2BK 2KT basisstof 5.4 en 5.5 Geschiedenis van het leven op aarde

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 2

Geschiedenis van het leven op aarde

2BK en 2KT

BK

Bs. 1 Genotype en fenotype

Bs.2 Chromosomen

Bs. 3 Variatie in genotypen

Bs. 5 Geschiedenis van het leven op aarde

Toets

KT

Bs. 1 Genotype en fenotype

Bs. 2 Chromosomen en genen

Bs. 3 Variatie in genotypen

Bs. 4  Geschiedenis van het leven op aarde

Toets

Vandaag

Herhaling basisstof 1 t/m 3

Uitleg basisstof 5

Opdrachten maken van 5.5

Afsluiting

Herhaling bas. 5.1 t/m 5.3

Wat heb je tijdens de afgelopen lessen allemaal geleerd?

Wat is het genotype?

1. Het uiterlijk van een organisme
2. De erfelijke informatie van een organisme

Is het genotype van de larve hetzelfde als het genotype van het volwassen dier?

1. Ja
2. Nee

fenotype

Genotype

Hebben al jouw cellen hetzelfde genotype of hebben ze een ander genotype?

1. Hetzelfde genotype
2. Verschillende genotypen

Fenotype

Genotype

23 chromosomen

2 3 chromosomen

46 chromosomen

46 chromosomen

Het X-chromosoom en Y-chromosoom zijn

1. Geslachtschromosomen
2. Geslachtscellen

Vader met 46 chromosomen
Moeder met 46 chromosomen
Hoe krijg jij 46 chromosomen?

1. 23 van vader en 23 van moeder
2. Elke keer anders, als het er maar 46 zijn
3. 46 van moeder
4. 46 van vader

Hoeveel chromosomen heeft een paar chromosomen?

1. 4
2. 6
3. 2
4. 8

Het aantal chromosomen in een lichaamscel is altijd

1. even
2. oneven

Een cel van een bepaald organisme met in de celkern 17 chromosomen is een

1. geslachtscel
2. lichaamscel

Versleep de gele balken naar de bijbehorende groene balken.

bij geslachtelijke voortplanting ontstaan individuen die allemaal van elkaar verschillen

een plotselinge verandering in het dna waardoor een nieuw genotype kan ontstaan

mutatie

variatie in genotypen

Als een nieuw organisme ontstaat doordat twee

geslachtscellen versmelten, noemen we dat ___________.

Hierbij ontstaat in nakomelingen veel variatie in 

_____________. 

Door deze variatie verschillen ook de __________________.

geslachtelijke voortplanting

Genotypen

Fenotypen

Een ander woord voor kankergezwel is:

Voorbeeld van chemische schadelijke stoffen zijn sigarettenrook en asbest. Dit is een voorbeeld van:

Mensen die ziek worden door een kankergezwel
hebben:

Door mutaties en geslachtelijke voortplanting ontstaat 

in genotypen.

Tumor

Mutagene invloeden

Kanker

Variatie

Instructie

basisstof 5.4/5.5

Geschiedenis van het leven op aarde

Leerdoelen:

• Je kunt een geologische tijdlijn aflezen. (BK)
• Je kunt beschrijven hoe fossielen zijn ontstaan. (KT)
• Je kunt uitleggen dat soorten verwant zijn als ze een gemeenschappelijke voorouder hebben. (BK en KT)

Ontstaan aarde

4600 miljoen jaar geleden

Fossielen

• versteende overblijfselen van   organismen
• afdrukken van organismen
• bedekt met sediment
• sediment = zand/klei
• zuurstof weg
• geen schimmels en bacteriën
• miljoenen jaren duren - steen

00:34

Hoeveel jaar geleden is de aarde ontstaan?

1. 4600
2. 4.600.000
3. 460.000
4. 4.600.000.000

00:34

En hoeveel jaar duurde het voordat de aarde was afgekoeld?

1. 1000
2. 10.000
3. 1.000.000.000
4. 1.000.000

01:03

Waar ontstaat het eerste leven?

1. In de zee
2. In het heelal
3. In het bos
4. In de zon

01:03

Hoe zag het eerste leven eruit?

1. Het waren planten
2. Het waren vissen die op haaien leken
3. Het waren eencellige oerbacteriën
4. Het waren haaien

01:33

De oerbacteriën ontstaan

1. 1000000 jaar geleden
2. 3800 miljoen jaar geleden
3. 3,8 miljoen jaar geleden
4. 38000 miljoen jaar geleden

01:54

Wanneer ontwikkelden zich de eerste dieren

1. Ongeveer 70 jaar geleden
2. Ongeveer 7 miljoen jaar geleden
3. Ongeveer 70.000 jaar geleden
4. Ongeveer 700 miljoen jaar geleden

02:48

Uit welke van de eerste diergroepen kunnen we nu nog steeds dieren vinden?

