4.3 Geschiedenis van het Straffen

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Paragraaf 3 Geschiedenis van het Straffen

Leerdoel:

Aan het einde van de les kan je uitleggen hoe men in het verleden strafte.

LB vragen: Waarom straft men anders dan vroeger?

Zijn we beschaafder dan vroeger? 

Van wraak naar straf

Geweldspiraal: Door bewust kwetsen, beledigen of pijn doen => Behoefte tot wraak => uitlokken van reactie => escalatie

Hammurabi (1792-1750 V.Chr)

Wetboek van Hammurabi: wraak aan banden gelegd door: dezelfde straf voor dezelfde daad

= Wet van vergelding(Lex talionis)

Moderne staat:

Wraak mag niet in handen liggen van individuen of groepen maar alleen bij de staat.

De rechtsstaat neemt wraak namens de samenleving en het slachtoffer.

Doel: Straf moet genoegdoening geven aan het slachtoffer

Oud Germaans recht

Wraak is een middel om te straffen. 

De familie wreekte de misdaad maar de misdadiger kon zijn straf afkopen door een schadevergoeding

Stamding:

Romeinse schrijver Tacitus (57-117 v.Chr): 

Bij ernstige misdaad: "Het stamding" = vergadering van belangrijke mannen waarin aanklachten en bewijs worden ingediend.

Lijfstraffen of een boete:

De ene helft vervalt aan koning ander helft aan partij slachtoffer

Tortuur

Opsporingsambtenaar zoekt bewijzen van de misdaad.

Martelen met als doel schuld laten bekennen.

Nodig: toestemming van de rechter

Afschrikking

Om potentiële misdadigers af te schrikken moest de straf wreed zijn.

Om de gemeenschap af te schrikken werden deze straffen openbaar uitgevoerd op marktpleinen.

Geen gevangenisstraf want dat is niet openbaar! = moraallessen voor de burger. 

5  type middeleeuwse straffen

1. Lijfstraffen

- Afhakken ledematen

- afsnijden tong, oren, neus.

2. doodstraf

- onthoofding

- Galg

- Brandstapel

- vierendelen

3. ontering

- schandpaal

4. Vrijheidsstraffen

- Verbanning d.m.v. brandmerking

Gevangenisstraf??

Was uitzondering!

Redenen:

1. Niet afschrikkend genoeg.

2. Ingewikkelde en kostbare zaak.

5. Vermogend straffen

- Afnemen van bezittingen

- geldboetes

Dirck F Coornhert

Lees Blz 71: Aandacht voor de dader. 

Schrijf 3 oorzaken op waarom er aandacht voor de dader moet zijn.

Humanisme

Humaan: Menselijkheid.

Deze stroming zorgt voor de eerste aanzet tot daderrecht:

Relatie tussen armoede en misdaad.

men maakt onderscheid in verbeterbare en hopeloze gevallen.

Wat is een kenmerk van het humanisme in relatie tot straf?

1. Humaan: Menselijkheid
2. Onderscheid in verbeterbare en hopeloze gevallen
3. Aandacht voor de dader
4. Eerste aanzet tot daderrecht

Wat was de reden dat gevangenisstraf in de middeleeuwen een uitzondering was?

1. Ingewikkelde en kostbare zaak
2. Niet afschrikkend genoeg
3. Relatie tussen armoede en misdaad
4. Verbeterbare en hopeloze gevallen

Welke middeleeuwse straf had als doel om potentiële misdadigers af te schrikken?

1. Schandpaal
2. Afhakken ledematen
3. Verbanning d.m.v. brandmerking
4. Brandstapel

Wat is het doel van straf in de moderne staat?

1. Afschrikking van potentiële misdadigers
2. Opsporen van bewijzen van de misdaad
3. Genoegdoening geven aan het slachtoffer
4. Voorkomen van wraak

Wat is de betekenis van de term 'Lex talionis'?

1. Oud Germaans recht
2. Moderne staat
3. Wetboek van Hammurabi
4. Wet van vergelding

Aan de slag

Huiswerk:

H4.3:

M: opdr 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18

blz: 69 t/m 73