1.2 De eerste boeren

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 1

1.2 De eerste boeren

Welkom!

Aan het einde van de les...

• Kun je beschrijven hoe de overgang van jagen-verzamelen naar landbouw verliep.
  
• Je kunt vier gevolgen noemen van de overgang van jagen-verzamelen naar landbouw.
  
• Je kunt beschrijven wanneer de eerste boeren in Nederland woonden en hoe zij leefden.

Planning

• Wat weet je nog? (+- 10 min)
• Uitleg (+- 15 min)
•  Video kijken (+- 10 min)
• Heb je het begrepen (+- 10 min)

Huiswerk!

Maken 1.2 opdracht 3, 4, 5, 7, 8,  en 10

Welke periode hoort bij de tijd van jagers en boeren?

Wat zijn sociale verschillen?

Middelen van bestaan zijn
manieren om in leven te blijven.
Welke middelen van bestaan
hadden de eerste mensen?

1. Wilde dieren en verzamelen
2. Jagers en boeren
3. Jagen en verzamelen
4. Boeren en verzamelaars

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Tijd voor geschiedenis

Tijd van Jagers en Boeren

Tot 3000 v.Chr

Prehistorie

Klimaatsverandering

• Rond 10.000 v. Chr

• De aarde wordt warmer

• Nederland: moerassen en bossen

• Delen van Afrika en Midden-Oosten: droger 

Noord-Afrika en

Midden-Oosten

• Droog klimaat: minder begroeiing en water (ontstaan woestijnen)
  

• Te weinig voedsel: dieren trekken weg naar vruchtbare gebieden

• Mensen trekken ook weg of gaan andere middelen van bestaan zoeken om in leven te blijven

Vruchtbare Halvemaan

• Gebied waar de eerste landbouw ontstaat (9000 v. Chr.)
  

• Midden-Oosten: Egypte, Israël, Palestina, Jordanië, Libanon, Syrië, Irak, Iran en Turkije

• 'De kraamkamer van de beschaving': ontstaan van steden en het schrift

Ok, landbouw...
Welke 'optelsom' is juist over landbouw?

1. akkerbouw + landbouw = veeteelt
2. landbouw + veeteelt = akkerbouw
3. veeteelt + akkerbouw = landbouw

Agrarische revolutie

• Revolutie betekent verandering
  

• Jager-verzamelaars worden boer

• De landbouwrevolutie duurde meer dan 1000 jaar: niet iedereen werd tegelijk boer

• Landbouw bestaat uit: akkerbouw en veeteelt

Gevolgen van de landbouwrevolutie

• Mensen stoppen te leven als nomaden (dorpjes)

• Verandering in de economie. 

• Sociale verschillen nemen toe

• Cultuur verandert

• Gezondheid verslechtert

Economie: alles wat te maken heeft met de manier waarop mensen in hun onderhoud voorzien en de manier waarop de opbrengsten van het werk onderling worden verdeeld.

Boeren in Nederland

• Zuid-Limburg: bandkeramiekers (tot 4400 v. Chr)

• Noord-Nederland: trechterbekercultuur (rond 3500 v. Chr.)

• Vanaf 3000 v. Chr. zijn er in Nederland geen jager-verzamelaars meer

Bandkeramiek

Trechterbekercultuur

Dood en begraven

• Graven worden steeds uitgebreider: grafheuvels en hunebedden

• Zowel begraven als cremeren: urnenvelden

• Doden kregen bezittingen mee: vermoedelijk geloven in leven na de dood

De overgang van jagen-verzamelen naar boer verliep...

1. Snel
2. Langzaam

Noem twee gevolgen van de landbouwrevolutie

Hoe leefden de eerste boeren in Nederland?