les 5: klimaatbepalende factoren (3.3)

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Na deze les kan je:

- uitleggen welke 2 factoren de thermohaliene circulatie aandrijven

- de invloed van zee(stromen) op het klimaat uitleggen

Heb je geoefend met:

- de klimaatbepalende factoren toepassen

uitleg

thermohaliene circulatie

uitleg

zee en klimaat

oefenen met de lesstof en voorbeeld toetsvragen

werken aan weektaak

Klimaatbepalende factoren

Temperatuur wordt beïnvloed door:

- breedteligging

- hoogteligging
 

- warme/koude zeestroom

- ligging dichtbij/verweg van zee

Neerslag wordt beïnvloed door:

- ITCZ

- reliëf
 

- ligging dichtbij/ver weg van zee

- aanlandige of aflandige wind

- warme/koude zeestroom

Verspreiding van warmte over de wereld.

Thermohaliene circulatie

1. Water  opgewarmd bij evenaar

2. Stroomt naar Noord- & Zuidpool. . 

 

3. Water verdampt

zoutgehalte neemt toe. 

 

 

5. koud en zout water is zwaarder.

 

6. Zakt de diepte in. 

7. Zorgt voor aanzuiging nieuw warm water vanaf evenaar.

4. Water koelt af bij noord/zuidpool

 

 

Klimaatbepalende factoren

Temperatuur wordt beïnvloed door:

- breedteligging

- hoogteligging
 

- warme/koude zeestroom

- ligging dichtbij/verweg van zee

Neerslag wordt beïnvloed door:

- ITCZ

- reliëf
 

- ligging dichtbij/ver weg van zee

- aanlandige of aflandige wind

- warme/koude zeestroom

Zeestromen beïnvloeden de temperatuur

Algemeen: 

De zee zorgt voor een gematigd klimaat.

Oceanen/zeeën matigen de temperatuur

In de zomer zorgt de zee juist voor verkoeling.

Dichtbij zee is het koeler dan landinwaarts.

In de winter zorgt de zee juist voor opwarming.

Dichtbij zee is het minder koud dan landinwaarts.

Hoe ziet dat er uit op de klimaatgrafiek?

Dichtbij zee                                                                                   Ver weg van zee

Amsterdam: 54NB                                                                         Jakoetst (Siberië): 62NB

Zeestromen beïnvloeden de temperatuur

Warme zeestroom:

Aangelegen gebied is wat warmer.

Koude zeestroom: 

Aangelegen gebied is wat kouder.

Hoe ziet dat er uit op de klimaatgrafiek?

Warme zeestroom                                                                            Koude zeestroom

Brest, Frankrijk (48NB)                                     Elliston, New Foundland, Canada (48NB)

Oceanen kunnen de neerslag 2x beïnvloeden

Warme zeestroom zorgt voor meer verdamping dus voor meer neerslag.

Oceanen kunnen de neerslag 2x beïnvloeden

Aanlandige wind brengt vochtige lucht mee. Zorgt voor neerslag.

Klimaatbepalende factoren

Temperatuur wordt beïnvloed door:

- breedteligging

- hoogteligging

- warme/koude zeestroom

- ligging dichtbij/verweg van zee

Neerslag wordt beïnvloed door:

- ITCZ

- reliëf

- warme/koude zeestroom

- ligging dichtbij/ver weg van zee

- aanlandige of aflandige wind

Temperatuurbepalende factoren

breedteligging

hoogteligging

warme/koude zeestroom

ligging dichtbij/verweg van zee

Hoe verder weg van de evenaar, hoe kouder het is.

Hoe hoger op de berg, hoe kouder het is.

Bij een koude zeestroom is het land dat eraan grenst kouder dan dat je op die breedte verwacht.

De zee maakt het temperatuurverschil tussen seizoenen minder groot. De winters minder koud, de zomers minder heet.

Neerslag bepalendefactoren

ITCZ

reliëf

aan- of aflandige wind

ligging dichtbij/verweg van zee

warme/koude zeestroom

Als het zeewater warm is verdampt er meer water, waardoor er meer neerslag kan vallen.

Deze zone van laag drukgebied verschuift. 

Daar waar hij ligt regent het.

Als wind vanaf zee richting het land waait dan komt er vochtige lucht van zee over het land. Waardoor het gaat regenen.

