Nederland na 1978

De oliecrisis maakte in 1973 een einde aan jarenlange economische groei. Nederland kon
de gevolgen daarvan nog enkele jaren opvangen. Rond 1980 was er sprake van een
economische crisis die de samenleving en de verzorgingsstaat onder druk zette.

Als vanaf midden jaren 70 bezuinigingen, waar veel protest tegen was, maat tweede oliecrisis zorgde voor paniekstemming. Nederland leek weer terug bij af.


 
1 / 31
next
Slide 1: Slide
GeschiedenisSpeciaal OnderwijsLeerroute 5

This lesson contains 31 slides, with text slides and 6 videos.

time-iconLesson duration is: 45 min

Items in this lesson

De oliecrisis maakte in 1973 een einde aan jarenlange economische groei. Nederland kon
de gevolgen daarvan nog enkele jaren opvangen. Rond 1980 was er sprake van een
economische crisis die de samenleving en de verzorgingsstaat onder druk zette.

Als vanaf midden jaren 70 bezuinigingen, waar veel protest tegen was, maat tweede oliecrisis zorgde voor paniekstemming. Nederland leek weer terug bij af.


 

Slide 1 - Slide

Slide 2 - Link

Tijdens de economische crisis van de jaren 1980 rees kritiek op de verzorgingsstaat, die
te bureaucratisch en te duur werd bevonden. Regeringen onder Lubbers kozen voor een
liberaal beleid. Zij voerden een bezuinigingspolitiek, beperkten de verzorgingsstaat en
privatiseerden staatsbedrijven. Het poldermodel garandeerde daarbij politieke en
economische rust.

Slide 3 - Slide

Maatregelen onder Lubbers

Slide 4 - Slide

Kabinet Lubbers I
Liberaal beleid
- Bezuinigen op de verzorgingsstaat
WAO-uitkeringen verlaagd, grotere drempel voor het verkrijgen.

- Privatiseren van staatsbedrijven
de PTT, de Postbank, 
de Nationale Spoorwegen (NS) 
Partij?
Lubbers was vanaf 1982 minister-president in een coalitie van het CDA (partij van Lubbers) en de VVD.

Slide 5 - Slide

Aanvankelijk protest tegen bezuinigingen, maar door poldermodel komt er toch een 'deal'.

Slide 6 - Slide

economische crisis begin jaren 80
* te hoge lonen, fabrieken vertrekken naar lage lonen landen
* te hoge uitgaven Verzorgingsstaat (veel uitkeringen)
* economische wereldcrisis na de oliecrisis (stijgende prijs)
* 700.000 werklozen (veel jongeren) op 14 miljoen
* 700.000 arbeidsongeschikten
* Ontzuiling, individualisering, 
* kritiek (vooral op de gastarbeiders !), profiteren, zoeken elkaar op (nieuwe verzuiling !), multiculturele-samenleving ?

Slide 7 - Slide

oplossing !
* Bezuinigen (Lubbers) op lonen en uitkeringen
* poldermodel, samenwerking 0verheid werkgevers en vakbonden ( harmoniemodel wederopbouw !)
* neo Liberalisme (Reagan, Thatcher), overheid moet zich minder bemoeien met samenleving, dus eigen verantwoordelijkheid, afbouwen verzorgingsstaat en privatiseren staatsbedrijven.
* economie herstelt zich in de jaren 90 maar de onvrede blijft
*opkomst Populisme (Fortuyn, Wilders, Baudet)

Slide 8 - Slide

Aan het einde van de jaren 1980 herstelde de economie zich. Als handelsland profiteerde
Nederland van de Europese samenwerking en de globalisering. Nederland was
voorstander van verdere samenwerking in Europa. Afgesloten onder Nederlands
voorzitterschap, legde het Verdrag van Maastricht de basis voor de Europese Unie en de invoering van de euro. 

Slide 9 - Slide

T
Verdrag van Maastricht (1992)

Slide 10 - Slide

Verdrag van Maastricht

Slide 11 - Slide

Verdrag van Maastricht
Met het Verdrag van Maastricht in 1992 werd de Europese Unie officieel gevormd, hierop volgde in 2002 de invoering van de Euro als een gemeenschappelijke munt.
Er kwam nog meer economische en politieke samenwerking in Europa.

Slide 12 - Slide

 Tot 2008 kende Nederland een grote economische bloei, maar ook een toename van de sociale verschillen.
In plaats van het sociaaldemocratische idee van de maakbare samenleving was een
liberaal vertrouwen in de zelfredzaamheid van burgers dominant geworden. 
De kleinere rol van de overheid, de grotere rol van de commercie en de ontzuiling maakten
verdergaande individualisering mogelijk.

Slide 13 - Slide

 Wetten en beleid, zoals het gedoogbeleid ten
aanzien van softdrugs en de Algemene Wet Gelijke Behandeling, ondersteunden dit.
Internationaal liep Nederland voorop met onder andere de regeling van het homohuwelijk
en de euthanasiewetgeving. Het leverde een beeld op van een welvarende, vrije en zeer
tolerante samenleving.
Nederland moest in de jaren 1990 haar plaats in Europa en de wereld opnieuw bepalen.

Slide 14 - Slide

Tot in de jaren 1980 zag Nederland zich als gidsland
Er waren grote demonstraties tegen de plaatsing van kruisraketten op Nederlands grondgebied. Door het einde van de Koude Oorlog kreeg de NAVO een andere rol en werden NAVO en de Europese Unie sterk
uitgebreid. In Europa werd de Nederlandse invloed hierdoor kleiner. 
Na de val van Srebrenica werd Nederland terughoudender in haar internationale ambities.

Slide 15 - Slide

- Vooral in Nederland is de weerstand groot. Er wordt gesproken over Hollanditis



- Amsterdam, 1981: ruim 400.000 demonstranten

Slide 16 - Slide

Hollanditis
Als reactie op een dreigende intensivering van de kernwapenwedloop begint in Nederland het IKV (Interkerkelijk Vredesberaad) in 1977 de campagne: "Help de kernwapens de wereld uit, om te beginnen uit Nederland". De campagne groeit uit tot een massaal protest tegen de plaatsing van nieuwe kernwapens in Europa. Het Nederlandse verzet staat bekend als 'Hollanditis', of 'Hollandse ziekte', om aan te geven dat het verzet tegen kernwapens zich als een virus verspreidt.

Slide 17 - Slide

Examenvraag 2019 tv2
In de jaren 1980 introduceerde de Amerikaanse geschiedkundige
Walter Laqueur de term 'Hollanditis', waarmee hij de aanhoudende Nederlandse protesten tegen kernwapens bedoelde. Laqueur redeneerde dat de protesten zowel te verklaren waren vanuit een veranderde houding van de Verenigde Staten in de Koude Oorlog als vanuit een sociaal- culturele verandering in Nederland.
Leg deze redenering uit door:
 de verandering te noemen in de Amerikaanse houding in de
Koude Oorlog waartegen de protesten zich richtten en
 met een sociaal-cultureel veranderingsproces uit de tweede helft van
de twintigste eeuw de aanhoudende protesten te verklaren.

Slide 18 - Slide

Slide 19 - Video

Na de jaren 1960 was de jeugdcultuur gefragmenteerd geraakt. Jongeren van diverse
sociale en etnische achtergronden ontwikkelden hun eigen stijlen. Tijdens de economische crisis kwamen de punk- en kraakbeweging op. Punkers hadden weinig geloof in de toekomst; de verwante kraakbeweging bekritiseerde de woningnood en
verzette zich, soms ook met geweld, tegen de bestaande orde. In de Verenigde Staten
zetten Afro-Amerikaanse jongeren zich met rapmuziek af tegen het racisme in hun omgeving. 

Slide 20 - Slide

Slide 21 - Video

Slide 22 - Video

Slide 23 - Video

Ook in Nederland werd rap vanaf de jaren 1990 een toonaangevende jeugdcultuur. De gabbercultuur, die in dezelfde tijd in Nederland ontstond, was apolitiek.
De introductie van internet, de doorbraak van de mobiele telefoon en de komst van
digitale sociale netwerken veranderden de communicatie. Niet alleen de leefstijl van
jongeren, maar ook die van ouderen, raakte daardoor meer geglobaliseerd. De digitale
revolutie werd in Nederland snel opgepakt.

Slide 24 - Slide

Migratie nam verder toe. Door het Verdrag van Schengen werd vanaf het midden van de
jaren 1980 vrij verkeer van personen binnen Europa mogelijk. Dit bevorderde de internationale oriëntering van Europese burgers. Zo studeerden steeds meer studenten een periode in het buitenland. Bij conflicten en humanitaire crises in de wereld liep de
instroom van asielzoekers soms sterk op. Verschillende Nederlandse kabinetten en vrijwel alle politieke partijen ondersteunden tot het einde van de jaren 1990 het idee van een multiculturele samenleving.

Slide 25 - Slide

Rond 2000 nam de polarisatie in Nederland toe. Niet iedereen profiteerde van de economische groei. Mensen ervoeren een kloof tussen burgers en politiek en verzetten zich tegen Europese samenwerking en het multiculturalisme. Over migratie en de rol 
van de islam in een open samenleving ontstonden heftige debatten. De terreuraanslagen van 11 september 2001 en de moord op de politicus Pim Fortuyn in2002 joegen angst aan en vergrootten de tegenstellingen.

Slide 26 - Slide

Slide 27 - Video

Populisme definities !
Populisme (van het Latijnse populus, "volk") is een manier van communiceren en van politiek bedrijven, waarin de centrale tegenstelling die tussen "het volk" en "de elite" is, en waarbij de populist de kant van "het volk" kiest.

stijl van politiek bedrijven waarbij de suggestie wordt gewekt dat maatschappelijke problemen heel eenvoudig kunnen worden opgelost

Politieke stroming die nadruk legt op een sterke en directe band tussen de leider en de grote massa van het volk. Hoewel hier in theorie misschien wat voor valt te zeggen, treedt in de praktijk vaak misleiding door de machthebbers op. Propaganda wordt dan gebruikt om het volk de misleidende indruk van betrokkenheid te geven.

Slide 28 - Slide

Benoemen van gevoelens deel van de bevolking over gevoelige onderwerpen
* Multiculturele-samenleving mislukt
* Vol is vol, geen immigratie
* Nederlandse identiteit bedreigt (wat zijn dan onze waarden en normen !)
* opkomst internet / sociale media, oceaan van informatie, hypes
* globalisering
* vereenzaming 
* extremisme
* complotdenkers 
* vertrouwen in democratie daalt

Slide 29 - Slide

Slide 30 - Video

Vanaf 2002 werd het multiculturalisme vervangen door beleid dat gericht was op integratie of assimilatie van groepen migranten. Een nieuwe economische crisis die in 2008 uitbrak toonde opnieuw de tegenstellingen die in de samenleving waren ontstaan.
 
Tegelijkertijd behoorde Nederland in het eerste decennium van de 21e eeuw nog altijd
tot de welvarendste, gelukkigste en meest gelijkwaardige landen van de wereld.

Slide 31 - Slide