Nederland en Indonesie § I Van VOC tot cultuurstelsel

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 3,4

De koloniale relatie tussen Indonesië en Nederland

De VOC-tijd (1596-1799)

De komende weken:

Indonesië 

1 Van VOC tot cultuurstelsel (1.1 1.2 1.3)

  3 Nederland breidt zijn macht uit  (3.1 3.2 3.3)

4 Op weg naar onafhankelijkheid (4.1 4.2 4.3)

  6 Het Indonesisch Nederlands conflict 1945-1948 ( 4.1 4.2 4.3)   

Neem elke les naast je werkboek en tekstboek ook een schrift voor aantekeningen en het opschrijven leerdoelen ( = belangrijk!)

Wat weet jij allemaal over
Indonesië?

Opdrachtje in tweetallen.

Pak je schrift en schrijf de betekenissen op!

Wat hebben deze woorden te maken met Nederland en Indonesië?

Kulkas  

Lampu 

Panekuk

  Rebewis

  Apotik

  Atlas

  Asbak

  Agresif   

En deze woorden dan?

Piekeren 

Pienter

  Gladjakker

  Amper

  Soebatten

  Klamboe

  Banjeren   

Leervragen

1. Wat deed de VOC in 

Oost-Indië?

2. Hoe werd Nederlands- Indië bestuurd?

3. Wat betekende het Nederlands bestuur voor de bevolking van Nederlands- indië?

Let op:

- Iedere paragraaf bestaat uit 3 sub-paragrafen

- Aan het einde van ieder hoofdstuk: begrippen

-Er zijn basisparagrafen en vaardigheden (bijvoorbeeld paragraaf 2)

Republiek 

wordt handelscentrum van Europa

Weet je nog ...

De Republiek der 7 Verenigde Nederlanden. Hadden gevochten tegen de koning van Spanje. Zij hadden hem buiten spel gezet en waren met de Regenten (rijke handelaren) een eigen Republiek begonnen.

Specerijen: waarom zo populair?

Erg interessant, meer smaak, langere houdbaarheid, medicijn.
Groeien in Zuidoost-Azië.
Door lange route, met veel tussenhandel zijn specerijen peperduur.

De verschillende handelsroutes vanuit Azië

Europese landen willen zelf winst maken

De Portugezen ontdekken de route naar Azië
Vasco da Gama maakt als eerste Europeaan de zeereis naar India (1498)
Portugezen houden deze Carreira da India strikt geheim. Maar ook Groot-Brittannie is de baas over veel zeeroutes.

Nederlanders willen dat ook!

Spionage!
Jan Huygen van Linschoten reist mee en beschrijft de reis in zijn Itinerario

Molukken

kruidnagel
nootmuskaat
foelie

Nieuw probleem!

• Steeds meer Nederlandse (compagnieën) bedrijven gaan naar Indië varen.

• Hierdoor ontstaat veel concurrentie tussen Nederlanders onderling

• De prijs van de specerijen daalt hierdoor snel, de winst dus ook

Verenigde Oostindische Compagnie (1602)

• Nederlandse regering (Staten-Generaal) grijpt in.

• Compagnieën moeten samengaan in één bedrijf.

• Hierdoor gaan ze concurrentie tegen en kunnen de winsten ook gebruikt worden in de oorlog tegen Spanje

Doel: monopolie (alleenhandel) op de specerijenhandel ten oosten van Kaap de Goede Hoop

Hoe?

• Uitschakelen van concurenten

• Bouwen van handelposten

• Contracten met inheemse vorsten

• Opbouwen van handelsnetwerk in Azië

• Indien nodig: veel geweld

oplossing = 

Verenigde Oostindische Compagnie!

De Staten- Generaal grijpt in. Samenwerking is nodig om concurrentie te verkleinen.

bovendien kan meer winst gebruikt worden in de oorlog tegen Spanje

Hoe?

Uitschakelen van concurenten
d.m.v.

diplomatie (contracten sluiten) en geweld (oorlog voeren)

Jan Pieterszoon Coen

Berucht vanwege het gebruik van geweld;
Vermoorden of verbannen van de bevolking van de Banda-eilanden/
Hongitochten, speciale strafexpedities om smokkelen tegen te gaan.

