Slachtofferschap

• Communication & multimedia design
• HBO
• Studiejaar 2

Jeugdsociologie

/jeugdcriminologie

Tineke Hendrikse

[e-mail]

Jeugdcriminaliteit,
waar denk je aan?

Op welke leeftijd wordt het meest criminele gedrag gepleegd?

1. 14 jaar
2. 17 jaar
3. 21 jaar
4. 25 jaar

age-crime curve

Jeugdcriminaliteit is in de afgelopen jaren gestegen.

1. Mee eens.
2. Mee oneens.

Sinds 2007 is er een daling zichtbaar, maar in 2018-2019 is er sprake geweest van een kleine stijging in jeugdcriminaliteit

Antwoorden zijn niet anoniem

Tijdens mijn pubertijd heb ik mij 'crimineel' gedragen.

0100

Waar heb jij je tijdens je jonge jaren (12-18 jaar) aan schuldig gemaakt?

Ik ben slachtoffer geweest van jeugdcriminaliteit. 1 = nooit, 100 = meerdere keren

1100

Van welke vorm van jeugdcriminaliteit ben je slachtoffer geweest?

Deze week: slachtofferschap

Onderwerp: 

- Jeugd en slachtofferschap

- Verschillende vormen van slachtofferschap

Waarom dit onderwerp?

- Actualiteit van het probleem (in aanleiding) kan je onder andere aantonen met de impact die criminaliteit heeft (oa slachtofferschap).

- Je moet de gevolgen van het probleem omschrijven in de probleemanalyse.

- Daderschap en slachtofferschap kunnen samen hangen. Mogelijk vormt (herhaald) slachtofferschap de aanleiding van jouw probleem.

Slachtofferschap

• In de jaren 60 van de vorige eeuw ontstaat aandacht voor slachtoffers. In de Jaren 70 van de vorige eeuw ontwikkelt dit zich verder.
• 1973, eerste Blijf van m’n Lijfhuis wordt geopend.

Slachtofferschap

• Slachtofferhulp wordt in 1984 opgericht (https://www.slachtofferhulp.nl)
• Empirisch onderzoek leverde op dat de slechte behandeling van slachtoffers door politie/justitie hertraumatisering van slachtoffers oplevert.
• Maar welke rol moet het slachtoffer dan wel krijgen?

Victimologie

 Nieuwe wetenschappelijke discipline sinds 1980. Houdt zich bezig met:

1. Risicokenmerken van slachtofferschap en mogelijke eigen rol van slachtoffers bij ontstaan misdrijven
2. De materiële en immateriële gevolgen van misdrijven voor slachtoffers
3. De reacties op slachtofferschap. De verschillende vormen van hulpverlening en bejegening om deze gevolgen zoveel mogelijk te beperken.

Hoe verklaar jij dat minderjarigen een grote kans hebben om slachtoffer te worden?

Maar eerst: wat is slachtofferschap?

Verklaring Verenigde Naties over Slachtofferrechten (1985):

 "Slachtoffers zijn personen die schade hebben opgelopen ten gevolge van misdrijven of ernstige schendingen van de mensenrechten."

Wat is slachtofferschap?

Kringen van slachtofferschap

1. Primaire slachtoffers
   
2. Secundaire slachtoffers
   
3. Tertiaire slachtoffers
   

Belangrijk om te onderscheiden van:

secundaire victimisatie en herhaald slachtofferschap

Primaire slachtoffers:

• Een natuurlijk persoon waaraan door het misdrijf rechtstreeks economische, fysieke en/of psychische schade is toegebracht.
• De gedupeerde partij die aanspraak kan maken op een schadevergoeding (aan nabestaanden van slachtoffers worden meestal de zelfde rechten toegekend.)
• Het kunnen ook organisaties of overheidsinstellingen zijn.

