Les 1 introductie schrijven + werkwoordspelling

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Welkom luitjes!

Taalverzorging en schrijven

• doelen dit blok: opfrissen werkwoordspelling, zinsbouw, interpunctie, tekstsoorten en tekstdoelen, formeel/informeel taalgebruik en doelgroep
• examen schrijven volgend jaar
• eindproduct dit blok 

Lesdoel vandaag

De regels van de werkwoordspelling worden opgefrist, zodat je foutloos je eindproducten voor het tijdschrift kunt schrijven.

 Werkwoordspelling

Geef aan op de schaal:
ik vind werkwoordspelling lastig
(0 = makkelijk, 100 = heel moeilijk)

-6100

Maar wat is een werkwoord precies?

Een werkwoord is:

1. Een ander woord voor het onderwerp
2. Een doe-woord
3. Een woord dat aangeeft welk werk iemand doet
4. Een woord dat je weg kan laten uit een zin

Schrijf zoveel mogelijk werkwoorden
binnen 60 seconden op.

Werkwoordspelling kent veel termen, die je misschien al kent (of niet meer weet).

• Stam
• Sterke & zwakke werkwoorden
• Persoonsvorm
• Tegenwoordige & verleden tijd
• Infinitief
• Voltooid & onvoltooid deelwoord
• Bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord

Dit is wat je minimaal moet weten en correct moet kunnen spellen op 2F

Hoe zat het ook alweer?

Nu even oefenen..

Geef bij de volgende werkwoorden aan waar het op eindigt.

Let op! Het gaat om: tt, vt, vd, inf of bn's

Je mag de hulpkaart erbij houden!

Ik geloof niets van wat je me daar vertel... (vertellen)

1. d
2. t
3. dt
4. dd

Deze zin heeft dus 2 persoonsvormen, daarom zo lastig

De reizigers werden overvallen en beroof... van al hun kostbaarheden.

1. d
2. t
3. dt
4. dd

Voltooid deelwoord -> STAM -en en niet ik-vorm

Doordat het op het perron zo toch...e, heeft ze waarschijnlijk kougevat. (tochten)

1. d
2. t
3. tt
4. dd

Dubbel t (omdat de stam al 1 t bevat)

De (aflassen) wedstrijd kwam ons goed uit.

1. aflaste
2. afgelaste
3. afgelastte
4. afgelast

Makkie?

Ja, sowieso

Mweeeh

Was te doen

Ben de helft alweer vergeten

Pure paniek

De tegenwoordige tijd

- Als je een zin in de TT (tegenwoordige tijd) schrijft, schrijf je iets over het nu of in de toekomst. 

- Werkwoorden kan je vervoegen om het woord goed in een zin te laten passen. Dit doe je met: ik, jij, hij, wij, jullie, zij.

Voorbeeld: ik loop, jij loopt, hij loopt, wij lopen, jullie lopen, zij lopen. 

Verleden tijd

De verleden tijd kan op 2 manieren worden gevormd:

 

- door achter de ik-vorm de(n) of te(n) te zetten bij klankvaste werkwoorden (zwakke werkwoorden) werk - werkte

- door klankverandering bij klankveranderende werkwoorden (sterke werkwoorden) loop - liep 

Goed of fout: een sterk werkwoord verandert van klank

1. Goed
2. Fout

Vervolg Verleden tijd

Meestal kun je wel horen of je in de verleden tijd de(n) of te(n) moet gebruiken. Lukt dat niet..? 

Gebruik dan: ' T EXKOFSCHIP

Regel van 't exkofschip: kijk naar de laatste letter van de stam. Als dat een x, t, k, f, s, ch of p is, schrijf je -te(n). Zo niet, -de(n) 

Sterke werkwoorden = sterk genoeg om van klank te kunnen veranderen. Zwak zijn te zwak daarvoor.

Schrijf de VT goed: Toen zij klaar was,.... zij er slechts een paar (missen)

Hoe vind je de persoonsvorm?

1. Door de zin in een andere tijd te zetten
2. Door een vraagzin van de zin te maken
3. Door ' t ex kofschip te gebruiken
4. Door de getalproef

Wat is de persoonsvorm in de volgende zin:
Vorig jaar zijn wij geslaagd voor ons diploma.

1. Wij
2. Geslaagd
3. Zijn
4. Vorig jaar

Wanneer gebruik je het 'T exkofschip?

1. Bij de verleden tijd en voltooid deelwoord
2. Als je in de VT niet hoort of je -te of -de schrijft
3. Als je het onderwerp zoekt
4. Om de PV te vinden

Uitleg voltooid deelwoord, infinitief en vd als bijvoeglijk naamwoord

Als het werkwoord in een zin niet van tijd kan veranderen,  is het geen persoonsvorm. Welke werkwoordsvorm is het dan?

• Voltooid deelwoord 
• Infinitief
• Vd als bijvoeglijk naamwoord

Voltooid deelwoord (vd)

Het voltooid deelwoord heeft een aantal kenmerken:

• Het geeft aan dat iets voltooid is (het is klaar of voorbij)
• Het kan niet van tijd veranderen
• Meestal staat er een hulpwerkwoord bij (hebben, zijn of worden)
• Veel voltooide deelwoorden beginnen met de voorvoegsels ge-, be-, of ver- 

Voorbeeld: Bram heeft gelachen.  

Heeft = hulpwerkwoord (en de persoonsvorm!)

Vul de juiste vorm in van 'opruimen':
Voor de eindinspectie, hebben wij de slaapzaal .........

Infinitief (inf)

Als een werkwoord in de zin geen persoonsvorm en geen voltooid deelwoord is, maar wel op -en of-n eindigt, heb je waarschijnlijk te maken met een infinitief. De infinitief is het hele werkwoord.

Voorbeeld: wij willen vroeg vertrekken / wij wilden vroeg vertrekken. 'Vertrekken' kan niet van tijd veranderen en het is nog niet voltooid (anders vertrokken) dus is het een infinitief.

Tip: ik zal... kleuren, lopen, vertrekken, feliciteren enz...

Vul de juiste vorm in van 'patrouilleren':
Tijdens de POD zijn wij aan het ........................ door het gebied.

Bijvoeglijk naamwoord (bn)

Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over een zelfstandig naamwoord. Een zelfstandig naamwoord is een woord waar je de, het of een voor kunt zetten. Een werkwoord kan ook als bn gebruikt worden.

- Voorbeeld: Het geverfde huis, Het bedachte idee.

Vul de juiste vorm in van: 'opeten'.
Het ........... broodje smaakte me niet zo goed.

Lesdoel behaald?
Ik kan werkwoorden correct spellen in elke vorm.

-6100

Doen: diagnostische opdracht 2F

Ga naar: Starttaal 2F

Thema 1 Vrije tijd, hoofdstuk 3 Taalverzorging

Maak eindopdracht 1 en 2.

Let goed op de tijd waarin je het werkwoord moet schrijven!

Je mag de hulpkaart werkwoordspelling erbij gebruiken!