Les 4: Van samengestelde zinnen naar enkelvoudige zinnen.

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Samengestelde zinnen  &  voegwoorden

Vorige/deze les

Vorige les:

• Behandelden we het herschrijven van enkelvoudige zinnen naar samengestelde zinnen en andersom.
  

Deze les:

• Gaan we daarmee verder en gaan we samengestelde zinnen vervoegen naar enkelvoudige zinnen.
  
• Werken we verder in het opdrachtendocument (zie mail/bericht in Somtoday op vrijdag 18 november).
  

Lesdoel:

Na deze les:

• weet je hoe je samengestelde zinnen kunt herschrijven naar enkelvoudige zinnen en heb je hiermee geoefend.

Hoe kunnen we de twee zinnen in een samengestelde zin van elkaar onderscheiden?

Van samengesteld naar enkelvoudig

• Stap 1: Haal de zinsdelen uit elkaar en haal het voegwoord weg.
  

• Stap 2: Pas waar nodig de woordvolgorde aan.
  

• Stap 3: Geef het verband tussen de zinnen aan met een nieuw voegwoord (het voegwoord tussen de twee zinnen is er niet meer). Het nieuwe voegwoord moet hetzelfde verband aangeven, als in de oorspronkelijke zin. (Zie les 2 voor de tekstverbanden).
  

Weten we nog?

• De lange bootreis van Zuid-Amerika naar Afrika heb ik erg zwaar gevonden, omdat ik te weinig eten mee aan boord had genomen.
  

• Stap 1: Haal de zinsdelen uit elkaar en haal het voegwoord weg.
  

1. De lange bootreis van Zuid-Amerika naar Afrika heb ik erg zwaar gevonden. 

2. Ik te weinig eten mee aan boord had genomen.

• Stap 2: Pas waar nodig de woordvolgorde aan. (breng de persoonsvorm en onderwerp bij elkaar).
  

2. Ik had te weinig eten mee aan boord genomen.

Van samengesteld naar enkelvoudig

De lange bootreis van Zuid-Amerika naar Afrika heb ik erg zwaar gevonden. 

Ik had te weinig eten mee aan boord genomen.

• Stap 3: Geef het verband tussen de zinnen aan met een nieuw voegwoord (het voegwoord tussen de twee zinnen is er niet meer). Het nieuwe voegwoord moet  hetzelfde verband aangeven, als in de oorspronkelijke zin. 
  

• De lange bootreis van Zuid-Amerika naar Afrika heb ik erg zwaar gevonden. 
• Ik had namelijk te weinig eten mee aan boord genomen.

Van samengesteld naar enkelvoudig

• Twee enkelvoudige zinnen kunnen worden samengesteld door een voegwoord/signaalwoord.
  

• Ik nam de trein, maar moest een station later alweer uitstappen. 
  

• Twee enkelvoudige zinnen kunnen worden samengesteld door een betrekkelijk voornaamwoord.
  

• De pan soep, die ik bracht, heeft haar zich weer beter doen voelen.
  

Betrekkelijk voornaamwoord (die/dat/wat)

• Die verwijst naar de-woorden en meervoudsvormen.
  

De sollicitant die als eerste reageerde, was ook de beste.

Er zijn mensen die al dertig jaar lid zijn van de schaatsvereniging.

• Dat verwijst naar het-woorden.
  

Het boek dat ik lees, is erg spannend.

De stagiair vertelde enthousiast over het plan dat hij ’s nachts bedacht had.

Het meisje dat piloot wil worden, zit naast Jaap.

• Wat verwijst naar hele zinnen.
  

Fenna wilde graag naar de speeltuin, wat haar moeder een uitstekend idee vond.

Van samengesteld naar enkelvoudig

• Samengestelde zin 
• De lange bootreis die ik maakte van Zuid-Amerika naar Afrika heb ik erg zwaar gevonden. 

• Let op: 
• Hier wordt de bijzin niet door een voegwoord aan de hoofdzin gekoppeld, maar wordt een bijzin door een betrekkelijk voornaamwoord in een hoofdzin gevoegd. De tweede zin, die begint met het betrekkelijk voornaamwoord, noem je de betrekkelijke bijzin.

• Enkelvoudige zinnen
• Ik maakte een lange bootreis van Zuid-Amerika naar Afrika. 
• Deze bootreis heb ik erg zwaar gevonden.

Aan de slag!

• Log in bij LessonUp: Grammatica & Zinnen schrijven les 4 en maak slide 13 t/m 45.
  

• Maak van de samengestelde zinnen goedlopende enkelvoudige zinnen. Zorg ervoor dat alle enkelvoudige zinnen hoofdzinnen zijn. Verander niets aan de inhoud en blijf het verband tussen de zinnen aangeven.
  

• Er zijn 3 niveaus: blauw = basis, groen = gevorderd, geel = excellent
  

1. Het onthouden van de grammaticaregels bij het vak Nederlands was wellicht lastig, maar het kennen van de regels blijkt nu wel belangrijk te zijn.

2. Het kunnen vinden van de persoonsvorm is hier een voorbeeld van, omdat het aantal persoonsvormen een indicatie geeft van het aantal hoofd- en bijzinnen.

3. Niet alleen de persoonsvorm blijkt van belang, maar ook het meewerkend voorwerp is relevant in deze lessenserie.

4. Door het meewerkend voorwerp van een onderwerp of lijdend voorwerp te onderscheiden, kies je voor het juiste verwijswoord ‘hun’ in plaats van ‘hen’ of ‘ze’.

5. Verder is kennis van grammatica handig om nieuwe talen mee te leren.

6. Dit werkt mits je de Nederlandse grammaticaregels nog wel een beetje onder de knie hebt!

7. Enerzijds zijn de grammaticaregels dus reuzehandig, anderzijds vinden veel mensen ze wel lastig te onthouden.

8. Zoals de een moeite heeft met het onthouden van grammaticaregels, vindt de ander spelling weer moeilijker.

9. Vaak gaan deze onderdelen van het vak hand in hand, zo verandert de grammaticale term ‘voltooid deelwoord’ de laatste letter van een hoop persoonsvormen!

10. Als je uiteindelijk goede teksten wilt kunnen schrijven, is opfrissen van de regels verstandig!

1. De Nederlandse overheid is, net als veel andere overheden dat zijn, al heel lang bezig allerlei producten te verbieden, beperken of belasten, omdat deze schadelijk zouden zijn voor de volksgezondheid.

2. De Amerikaanse overheid voerde ongeveer een eeuw geleden zelfs een drooglegging door om de bevolking gezonder en productiever te maken, maar in de praktijk leverde het vooral een opstandige bevolking op.

3. Een verbod leidt vaak tot opstand en verboden producten zijn vaak alsnog verkrijgbaar in het illegale circuit, dus vinden sommigen dat er dan maar niets verboden moet zijn.

4. Over verbieden en vrijgeven worden veel discussies gevoerd tussen conservatieven en progressieven en doorgaans zijn de progressieven voor vrijgeven zijn, tenzij het om het recht op pistolen en geweren gaat.

5. Doordat in de Nederlands de progressieven en de conservatieven vaak hebben moeten samenwerken, waardoor nooit een van beide kanten alles zelf kon beslissen, bestaat de Nederlandse wetgeving uit veel compromissen; we hebben kortom een poldermodel.

6. De bekendste uitwerking van het poldermodel is het Nederlandse softdrugsbeleid dat enerzijds handelaren verbiedt wiet te kweken en ook mag wiet niet worden ingekocht, zoals de conservatieven wilden, maar anderzijds mag wiet wel in kleine hoeveelheden worden verkocht, zoals de progressieven wilden.

7. De laatste jaren is de trend dat de Nederlandse overheid vooral veel verbiedt, belast of beperkt, door hogere leeftijdsgrenzen aan ongezonde producten te stellen.

8. Nadat de leeftijdsgrenzen van tabak en alcohol zijn opgehoogd, is nu suiker aan de beurt, omdat suiker jongeren ongeconcentreerd en ongeremd maakt en het voor overgewicht en alle bijkomende gezondheidsproblemen zorgt.