Secundaire slachtofferschap:

• Collectief slachtofferschap
• Degenen die rechtstreeks of via filmbeelden zijn geconfronteerd met ernstige misdrijven.
•  Zij kunnen hierdoor psychische schade oplopen (shock-schade). Dus:
• Omstanders van een aanslag
• Politiefunctionarissen
• Hulpverleners bij grootschalige rampen
• Organisaties en overheidsinstellingen (overvallen, vernielingen)

Tertiaire slachtoffers:

• Indirecte slachtofferschap
• Schade die locale of nationale gemeenschappen oplopen ten gevolge van: - Oorlogsgeweld
•     - Georganiseerde misdaad
•     - Corruptie in regeringskringen

Secundaire victimisatie: het verschijnsel dat de institutionele reactie op slachtoffers het probleem slechts vergroot.

Determinanten van slachtofferschap

Oftewel: kenmerken van slachtoffers - wat zorgt ervoor dat de één sneller slachtoffer wordt van criminaliteit dan een ander?

Belangrijke theorie:

Lifestyle/exposure theory (zie 8.3)

Lifestyle/exposure theory: drie factoren die risicoverhogend werken. 

1. nabijheid - combi van  geografisch aspect en sociale aspect

2. aantrekkelijkheid - de mate waarin iemand een aantrekkelijk doelwit vormt voor respondenten.

3. blootstelling - mate van beveiliging en blootstelling van het doelwit

Determinanten van slachtofferschap

1. Inwoners grote steden

Hoe kleiner de gemeente waarin je woont, des te geringer de kans op slachtofferschap.

Determinanten van slachtofferschap

2. Demografische en sociale risicokenmerken

-Mannen hoger risico dan vrouwen.

- Vrouwen vaker slachtoffer van seksuele- en geweldsdelicten.

Determinanten van slachtofferschap

3. Jongeren en kinderen (?)

 - Leeftijd heeft meer invloed op kans op slachtofferschap dan geslacht.

- Kindermishandeling

Determinanten van slachtofferschap

4. Slachtofferschap cybercriminaliteit en leeftijd

Determinanten van slachtofferschap

Verhoogd risico op [delict] voor [groep]:

- vermogens- en geweldsdelicten -> laagste 20%-inkomensgroep) 

- Woninginbraken -> allerarmsten & allerrijksten

-Geweldsmisdrijven -> (gescheiden) singles (mn mannen)

- Verbaal geweld -> mensen werkzaam in specifieke factoren

- etc. etc

Hoe kan je dit verklaren?

Hoe kan je verklaren dat bepaalde groepen een verhoogde kans lopen op slachtofferschap van bepaalde delicten? (denk aan de besproken theorieën)

Eens een slachtoffer, vaker een slachtoffer?

Herhaald slachtofferschap beïnvloed door:

1. structurele risicokenmerken

2. incident afhankelijk (event dependent)

3. gevolgen primaire victimisatie kan leiden tot gedragsverandering wat de kans op herhaald slachtofferschap vergroot.

Noem eens wat gevolgen van slachtofferschap!

Gevolgen van slachtofferschap

Eens een slachtoffer, altijd een slachtoffer?

Onderscheid tussen materieel en immaterieel.

 

Gevolgen van slachtofferschap

Personen die recent slachtoffer zijn geworden, vertonen meer onveiligheidsgevoelens >>

Kenmerken van personen die een vergrote kans hebben op slachtofferschap komen deels overeen met factoren die negatieve invloed hebben op veiligheidsbeleving (zoals leeftijd, seksuele geaardheid, woonplaats)

Gevolgen van slachtofferschap

- victim blaming 

- prisons of fear

- cycle of violence (ingewikkelde patronen tussen slachtoffers en daders)

Hoe kan je dit gebruiken bij je project?

- Actualiteit van het probleem (in aanleiding) kan je onder andere aantonen met de impact die criminaliteit heeft (oa slachtofferschap)

- Je moet de gevolgen van het probleem omschrijven in de probleemanalyse. 

- Daderschap en slachtofferschap kunnen samen hangen. Mogelijk vormt (herhaald) slachtofferschap de aanleiding van jouw probleem.

Wat vond je van dit college?

😒🙁😐🙂😃