tijdlijn en (pre)historie

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 8

De tijd indelen

Doel: 

Aan het einde van deze les ken je de tijdlijn van de prehistorie en weet je hoe mensen leefden. 

Jaartelling

• Handig om de tijd te ordenen

• Belangrijke gebeurtenis als begin

• Verschillende jaartellingen

Christelijke jaartelling

• Begint bij het jaar 1 (let op: het jaar 0 bestaat niet!)

• Geboorte van Christus

• Meest gebruikte jaartelling

• Maar...de geschiedenis begint natuurlijk niet pas bij het jaar 1!

Eeuwen

• Stukjes van 100 jaar

• Eerste eeuw begint met het jaar 1 en eindigt met het jaar 99

• De tweede eeuw begint met het jaar 100 en eindigt met het jaar 199

• Enz.

• Daarom leven wij in de 21e eeuw

Uit welke eeuw is het volgende jaartal?

299 v. Chr.

1. 2e eeuw v. Chr
2. 2e eeuw n. Chr.
3. 3e eeuw v. Chr.
4. 3 eeuw n. Chr.

Uit welke eeuw is het volgende jaartal?

1612

1. 16e eeuw v. Chr
2. 16e eeuw n. Chr.
3. 17e eeuw v. Chr.
4. 17e eeuw n. Chr.

De tien tijdvakken

De tien tijdvakken

Prehistorie

Op zoek naar voedsel

Wat heeft deze titel te maken met Jagers & Verzamelaars .

Prehistorie en historie

Wat denken jullie dat het verschil is tussen deze twee?

Wat betekent de prehistorie?

1. De tijd dat mensen leerden lezen en schrijven.
2. De tijd dat mensen nog niet konden lezen en schrijven.
3. De tijd dat mensen gereedschappen maakten van steen.
4. De tijd dat mensen leefden van de landbouw.

Prehistorie

• Historie = geschreven geschiedenis

• Pre = voor

• Tijd vóór dat mensen konden schrijven 

Prehistorie

• De prehistorie eindigt niet overal ter wereld op hetzelfde moment!

• Als een volk een schrift ontwikkelt dan begint voor dat volk de historie en eindigt de prehistorie

Wat zien we hier?

Prehistorie kan je verdelen in drie tijden: 

- Steentijd

- Bronstijd

-Ijzertijd 

Schrijf op:

Indeling van 'onze' prehistorie

Prehistorie wordt verdeeld in drie tijdvakken.
Jagers en verzamelaars leefden in de steentijd

Steentijd - Bronstijd - IJzertijd

Theorie

Het klimaat was van grote invloed op de levenswijze van de jager-verzamelaars. Toen de eerste moderne mensen Europa binnentrokken was er sprake van een ijstijd. Alleen in Centraal- en Zuid-Europa was het leefbaar. 

Opschrijven: 

Jachtwerktuigen en gereedschappen maakten de jager-verzamelaars van dierenbotten en van vuursteen. 

Deze prehistorische (voorgeschiedenis) wordt het Paleolithicum genoemd. Dat betekent Oude Steentijd. 

Steentijd

De steentijd kan weer onderverdeeld worden in drie periodes. Dit zijn hun Griekse namen. Schrijf op: 

Paleolithicum (vroege steentijd, 'paleo' = oud)

 ca. 2,5 miljoen jaar geleden tot ca. 12.000 v.Chr.

Mesolithicum (Midden steentijd, 'meso' = midden)

ca. 12.000 – 6.000 v.Chr.

Neolithicum (Late steentijd, 'neo' = nieuw)

 ca. 6.000 – 3.000 v.Chr.

Paleo = OUD

Lithicum = STEEN

Sleep de Griekse woorden naar de juiste vertaling. 

oud

midden

nieuw

Paleios

Meso

Neos

Samenvatting indeling prehistorie

Steentijd

1. paleolithicum

• vroegpaleolithicum
  
• middenpaleolithicum
  
• laatpaleolithicum
  

2. mesolithicum

3. neolithicum

• kopertijd
  

Bronstijd

IJzertijd

Drieperiodensysteem

15.000 v. Chr.

Wacht even! Hoe lang is dat eigenlijk geleden: 15.000 v. Chr.?

1. ongeveer 15.000 jaar
2. ongeveer 10.000 jaar
3. ongeveer 17.000 jaar
4. ongeveer 20.000 jaar

Jager-verzamelaars

• Leven van de natuur

• Mannen: jagen (ook: vissen)

• Vrouwen: verzamelen van bessen, noten enz.

Jager-verzamelaars

Schrijf op:

• Leven in kleine groepen (ongeveer 30-50 mensen)

• Geen vaste woonplaats: nomaden

• Trekken achter hun eten aan
  
• Eenvoudige woningen: hutten/grotten

• Weinig bezittingen

Jagers werden boer

Ontstaan van de landbouw en van vaste woonplaatsen

Klimaatsverandering

• Rond 10.000 v. Chr

• De aarde wordt warmer

• Nederland: moerassen en bossen

• Delen van Afrika en Midden-Oosten: droger 

Noord-Afrika en

Midden-Oosten

• Droog klimaat: minder begroeiing en water (ontstaan woestijnen)
  

• Te weinig voedsel: dieren trekken weg naar vruchtbare gebieden

• Mensen trekken ook weg of gaan andere middelen van bestaan zoeken om in leven te blijven

Vruchtbare Halvemaan

• Gebied waar de eerste landbouw ontstaat (9000 v. Chr.)
  

• Midden-Oosten: Egypte, Israël, Palestina, Jordanië, Libanon, Syrië, Irak, Iran en Turkije

• 'De kraamkamer van de beschaving': ontstaan van steden en het schrift

Ok, landbouw...
Welke 'optelsom' is juist over landbouw?

1. akkerbouw + landbouw = veeteelt
2. landbouw + veeteelt = akkerbouw
3. veeteelt + akkerbouw = landbouw

Grote en belangrijke verandering

99% van de geschiedenis van de mens, heeft de mens geleefd als jager-verzamelaars

Gevolgen van landbouw en ontstaan boeren

Schrijf op:

• Mensen stoppen te leven als nomaden

• Er ontstaan dorpen en steden: landbouwsamenleving

• Mensen krijgen meer bezittingen

• Er ontstaat meer ongelijkheid: de één heeft meer bezittingen dan een ander.

Boeren in Europa

• Pas laat: het was niet nodig, er was voldoende voedsel te vinden.

• Eerste boeren in Nederland: Zuid-Limburg rond 5300 v. Chr.

• Tóch landbouw in Europa: mensen verhuizen uit gebieden waar gebrek aan landbouwgrond is en komen hier terecht

Boeren in Nederland

• Zuid-Limburg: bandkeramiekers (tot 4400 v. Chr)

• Noord-Nederland: trechterbekercultuur (rond 3500 v. Chr.)

• Vanaf 3000 v. Chr. zijn er in Nederland geen jager-verzamelaars meer

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen