiezen

2) Vrijheden en privileges van de gewesten werden gerespecteerd

3) Gewesten behielden zelfbestuur > afgevaardigden kwamen samen in de Staten-generaal voor algemene zaken.

Bestuur van de republiek

• Nederland werd een republiek.

• Binnen de gewesten kwam de macht te liggen bij de regenten binnen de gewestelijke staten.

• De soevereine macht kwam te liggen bij de Staten-Generaal waarin afgevaardigden van de gewestelijke staten samen kwamen voor de buitenlandspolitiek en oorlog

• De stadhouder kwam in dienst van de Staten-Generaal als hoogste bevelhebber van het leger en de vloot

• De nieuw benoemde raadspensionaris (landsadvocaat) werd aangesteld als hoogste politieke leider
  

Stelling: 'de oprichting van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden is een testament van de overwinning van het particularisme op het centralisme'.

1. Eens
2. Oneens

Homework

Lezen:

Maken: