par. 4 Het christendom ontstaat

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 1

Wat gaan we vandaag doen?

- Welkom + dagopening

- Huiswerk nakijken

- §4 Uitleg

- Herhalen en oefenen toetsvragen

- Afsluiting

Planning

Week

Lesstof

Schrijf op in je plenda:

Huiswerk nakijken

Leerdoelen §3

• 
  
• Je kunt uitleggen wie de macht hadden in de Romeinse Republiek en wie in het Romeinse Keizerrijk.
• Je kunt twee voorbeelden noemen van de Grieks-Romeinse cultuur.

De Grieks-Romeinse cultuur

• Romeinen bewonderden de Griekse cultuur
• Gingen tempels namaken en goden overnemen
• Ook Griekse gewoontes: het gebruik van olijfolie en het nemen van een warm waterbad.
• Romeinse gewoontes: paardenrennen en gladiatorenspelen
• Door de Keizer, voor het volk
• Voedsel voor de armen door de Keizer; aquaducten
• Keizer werd vereerd als een god
• Deze culturen mengden zich

De Grieks-Romeinse cultuur

Grieks-Romeinse cultuur

Veel van de Romeinse cultuur komt van de Grieken

De Romeinen bewonderen de Grieken en hun cultuur

Ook kennen zij de cultuur door de Griekse kolonies

Ze nemen bijvoorbeeld Griekse beeldhouwkunst en goden over

Romeinen ook eigen gebruiken

• Verering van ....?
• Keizers als goden
• Dragen van ...?
• Toga
• Gladiatoren. Vonden de Grieken niets
• Architectuur
• Organisatie leger/bestuur. Wetten. Ons systeem

Hoe kwam de Griekse cultuur in het Romeinse Rijk terecht?

1. De Grieken dwongen de Romeinen om hun cultuur over te nemen
2. Romeinse kinderen gingen in Griekenland naar school.
3. Ze bewonderden de Griekse cultuur en namen veel over
4. De Grieken gingen naar Rome om daar hun kennis over te geven

Wat is de taak van dit Romeinse bouwwerk?

Bouwwerken

De Romeinen maken overal in het rijk bouwwerken 

Ieder bouwwerk heeft een taak

De belangrijkste bouwkenmerken zijn:

Zuilen

De gebouwen werden (deels) ondersteun met zuilen

Bogen

De boog was een stevige bouwvorm

Koepels

Met een koepel kon ruimte gemaakt worden

Volksverhuizingen

• Veroveringen, cultuur verspreid
• Volken beïnvloed, enthousiast over Romeinen
  
• Tot komst van ...?
• Germanen. Rond jaar 0 in DUI/NED
• Begin: eenvoudige boeren

Problemen Romeinse Rijk

• 1) Leger: te klein om grenzen te bwaken
• 2) Hoge belastingen, minder inkomsten
• 3) Lange diensttijd soldaten, dus...
• Meer trouw aan generaal dan Keizer
• 4) Dood Keizer: machtsstrijd om opvolging
  
  
• Wat gebeurt er?

Splitsing van het rijk

Het Romeinse rijk was zeer moeilijk te besturen

Daarom werd het in twee delen gesplitst: oost en west

Het oosten was rijker en kon beter verdedigd worden

Ieder deel had zijn eigen keizer en hoofdstad

Kaart

Einde van het West-Romeinse rijk

Het Oost-Romeinse rijk is veel beter te verdedigen

Daarom vallen de vreemde volken het westen aan

In 476 wordt de laatste Romeinse keizer afgezet door Germanen

Einde van het westen, maar het Oost-Romeinse rijk blijft (1453)

Grieks-Romeinse cultuur

Aan de slag!

Maak van §3 opdracht 12 op bladzijde 96. 

Je mag zachtjes overleggen met je buurman/buurvrouw.

§4

Het Christendom ontstaat

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe het christendom ontstond.
• Je kunt vijf belangrijke kenmerken van het christendom noemen.
• Je kunt beschrijven hoe het christendom zich verspreidde over het Romeinse Rijk.

Geloven in één god

• In de veroverde gebieden mocht de bevolking haar eigen goden blijven vereren.
• Ook in de Romeinse provincie Judea hielden mensen hun eigen geloof: jodendom.
  

Geloven in één god

• Bijzonder geloof, omdat:
  
• monotheistisch geloof: geloven in één god.
• heilige boeken.
• eigen leefregels.
• Geloofden in een verlosser.
  

Wat is een monotheïstisch geloof?

1. Een geloof in één god
2. Het geloof in meerdere goden.

Wat is een voorbeeld van een monotheïstisch geloof?

1. Jodendom
2. Christendom
3. Islam
4. alle drie de antwoorden zijn juist

Het christendom

• In de tijd van keizer Augustus leefde in Judea een Joodse man:
• Jezus van Nazareth.
  

Jezus van Nazareth

• Vertelde aan de mensen dat ze menslievend, verdraagzaam, vergevingsgezind, vrijgevig en eenvoudig moesten zijn.
• Hij vertelde ook over de hemel.
  

Het christendom

• Sommige Joden zagen Jezus als de verlosser, gestuurd door God, en volgden hem.
• Ze gaven Jezus de naam Christus (gezalfde/koning)
• Noemden zich christenen
  

Het christendom

• Zo ontstond er een nieuw geloof: het christendom.
• Sommige Joodse leiders vonden Jezus een onruststoker: bedreiging voor hun positie.
  