9. Door de verkoop van energydrink aan jongeren aan banden te leggen, hoopt de overheid een middel in handen te hebben om de volksgezondheid verder mee vooruit te helpen.

10. Als we over een tijdje inderdaad rook-, alcohol- en energydrankvrij zijn, wordt dan de zoete ananas die ook best veel suiker bevat de volgende verboden vrucht?

1. De rijzende ster van de Nederlandse entertainmentindustrie is Arjen Lubach, die vooral bekend is als presentator van het succesvolle programma ‘Zondag Met Lubach’, maar die verder bekend is als comedian, schrijver en muzikant en zo nu dan acteert hij ook nog wel eens.

2. Zijn naam is bij het grote publiek pas sinds Zondag Met Lubach écht bekend, maar zijn werk was dat al veel eerder, want als student maakte hij onder de naam Slimme Schemer al de succeshit ‘Jelle’, wat een parodie was op megahit ‘Stan’ van de Amerikaanse rapper Eminem.

3. Vervolgens trad Lubach jaren voor kleine zalen op met zijn improvisatiegroep Op Sterk Water, die wat wel wat weghad van De Lama’s, mits hij niet aan het schrijven was aan zijn debuutroman die hij in 2006 uitbracht en die ‘Mensen die ik ken die mijn moeder hebben gekend’ heet.

4. Op het schrijversvlak liet het succes nog even op zich wachten, want die debuutroman werd te weinig verkocht om een goede boterham mee te kunnen verdienen, maar Lubach werd beetje bij beetje bekender, waardoor hij in 2010 mee mocht doen aan ‘Wie is de Mol?’.

5. Lubach won het populaire televisieprogramma niet; integendeel: hij haalde de finale niet eens, maar hij hield zo van het spelletje dat hij hierdoor zelf het onlineprogramma Moltalk, waarin de aflevering met oud-kandidaten werd nabesproken, bedacht en uitvoerde.

6. Mits Moltak een succes werd, wilde zender AVROTROS het programma op de televisie uitzenden, maar dan koos het andere presentatoren, waardoor Lubach buitenspel werd gezet, maar gelukkig voor hem gaf de VPRO hem wel een kans, zodat hij alsnog presentator van een eigen programma kon worden.

7. In Zondag Met Lubach pielt Lubach vaak wat op een soundboard, waarmee hij allerlei harde beats de studio in slingert, waardoor hij bedacht dat hij in zijn kleine beetje vrije tijd dancemuziek kon gaan maken, net als Martin Garrix dat doet, en nu brengt Lubach dus muziek uit onder de naam ‘GALAXY’, want als Lubach iets bedenkt, dan voert hij het uit.

8. Inmiddels is Lubach niet alleen een van ’s lands bekendste entertainers, maar wordt hij ook in de politiek serieus genomen, want met zijn vaak maatschappijkritische programma heeft hij veel invloed, zoals toen hij opriep tot een referendum over de ‘Sleepwet’, dat er na zijn inmenging daadwerkelijk kwam.

9. Als schrijver bracht hij nog een aantal boeken uit, waarvan de eerste drie vooral over persoonlijke zoektochten van zijn hoofdpersonen gaan, maar het vierde boek, dat IV heet, is een thriller waarin Lubach en passant kritiek levert op de Nederlandse monarchie.

10. Of Lubach zijn programma nu maakt omdat hij mensen aan het lachen wil krijgen of omdat de maatschappij wil veranderen, al met al wordt steeds massalaar naar hem geluisterd, waardoor de jongen die ooit voor halflege zalen stond inmiddels binnen het tijdsbestek van een enkele muisklik al zijn kaarten voor zijn nieuwe theatershow verkocht zag zijn!

Wat ging goed?

Ik weet welke stappen ik moet ondernemen om van samengestelde zinnen, enkelvoudige zinnen te maken.

Ja

Nee

Een beetje

Klaar?

• Werk dan de rest van de les verder in je opdrachtendocument.