VOC 17e eeuw 

2000 schepen en 30.000 man personeel

o.l.v. de 'Heren XVII'

Eerste multinational van de wereld
De VOC wilde winst maken met de handel op Oost-Indië

VOC 18e eeuw

verloren de monopolypositie
veel zwarte handel
G-B had al stoomschepen en gingen sneller
bestuur weet dat er geen winst meer is maar past de boekhouding aan

1799 - VOC Failliet!!!

Leervragen

1. Wat deed de VOC in 

Oost-Indië?

2. Hoe werd Nederlands- Indië bestuurd?

3. Wat betekende het Nederlands bestuur voor de bevolking van Nederlands- indië?

Na het Failliesement

van de V.O.C. werden de bezittingen van de Nederlandse staat.

Je spreekt sindsdien van de kolonie 

Nederlands Indie.

Organisatie:

1. gouverneur-generaal: Nederlands hoogste bestuurder van Nederlands-Indië

2. residenten: Nederlandse "hulpjes" van de gouverneur-generaal die de provincies bestuurden

3. Regenten: Indische bestuurders

1799: Einde VOC

• Engeland krijgt steeds sterkere vloot

• Minder vraag naar producten van de VOC

• Vierde Nederlands-Engelse oorlog (1780-1784)

• Slecht bestuur en corruptie

Leervragen

1. Wat deed de VOC in 

Oost-Indië?

2. Hoe werd Nederlands- Indië bestuurd?

3. Wat betekende het Nederlands bestuur voor de bevolking van Nederlands- indië?

Cultuurstelsel - 1830

Als Nederlands - Indië een kolonie is wil Nederland er geld aan verdienen. Alle grond wordt klaargemaakt voor de landbouw. Boeren krijgen een stuk grond en moeten 20% van de grond verbouwen voor de Nederlandse Handels Maatschappij, als vorm van belasting. Boeren moeten koffie, suiker, indigo en thee verbouwen (cultures). 

Honger voor de Indonesiërs

Negatieve gevolgen voor cultuurstelsel

• Beste land moest voor het cultuurstelsel worden gebruikt
  
• Meer dan 20% afstaan + belasting (corruptie regenten)
  
• Door cultuurproducten minder rijst: gevolg: Hongersnoden                              
  
• herendiensten; 66 dagen per jaar werken voor het Nederlands bestuur: GRATIS!
  

Leervragen

1. Wat deed de VOC in 

Oost-Indië?

2. Hoe werd Nederlands- Indië bestuurd?

3. Wat betekende het Nederlands bestuur voor de bevolking van Nederlands- indië?

Wat is geen specerij?

1. Peper
2. Nootmuskaat
3. Zout
4. Foelie

Waarom waren de oude routes niet meer goed genoeg?

Wat betekent het woord handelsmonopolie?

1. De vorst levert de specerijen aan Nederland
2. Nederland heeft als enige het recht om met deze vorst te handelen
3. De vorst mag met iedereen handelen met wie hij wilt
4. De prijs van het product hang af van de vraag

Was de bevolking van de Indonesische eilanden blij met het handelsmonopolie van de VOC?

1. Ja
2. Nee

Waarom nam de staat alle bezittingen van de VOC over?

1. De staat moest wel anders ging de staat ook failliet
2. De staat wilde op die manier de VOC redden
3. De staat was van mening dat in Indonesië nog steeds veel geld te verdienen was
4. De staat wilde af van de VOC omdat deze te machtig aan het worden was

Waarom was het belangrijk dat het volk dacht dat de vorst nog steeds een onafhankelijke heerser was?

1. Op deze manier kon het volk makkelijk in opstand komen
2. Hierdoor wist het volk duidelijk wie de baas was
3. Op deze manier kon het volk de vorst afzetten
4. Het leek dan alsof er niks veranderd was en het volk bleef rustig

Personen uit deze les

• Vasco da Gama
• Cornelis de Houtman
• Jan Huygen van Linschoten
• Jan Pieterszoon Coen

Jaartallen uit deze les

• 1596: Cornelis de Houtman komt in als eerste Nederland in Oost-Indië aan
• 1602: oprichting van de VOC
• 1799: einde van de VOC

Schrijf 3 dingen op die
je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze
les nog niet zo goed hebt begrepen.

Video

De groei van de Grachtengordel

0