Criminaliteit, les 2

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3,4

Wat gaan we doen?

1. Welkom
2. Uitleg
3. Test je kennis

Leerdoelen

• Je kent de theoriën over criminaliteit en kunt bij een bron uitleggen om welke theorie het gaat.
• Je moet kunnen uitleggen wat er met een verdachte gebeurt als deze door de politie wordt opgepakt.
  
• Je moet kunnen uitleggen welke mogelijkheden de officier van justitie heeft als iemand is opgepakt. 

Theorieën over criminaliteit

Leerdoel: Binnen de criminaliteit zijn er verschillende theorieën over waarom iemand in de criminaliteit terecht kan komen. Zes van deze theorieën moet je bij naam kennen en kunnen uitleggen. 

1. Aangeleerd gedragstheorie

Volgens de Amerikaanse socioloog Sutherland is crimineel gedrag is aangeleerd door foute vrienden of familieleden.

2. Anomietheorie

• Volgens de Amerikaanse socioloog Merton wil iedereen in de westerse samenleving succesvol zijn (rijk, dure spullen). 
• Als dit niet lukt stellen de meesten mensen hun doelen bij.
• Sommigen gaan de criminaliteit in om toch de dure spullen te bemachtigen. 

3. Bindingstheorie

• We hadden het eerder over alle bindingen die je met verschillende mensen hebt (economisch, kennis, gevoel, politiek). 
• Als je weinig of slechte bindingen hebt kom je volgens de bindingstheorie eerder in de criminaliteit terecht. 

4. rationele keuze theorie

• Volgens de rationele keuze theorie maken ook criminelen vaak een rationele (over nagedachte) keuze. Ze zullen dus eerder bij een huis inbreken zonder beveiliging dan bij een huis met beveiliging. 
• Als je dus gelegenheid biedt (je fiets niet op slot zetten) zal een crimineel er eerder voor kiezen jouw 'fiets' te stelen. 

De gelegenheid maakt de dief. 

Etiketteringstheorie

• Iemand die ooit in de criminaliteit zat, krijgt toch vaak het etiket 'crimineel' opgeplakt. 
• Volgens de etiketteringstheorie blijft de omgeving jou als crimineel zien. 
• Het is daardoor lastig je niet als crimineel te gedragen. 

Neutraliseringstheorie

• Volgens de neutraliseringstheorie praten criminelen hun gedrag vaak goed. 
• Zij ontkennen dat hun gedrag crimineel is, bijvoorbeeld; als je zelf arm bent een rijk persoon beroven of iemand in elkaar slaan omdat die raar naar jou keek. 

 

Theoriën combineren

Onderzoekers zijn het er over eens dat iemand eigenlijk nooit bij één theorie past. Vaak is het een combinatie van factoren waardoor iemand in de criminaliteit terecht komt. 

Opgepakt en dan?

Leerdoel: Je moet ook kunnen uitleggen wat er met een verdachte gebeurt als deze door de politie wordt opgepakt.

Leerdoel: Je moet ook kunnen uitleggen welke mogelijkheden de officier van justitie heeft als iemand is opgepakt. 

Wat mag de politie?

Een verdachte is iemand van wie de politie denkt dat hij iets strafbaars heeft gedaan. 

Als je verdachte bent mag de politie:

1. je fouilleren
2. je arresteren
3. je huis doorzoeken

Als de politie klaar is met het onderzoek schrijven ze een proces-verbaal, een speciaal politieverslag van het misdrijf en de verdachte.

Naar Halt

• Ben je tussen de 12 en 18 en pleeg je een misdrijf, dan ga je naar Halt (Het Alteratief). Halt gaat met je in gesprek en geeft je een passende straf (schade herstellen, excuses aanbieden, enz).
• Als je straf er op zit heb je geen strafblad en ben je ook niet bij de rechter geweest. 

Officier van justitie

• Als er een zwaarder misdrijf is gepleegd gaat het proces verbaal naar de officier van justitie.
• De officier van justitie beslist wat er vervolgens met de verdachte gaat gebeuren.
• Alle officieren van justitie samen noem je het Openbaar Ministerie (OM)

Drie mogelijkheden

De officier van justitie heeft drie mogelijkheden.

1. Seponeren: de verdachte komt niet voor de rechter en er komt geen straf.
2. Strafbeschikking: Een boete of een misdrijf, de officier bepaalt dit, je gaat niet naar de rechter. Je krijgt wel een strafblad.
3. Vervolgen: De verdachte wordt voor de rechter gebracht. Het gaat hier om een grote zaak. 

Als je een blikje cola steelt:

1. kom je nooit voor de rechter.
2. pleeg je een misdrijf.
3. bega je een overtreding.
4. krijg je wegens asociaal gedrag een passende straf.

Debby heeft geen zin om na het stappen naar huis te lopen. Ze steelt daarom een fiets.
Hier is sprake van:

1. asociaal gedrag
2. een overtreding
3. een misdrijf
4. zware criminaliteit

Wat is een voorbeeld van een misdrijf?

1. Zonder kaartje in de tram zitten.
2. 20 kilometer per uur te hard rijden met de auto.
3. Een flesje bier uit de supermarkt stelen.
4. Door een rood verkeerslicht rijden.

Als mensen op anderen letten, noemen we dat:

1. groepsgedrag.
2. maatschappelijke positie.
3. waarden.
4. sociale controle.

Als je kijkt naar de persoonlijke kenmerken van mensen die criminaliteit plegen, dan komt criminaliteit vaker voor bij:

1. vrouwen tussen de 18 en 21 jaar.
2. schooluitvallers.
3. autochtone jongeren.
4. jongeren met een bijbaantje.

Welke criminaliteitstheorie verklaart het beste dat jongeren uit bepaalde ‘slechte’ buurten meer met de politie in aanraking komen?

1. De aangeleerd gedragstheorie
2. De etikettentheorie.
3. De bindingstheorie.
4. De anomietheorie.

Welke uitdrukking omschrijft de etikettentheorie het best?

1. De gelegenheid maakt de dief.
2. De heler is net zo slecht als de steler.
3. Gij zult niet stelen.
4. Eens een dief, altijd een dief.

Wat mag de politie niet doen om een misdrijf op te lossen?

1. fouilleren
2. arresteren
3. verhoren
4. taakstraf geven

Wanneer komt iemand in aanmerking voor een straf bij Halt?

1. Bij lichte misdrijven.
2. Bij zware misdrijven.
3. Bij asociaal gedrag.
4. Bij overtredingen.

De officier van justitie zal een zaak seponeren als:

1. de verdachte ontkent.
2. de verdachte meteen het misdrijf bekent.
3. de politie te weinig bewijzen heeft.
4. de verdachte liever niet vervolgd wil worden.