1.3 Arbeiders gaan samenwerken

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

H1: Burgers en stoommachines 

§1.3 arbeiders gaan samenwerken

Leerdoelen

• Je kunt beschrijven wat verschillende groepen deden om de arbeiders en armen te helpen.
  
• Je kunt uitleggen wat socialisten wilden veranderen aan de samenleving en hoe ze dat wilden doen.
  
• Je kunt uitleggen door welke twee ontwikkelingen er aan het einde van de 19e eeuw sociale wetten kwamen.
  

Staken

terugblik 

NL'se regering deed niets om situatie arbeiders te verbeteren.

Meeste bestuurders waren aanhangers van het liberalisme:

• politieke stroming die opkomt voor zoveel mogelijk vrijheid burgers + willen zo min mogelijk regels vanuit de overheid (goed voor de economie)
  
• iedereen dezelfde grondrechten
  
• overheid moet alleen zorgen voor orde en veiligheid
  
• vinden dat niet iedereen kiesrecht zouden moeten hebben, alleen rijke mannen mochten bij verkiezingen stemmen. “alleen rijke mannen kunnen verstandige besluiten nemen”
  

Sociale kwestie

= Probleem slechte leef- en werkomstandigheden arbeiders 

De liberale regering deed weinig om hen te helpen. 

Arme mensen waren afhankelijk van kerk, familie of liefdadigheid: het helpen van mensen die dat nodig hebben, zonder dat je er zelf aan wilt verdienen.

Een rijke vrouw zamelt geld in voor een goed doel 

Arbeiders richtten vakbonden op

= Verenigingen van arbeiders die de lonen en arbeids-omstandigheden van hun leden willen verbeteren

• Hogere lonen

• Kortere werktijden

• Afschaffing kinderarbeid

--> samen protesteren/staken om doelen te bereiken.

Fabriekseigenaar

Arbeiders

alle winst van de fabriek.

bezaten grondstoffen, machines, fabrieken

kregen laag loon

Oneerlijk!!!

Socialisme

Opkomst socialisme:

Vinden dat iedereen gelijkwaardig is. De regering moet armen
(arbeiders) helpen met wetten en regels

Socialisten: de arbeiders zullen ooit in opstand komen en dan het bezit van de rijken afpakken.

Om echt dingen te veranderen was invloed op het bestuur nodig.

1881: oprichting socialistische politieke partij

Belangrijkste doel: algemeen kiesrecht = elke burger heeft recht om te stemmen.

Algemeen kiesrecht

Ook arme arbeiders mogen stemmen

Socialisten zouden in bestuur komen

Wetten om arbeiders te beschermen

Rond 1870: liberalen voeren eerste sociale wetten in.

• Kinderwetje van Van Houten (1874):
  Bedacht door liberale politicus meneer van Houten.
  kinderen onder 12 mochten niet meer in fabriek werken (werken op land/huishouden was nog niet verboden)
• Ongevallenwet (1901):
  arbeiders die door een ongeluk niet meer konden werken kregen een inkomen van de regering
• Leerplichtwet (1901):
  Kinderen tussen de 6 en 12 jaar moesten naar school.
  
   Er kwamen ook wetten die de woonomstandigheden van arbeiders verbeterden. Langzaamaan werd het leven van de arbeiders zo beter. 

Huiswerk

Ga naar Memo Online: Magister > leermiddelen > ges Memo Max
Of in je boek.

Hoofdstuk 1: Burgers en Stoommachines
Paragraaf §1.3

Maak opgave 2 t/m 13