Het christendom

• Ze klaagden over Jezus bij de Romeinse gouverneur Pontius Pilatus.
• Jezus werd gearresteerd en gekruisigd.
  

Vijf kenmerken christendom

• Christenen geloven in één god.
• Verhalen over Jezus en zijn ideeen staan opgeschreven in het heilige boek: de Bijbel.
• Tien leefregels, zoals niet stelen, liegen.
• Geloof in een eeuwig leven na de dood.
• Christenen komen samen in een kerk om te bidden.
  

Het christendom

• Christenen reisden door het Romeinse rijk om over hun geloof te vertellen.
• Vooral bij de armen sloeg de boodschap van Jezus aan: uitzicht op een beter leven na de dood.
  

Romeinen en het christendom

• In het begin zagen de Romeinse bestuurders de christenen als een ongevaarlijke Joodse groep.
• Dit veranderde toen steeds meer mensen zich bekeerden.
• Daarbij weigerden christenen om de Romeinse keizer als god te vereren.
• Het christendom werd verboden en de christenen vervolgd.
  

Vervolgingen

• Onder keizer Nero begonnen (54 - 68).
• Christenen werden gekruisigd, verbrand en voor de leeuwen gegooid.
  

Vervolgingen

• Het aantal christenen nam toch toe.
• Keizer Constantijn stopte in 313 met de vervolgingen.
• Het christendom was weer toegestaan.
  

Keizer Constantijn

• Liet kerken bouwen.
• Benoemde christenen in bestuursfuncties.
• Ging zelf ook als christen leven.
• Na zijn dood werd het christendom steeds belangrijker.
• Eind 4e eeuw verklaarde keizer Theodosius het christendom tot staatsgodsdienst: christendom was verplicht en andere geloven verboden.
  

Aan de slag! 

Maak van §4 vraag 2 t/m 10 op blz. 98 t/m 103

Oefenen toetsvragen 

Vraag 1

Leg uit dat deze bron een voorbeeld is van de Grieks-Romeinse cultuur.

Doe het zo:

De bron is een voorbeeld van de Grieks-Romeinse cultuur, omdat … (leg uit).

Vraag 2

Vergelijk het jodendom met het christendom.

Doe het zo:

Een overeenkomst tussen jodendom en christendom is: …

Een verschil tussen deze godsdiensten is: …

Antwoord  vraag 2

Een overeenkomst tussen jodendom en christendom is: het monotheïsme / het geloof in één god / ze hebben beide een heilig boek / ze hebben beide leefregels waaraan gelovigen zich moeten houden. (1p)

  Een verschil tussen deze godsdiensten is: christenen dachten dat Jezus de zoon van God was, joden vonden dat niet / christenen leven de regels van Jezus na en joden niet / christenen hebben de Bijbel als heilig boek en joden niet. (1p)

Vraag 3

Leg met behulp van deze bron uit waarom het christendom zich snel kon verspreiden in het Romeinse Rijk.

  Doe het zo:

  In het Romeinse Rijk … (noem een onderdeel uit bron 4).

  Daardoor … (leg uit).

Antwoord vraag 3

In het Romeinse Rijk waren goede wegen. (1p)

  Daardoor konden mensen makkelijk rondreizen en hun ideeën overal vertellen. Zo verspreidde het christendom zich snel. (1p)

Vraag 4

Hieronder staan drie gebeurtenissen. In welke eeuw vonden deze gebeurtenissen plaats?

Doe het zo:

A … (vul de juiste eeuw in).

(enzovoort tot en met C)

A Het christendom wordt staatsgodsdienst in het Romeinse Rijk.

B In het Romeinse Rijk heerst voor het eerst een keizer.

C Rome ontstaat als dorp aan de Tiber.

Antwoord vraag 4

A 4e eeuw (n.C.)

 B 1e eeuw v.C.

 C 8e eeuw v.C.

 1 fout = 1p, 2 of 3 fouten = 0p

Vraag 5

Noem twee taken van de Atheense volksvergadering.

Antwoord vraag 5

– Wetten goed- of afkeuren.

– Beslissen over oorlog en vrede.

Vraag 6

Geef een omschrijving van de begrippen.

A Bondgenoot

B Germanen

Antwoord vraag 6

A Een volk of land dat samenwerkt met een ander volk of land.

B Een verzameling volken die in het gebied van Duitsland en Nederland leefden, zoals de Bataven.

Vraag 7

In het Romeinse Rijk bestonden sociale verschillen. Bron 4 laat dit ook zien.

Leg uit hoe je deze sociale verschillen in bron 4 terugziet.

Doe het zo:

Sociale verschillen zijn … (geef omschrijving).

In de bron zie je dat er sociale verschillen waren in het Romeinse Rijk, want in het Colosseum … (noem een onderdeel uit de bron en leg uit).

Antwoord vraag 7

Sociale verschillen zijn verschillen in aanzien, macht en rijkdom tussen groepen mensen. (1p)

In de bron zie je dat er sociale verschillen waren in het Romeinse Rijk, want in het Colosseum zaten de verschillende sociale groepen apart van elkaar / hadden arme mensen zonder macht (zoals slaven en vrouwen) minder goede plekken dan rijke en machtige mensen (zoals senatoren). (1p)