De kant van de berg waar wind aankomt stijgt de lucht, koelt af, condenseert en het gaat regenen (=loefzijde)

Als een gebied dichtbij zee ligt dan is er meer vocht in de lucht, waardoor het er meer regent.

In Karesuando is het het hele jaar door
kouder dan in Lillehammer.
Leg uit waarom (2p)

hint

- Beschrijf het verschil in ligging.

- geef de algemene regel die het temperatuurverschil verklaart

- leg uit wat de algemene regel doet in Karesuando

- leg uit wat de algemene regel doet in lillehammer

In Trondheim is de zomer koeler
dan in Östersund.
Leg uit waardoor (3p)

hint

- beschrijf het verschil in ligging

- geef de algemene regel

- leg uit wat de algemene regel doet in de stad Trondheimd

(- leg uit wat de algemene regel doet in de stad Östersund. )

In de stad Bergen regent het een stuk meer
dan in Lillehammer.
Leg uit waardoor (3p).

hint

- beschrijf het verschil in ligging

- geef de algemene regel(s)

- leg uit wat de algemene regel doet in de stad Bergen

- leg uit wat de algemene regel doet in de stad Lillehammer.

Januari

Juli

Gebruik bij de komende vragen deze kaarten:
GB: Zuid-Amerika - neerslag en temperatuur in januari en juli

Waardoor is het in Manaus het hele jaar door
warmer dan in Asuncion (Paraguay)?

hint

- beschrijf het verschil in ligging

- geef de algemene regel

- leg uit wat de algemene regel doet in Manaus

- leg uit wat de algemene regel doet in Asuncion

Januari

Juli

In Lima is het het hele jaar door kouder dan in Salvador.
Leg met 2 verschillende klimaatbepalende factoren uit waarom dat zo is.

hint

- beschrijf het verschil in ligging

- geef de algemene regel

- leg uit wat de algemene regel doet in Lima

- leg uit wat de algemene regel doet in Salvador

Januari

Juli

Beredeneer waar de verschillen tussen zomer en winter temperatuur kleiner zijn. In Asuncion (Paraguay) of in Rio de Janeiro (Brazilië).

*Beredeneren = uitleggen waardoor.

Januari

Juli

Leg uit waarom het in juli droog is in Brasilia.

Januari

Juli

Verklaar met 2 klimaatbepalende redenen waarom het in Santiago droger is dan in Buenos Aires

Leer uit je hoofd

Temperatuurbepalende factoren

- breedteligging:
hoe verder van de evenaar, hoe kouder

- hoogteligging: hoe hoger, hoe kouder

- warme/koude zeestroom: 

ligging aan koude zeestroom is kouder 

dan ligging aan warme zeestroom

- ligging dichtbij/verweg van zee:

hoe dichter bij zee, hoe sterker het matigende effect van de zee. (=Niet hele warme zomers, niet hele koude winters(

Neerslagbepalende factoren:

- ITCZ:

waar de ITCZ ligt is lage druk en regent het

- reliëf:

loefzijde van gebergte = neerslag

lijzijde van gebergte = droog

- warme/koude zeestroom

warme zeestroom = meer verdamping = meer neerslag

- ligging dichtbij/ver weg van zee

dichtbij zee meer neerslag dan verder weg

- aanlandige of aflandige wind

aanlandige wind = meer neerslag dan aflandig.

Weektaak

Na deze les kan je van 3.3:

- uitleggen welke 2 factoren de thermohaliene circulatie aandrijven

- de invloed van  zee(stromen) op het klimaat uitleggen

Leer uit je hoofd

Temperatuurbepalende factoren

- breedteligging:
hoe verder van de evenaar, hoe kouder

- hoogteligging: hoe hoger, hoe kouder

- warme/koude zeestroom: 

ligging aan koude zeestroom is kouder 

dan ligging aan warme zeestroom

- ligging dichtbij/verweg van zee:

hoe dichter bij zee, hoe sterker het matigende effect van de zee. (=Niet hele warme zomers, niet hele koude winters(

Neerslagbepalende factoren:

- ITCZ:

waar de ITCZ ligt is lage druk en regent het

- reliëf:

loefzijde van gebergte = neerslag

lijzijde van gebergte = droog

- warme/koude zeestroom

warme zeestroom = meer verdamping = meer neerslag

- ligging dichtbij/ver weg van zee

dichtbij zee meer neerslag dan verder weg

- aanlandige of aflandige wind

aanlandige wind = meer neerslag dan aflandig.