Herhalingsles

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Herhalingsles

Doel: weten wat je moet leren voor de SO en oefenen met toetsvragen. 

Planning

03/08 Introductie: wat is geschiedenis, bronnen en tijd verleden

05/09 Par. 1.1 De eerste mensen

10/09 Par. 1.1 De eerste mensen 

12/09  Par. 1.2 Jagers worden boeren

16/09 Par. 1.2 Jagers worden boeren

19/09 OEFEN SO

23/09 SO par. 1.1 en 1.2

24/09 Par. 1.3 Denken en doen 

26/09 Par. 1.3 Denken en doen 

01/10 Par. 1.4 Leven langs de Nijl  

03/10 Par. 1.4 Leven langs de Nijl  

8/10 Extra

10/10 Herhaling

15/10 Organisatiedag

Toetsweek periode 1

H1 par. 1.1 en 1.4

De ijstijd

• IJstijd: grote laag ijs over Europa waarop geen mens kon leven. 
• Ongeveer 13.500 geleden eindigde deze ijstijd. Dat kwam door de stijging van de temperatuur op aarde. 
• Door de stijging van de temperatuur smolt het ijs en veranderde het Nederlandse landschap. Er ontstonden vlaktes van gras en lage struiken. 
• Oorzaak: het werd warmer.
• Gevolg: de ijstijd eindigde.

Historische vaardigheden (dingen die je kan doen)

Gevolg: iets dat door en na een gebeurtenis plaatsvindt.

Oorzaak: de reden waarom iets gebeurd. 

Middel van bestaan (manier om aan voedsel te komen)

Jager en verzamelen: jagers-verzamelaars. 

Jager-verzamelaars 

• Ze waren nomaden: hadden geen vaste woonplaats.
• Ze hadden weinig bezit.
• Vaak kwamen jager-verzamelaars op dezelfde plaats terug. 
• Ze maakten hun spullen van materiaal uit de natuur, zoals steen = de steentijd.

Bronnen van kennis

• Geschiedenis gaat over hoe de mensen vroeger en wat in het verleden is gebeurd. 
• Het onderzoek en kennis van wat in het verleden is gebeurd. 
• Informatie uit het verleden wordt uit bronnen gehaald: geschreven en ongeschreven.
• Er bestaat geen geschreven bronnen uit de prehistorie.

Archeologie

Wetenschappers onderzoeken overblijfselen uit het verlenden. 

Wetenschap: systematisch onderzoek en de kennis die daardoor ontstaat. 

Archeologen doen opgravingen en onderzoek. 

Het verleden onderzoeken

• Experimentele archeologie: het verleden naspelen.
• Mensen bestuderen die nu nog leven als jager-verzamelaars. 

Soorten samenlevingen

• Samenleving (hoe een grote groep mensen samenleeft). 

• Samenleving van jager-verzamelaars: mensen als nomaden leven van wat ze vangen en vinden in de natuur. 

Andere soorten samenlevingen

• Jager-verzamelaars
• Landbouwsamenleving
• Landbouwstedelijke samenleving
• Industriële samenleving
• Informatisamenleving

Veeteelt

Akkerbouw

Jagers werden boer

Veeteelt (het houden van dieren voor melk of vlees) en akkerbouw samen noem je = LANDBOUW!

Vruchtbare Halvemaan

• Gebied waar de eerste landbouw ontstaat (9000 v. Chr.)

• Jager-verzamelaars plukten graankorrels die in het wild groeiden. Ze wreven die met stenen tot meel en bakten er brood van.
• Ze merkten dat ze zelf graan kunnen laten groeien door geplukte graankorrels in de grond te stoppen.
• Akkerbouw: het verbouwen van plantaardig voedsel.

Midden-Oosten: Egypte, Israël, Palestina, Jordanië, Libanon, Syrië, Irak, Iran en Turkije

De Veeteelt

• Fokken en houden van tamme dieren (zoals geiten, schapen en varkens).
• Door de veetelt hadden mensen altijd vlees. 
• Ze gebruikten alles van een dier: ook melk, vacht, boten, tanden, trekkracht.

Landbouwrevolutie (ontstaan van de landbouw)

• Revolutie betekent grote verandering.

• De landbouwrevolutie duurde meer dan 1000 jaar: niet iedereen werd tegelijk boer.

• Aan het begin leverden landbouw niet genoeg voedsel op, waardoor boeren moesten ook nog jagen en voedsel verzamelen. Na een tijd werd landbouw het belangrijkste middel van bestaan. 

De landbouwsamenleving

Door de landbouwrevolutie kregen mensen een andere levenswijze dan jager-verzamelaars. Ze gingen leven in een landbouwsamenleving.

De landbouwsamenleving

Twee kenmerken:

• 1. Mensen leefden van landbouw. Ze produceerden hun eigen voedsel i.p.v. jager en verzamelen.
• 2. Ze hebben een vaste woonplaats. Boeren bouwen huizen langs hun akkers en weiden. Hierdoor ontstonden dorpen. 

Nieuwe uitvindingen

• Boeren maakten aardewerken potten waarin ze voorraden bewaarden.
  
• Nieuwe werktuigen, zoals de ploeg (eerst werd geplant met stokken en bijlen, later met de ploeg).

Door nieuwe werktuigen en vaardigheden werden de oogsten groter, de mensen leefden langer en groeidde de bevolking in landbouwgebieden. 

De verspreiding van de landbouw

• Door de bevolkingsgroei in het Midden-Oosten trok een deel van de boeren naar andere gebieden om te gaan wonen. 
• Ze namen hun gewassen en dieren mee. Hierdoor maken andere mensen in andere gebieden kennis met de landbouw.
• Zo werd de landbouw verspreid in Azië, Europa, Afrika.

De landbouw in Nederland

Rond 5300 v.C.: de eerste boerendorp in Zuid-Limburg.

Rond 5300 en 3000 v.C. werd de landbouw in heel Nederland overgenomen. 

• Boeren kapten eerste met bijlen een stuk bos om en brandden het kaal. Daarna maakten ze de grond los om te zaaien. 
• Akkers werden vuchtbaarder door er vee op te laten grazen. 
• Boeren wisselde de grond af. 

Oefen SO