1. Degenkrabben
2. Slangen
3. Kreeften
4. Spinnen

temperatuur te hoog--geen leven!

3800 miljoen jaar geleden

eerste leven in zee

oerbacterie (eencellig)

lucht had nog geen zuurstof!

3300 miljoen jaar geleden

eencelligen die zuurstof konden produceren (CO2 wordt zuurstof)

zuurstof ook in de atmosfeer

700 miljoen jaar geleden 

Ontstaan van  meercellige organismen, zoals

dieren die in de zee leven

sponzen, kwallen, inktvissen,trilobieten

450 miljoen jaar geleden

eerste landdieren

geleedpotigen, duizendpoten

65 miljoen jaar geleden

Sauriërs sterven uit

oorzaak-> rotsblok sloeg in->

explosie -> bosbranden ->

zwarte stofwolken -> donker

en koud (klimaatverandering)

3 miljoen jaar geleden eerste mensachtigen

Geologische tijdschaal 

(mjg = miljoen jaar geleden)

Dit hoef je niet te leren maar wel :

- snappen

- af kunnen lezen

- conclusies kunnen trekken

- 3 tijdperken

- 12 periodes 

Tijdbalk

De tijdbalk verdeelt de geschiedenis van de aarde in delen. Bekijk deze zelf en klik op de rode stipjes.

Ongeveer 4600 miljoen jaar geleden (4,6 miljard) ontstond de aarde.

Er was geen leven mogelijk. Hiervoor was het veel te heet (waarschijnlijk 400 graden Celsius).

1

Eerste bacteriën

3

Eerste eenvoudige vormen van leven

2

Zuurstof in de atmosfeer

4

Eerste eencellige planten

5

Eerste meercellige organismen

6

Eerste dieren

7

Eerste landplanten

8

Eerste landdieren

9

Eerste mensen (mensachtigen)

10

Verwantschap

• Als je een gemeenschappelijke voorouder hebt dan spreken we van verwantschap.
• Deze verwantschap tussen soorten laat je zien in een verwantschapsschema.
• Hoe dichter de organismen bij elkaar staan hoe meer 
• verwant ze aan elkaar zijn. 

De organismen hebben dezelfde soort eigenschappen

• Als je een gemeenschappelijke voorouder hebt dan spreken we van verwantschap.
  
• Deze verwantschap tussen soorten laat je zien in een verwantschapsschema.
  
• Hoe dichter de organismen bij elkaar staan hoe meer verwant ze aan elkaar zijn.

De organismen hebben dezelfde soort eigenschappen.

Verwantschap

Verwantschap

Hoe korter geleden er een gemeenschappelijke voorouder was, hoe meer overeenkomsten en verwantschap

Oftewel:

Meer verwantschap: meer overeenkomsten in het DNA

Minder verwantschap: minder overeenkomsten in het DNA

Stamboom slangen.
Met welk soort vertoont soort 2 de meeste verwantschap?

1. 1
2. 3
3. 4
4. 6

Wat zijn fossielen?

1. versteende overblijfselen van organismen
2. stukken steen
3. skeletten van dode dieren
4. schelpen

Kijk goed naar de plaatjes. Welk dier hoort bij welk fossiel? Sleep het juiste dier naar de bijpassende fossiel! 

In de plaatjes hieronder zie je hoe een dinosauriër een fossiel wordt. 

Zet de plaatjes in de juiste volgorde.

Ongeveer 65 miljoen jaar geleden vond een ingrijpende gebeurtenis plaats in de geschiedenis van de aarde.

Door deze ingrijpende gebeurtenis stierven de dinosauriërs uit.

1. juist
2. onjuist

In de geschiedenis van de aarde ontstonden eerst meercellige organismen en daarna eencellige organismen

1. Juist
2. Onjuist

Plaats het onstaan van de verschillende / gebeurtensissen levensvormen in de juist volgorde. Van vroeger tot heden.

1: ......................

2: .....................

3: .....................

4: ....................

5: ....................

6: ...................

Ontstaan van de aarde

Zoogdieren en vogels

Mensachtigen

Landdieren

Eencelligen

Meercelligen

Aan de slag!

B: Maak online de opdrachten van 5.4 

K: Maak online de opdrachten van 5.5  - Opdracht 3 moet je in je boek maken.

Stil zelfstandig werken / zachtjes overleggen met buurman/vrouw

Klaar? 

- Maak de Test Jezelf en zorg voor groene vinkjes.

- Maak de oefentoetsen.

Volgende week de toets