verkorte versie om te herhalen: H5 De wereld na 1993, par 4 en 5

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

H5 De wereld na 1993 par 4 en 5

• hoe kwam er wereldwijde samenwerking  en welke organisaties vallen onder de VN? 
• Hoe veranderden de machtsverhoudingen door het einde van  de Koude Oorlog?
• Waarom gingen Europese landen samenwerken en welke gevolgen had dit? 
• Hoe is de EU georganiseerd en welke invloed heeft zij in lidstaten?
• Welke gevolgen heeft de Europese samenwerking voor Nederlanders?

VN: wereldwijde organisatie die toeziet op vrede en veiligheid. 

Opvolger Volkenbond. Opgericht na WO II. 

Eisen om lid te worden: mensenrechten en zelfbeschikkingsrecht respecteren.

Algemene Vergadering

Alle landen nemen elk jaar deel aan de vergadering in NY. 

Stemmen over besluiten, eventueel actie ondernemen. 

BV: verklaring Rechten van de Mens, Unicef, hulp voor vluchtelingen. 

Veiligheidsraad

Permanente leden: Verenigde Staten, Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Rusland en China. De andere landen wisselen. 

Doel: handhaving van de internationale vrede. Dit gaat niet altijd goed, de permanente leden hebben namelijk vetorecht. 

De veiligheidsraad kan acties van landen veroordelen, strafmaatregelen (sancties) opleggen of een leger sturen. 

Machtsmiddel: leger sturen (blauwhelmen). Dit zijn soldaten uit meerdere landen. Taken: meevechten, vijanden uit elkaar houden, veiligheid handhaven. 

Eén supermacht

vanaf 1991

• Sinds het einde van de Sovjet-Unie kent de wereld aan het einde van de 20e eeuw nog maar één supermacht: de Verenigde Staten-> andere machtsverhoudingen. 
• De invloed van de VS in de wereld wordt steeds groter: politiek en cultureel -> vrijheid, democratie, kapitalisme. 
• Er is echter ook veel kritiek op deze toenemende invloed en de westerse manier van leven, bijvoorbeeld van moslimfundamentalisten uit het Midden-Oosten, Noord-Afrika en Afghanistan. 

Internationaal terrorisme

Aanval op Amerika

11 september 2001

• Op 11 september 2001 wordt de grootste aanval op Amerika sinds Pearl Harbor (1941) gepleegd. 
• Na de aanval wordt snel duidelijk dat de Islamitische terreurbeweging Al Qaida achter de aanslag zit.

• De leider van Al Qaida, Osama Bin Laden vindt dat de Verenigde Staten hun verdiende loon hebben gekregen. 
• Hij is van mening dat de meeste inwoners van de Verenigde Staten niet leven volgens de regels van de Islam. 
• Ook vindt hij dat de Verenigde Staten Israël teveel steunt in hun strijd tegen de Islamitische Palestijnen.

War on Terror

2001 - heden

• De Amerikaanse president George W. Bush zweert wraak en begint de 'Oorlog tegen terrorisme'. 
• Hij doet ook een beroep op zijn bondgenoten van de NAVO (volgende slide)
• In Irak en Afghanistan worden moeizame oorlogen uitgevochten tegen fundamentalistische moslim-terroristen

De NAVO

• militair bondgenootschap, ontstaan bij begin Koude Oorlog
• Doel: vrijheid en veiligheid garanderen van alle leden
• Oorspronkelijk gericht tegen SU en communisme
• leek niet meer nodig na val SU
• wel weer nodig na aanslagen

• Nu, 20 jaar later, is er in landen als Afghanistan, Irak en Syrië nog veel onrust en instabiliteit. 
• Dit veroorzaakt nieuw geweld en aanslagen...

Europese samenwerking

...was een voorwaarde voor Marshallhulp uit de VS. Er waren immers binnen 50 jaar twee wereldoorlogen in Europa geweest. 

                EGKS:  6 leden

In 1951 wordt Nederland lid van de  van de EGKS.

Kolen en staal zijn nodig voor wederopbouw, maar ook voor oorlogsindustrie: elkaar in de gaten houden. 

De EGKS was zo succesvol dat andere landen ook lid wilden worden. 

Daardoor werd de Europese Economische Gemeenschap (EEG) opgericht. 

Van de EEG werden nog meer landen lid. 

In de EEG werd de handel tussen landen vrij. Zij hoeven geen invoerrechten meer te betalen. 

 EEG

1. In 1973 werd de EEG uitgebreid met Groot-Brittannië, Ierland en Denemarken. 
2. In 1980 volgden Griekenland, Spanje en Portugal. 

• Europese Economische Gemeenschap (1957).
• 1967 EEG en EGKS worden samengevoegd tot Europese Gemeenschap (EG).
•  EG  wordt  EU in 1993.
• 2002 invoering Euro

2022: 27 lidstaten in de Europese Unie. Eisen om toe te treden:

• vrijemarkteconomie
• democratisch zijn
• minderheden mogen niet onderdrukt worden.
  

Europese Commissie

• De Europese Commissie bestaat uit 27 commissarissen. 
• Deze commissarissen kun je het beste vergelijken met onze ministers. 
• De Commissie stelt nieuwe wetten voor en controleert of EU leden zich aan de afspraken houden.
• EC heeft niet veel macht.

Raad van Ministers

Belangrijkste orgaan!

De Raad van Ministers bestaat uit alle ministers van alle lidstaten. Eigenlijk is de samenstelling elke keer anders, want als het over het milieu gaat dan komen alleen de ministers van Milieu.  

De Raad van Ministers neemt de beslissingen en moet, net als het Europees Parlement, elk nieuw wetsvoorstel goedkeuren of afkeuren.

Europese Parlement

• Het Europees Parlement bestaat uit 705 leden. Ze worden iedere vijf jaar door de burgers van de lidstaten gekozen. Hoe meer inwoners een lidstaat heeft, hoe meer zetels dat land heeft in het Europees Parlement. 
• Het Parlement geeft advies en mag voorstellen veranderen.
• Kan geen besluiten van de Raad van ministers tegenhouden!
  

Welke wet geldt?

• Wetten van de EU gaan alleen over onderwerpen die meerdere lidstaten aangaat, bijv. het milieu. Hoe snel je in Nederland op de snelweg mag rijden, bepaalt ons parlement: dat gaat écht alleen over Nederland.
• Een Nederlandse wet mag niet in strijd zijn met een EU-wet. 
• Andersom kan dat wel: dan moet Nederland de wet aanpassen.

Nadelen EU

• De kosten van het lidmaatschap 

(Nederland betaalt meer dan het krijgt aan subsidies)

• Het kost de EU veel geld als landen financieel in de problemen komen en moet bijspringen
• Door de Europese regels kan er minder door landen zelf worden besloten.
• Bureaucratie, traagheid van beslissen, zeker bij steeds meer leden
• Te weinig macht voor het Europees Parlement
• Afstand tot bevolking: regeringen willen een Europese grondwet, in referenda in NL en FR bleek dat de bevolking tegen stemde. 
• soms misbruik van subsidies

1990-2008 groei wereldhandel

globalisering, amerikanisering, nieuwe media en internet:

de wereld lijkt steeds kleiner en grenzeloos, 

grote merken van multinationals zijn overal verkrijgbaar en je hebt makkelijk contact met alles en iedereen.