Transport en regelgeving van afvalstoffen

• AT
• Secundair onderwijs

Transport en regelgeving van afvalstoffen

Lesdoelen:

• De verschillende soorten afval herkennen en onderscheiden
• De basisprincipes van VLAREMA en de regelgeving voor afvaltransport begrijpen
• Het belang van identificatieformulieren en transportdocumenten kennen
• De impact van Europees en internationaal beleid op afvalvervoer inzien

Introductie

Afvalstoffen en Transport: Wat moet je weten?

• Afvalstoffen die niet langer bruikbaar zijn 
• Worden weggegooid
• Verschillende soorten afval:

Huishoudelijk, industrieel & natuurlijk afval. 

Om afval op een veilige en milieuvriendelijke manier te verwerken, gelden er strikte regels.

Waarom is regelgeving belangrijk?

• Milieubescherming: Voorkomt vervuiling en bevordert recycling.
• Veiligheid: Vermindert risico’s bij transport en opslag van gevaarlijke stoffen.
• Controle en naleving: Regels zoals VLAREMA zorgen voor verantwoord afvalbeheer.

Welke soorten
afval ken je?

huishoudelijk, industrieel, natuurlijk

VLAREMA-regelgeving

• Wat is VLAREMA? 

Het Vlaams reglement voor afvalbeheer.

• Regels over afvaltransport: 

Sorteerplicht, vergunningen, registratie als vervoerder.

• 24 soorten afvalstoffen 

Binnen een bedrijf, verplicht inzamelen. 

• Registratie als vervoerder: 

Wie afval professioneel vervoert, moet geregistreerd zijn bij OVAM

Wat doet OVAM?

Overheidsinstantie die toezicht houdt op afvalbeheer in Vlaanderen. 

Hun taken omvatten:

✅ Het opstellen en handhaven van de afvalregelgeving.

✅ Controle op bedrijven en transporteurs die afvalstoffen verwerken en vervoeren.

✅ Stimuleren van circulaire economie en afvalpreventie.

Ken je een product
dat gerecycleerd
wordt?

Circulaire economie

 Afval = Grondstof!

Wat betekent circulaire economie? ♻️

Hoe zorgt hergebruik en recyclage voor minder afval?

Voorbeelden uit de transportsector (bv. recyclage van vrachtwagenonderdelen).

Een circulaire economie is een economisch systeem waarin grondstoffen, materialen en producten zo lang mogelijk worden hergebruikt en afval wordt geminimaliseerd. In plaats van een lineaire economie (maken-gebruiken-weggooien), draait een circulaire economie om sluiten van de kringloop.

IDENTIFICATIEFORMULIER

Vanaf wanneer is het digitaal identificatieformulier verplicht?

1. 1 januari 2024
2. 31 januari 2024
3. 1 januari 2025
4. 1 januari 2026

Sinds die datum is het verplicht om een Digitaal Afval Identificatieformulier (DAF) te gebruiken voor afvaltransporten in Vlaanderen. Dit formulier vervangt papieren identificatieformulieren en zorgt voor een betere traceerbaarheid van afvalstromen.

OVAM heeft deze digitalisering ingevoerd om fraude te voorkomen en illegale afvalstromen beter te kunnen opvolgen. Bedrijven en transporteurs moeten zich aansluiten bij een door OVAM erkend DAF-systeem.

Belang van identificatieformulieren 

• Verplicht bij het transport van afvalstoffen. 
• Correcte tracering van het afval naleven van de milieuregels
• Toezichthouders controleren of afval correct wordt vervoerd en verwerkt.

 

Waarom zijn ze ID formulier belangrijk?

Voorkomen van illegaal dumpen en fraude.

Zorgen voor veilig transport, vooral bij gevaarlijke afvalstoffen.

Garanderen dat afval op een vergunde locatie wordt verwerkt.

Helpen bedrijven om milieuverplichtingen na te leven.

Welke gegevens moeten erop staan?

1️⃣ Uniek volgnummer – om het transport te kunnen traceren.

2️⃣ Datum van vervoer – wanneer het afval wordt vervoerd.

3️⃣ Naam en adres van de afvalstoffenproducent – de afzender van het afval.

4️⃣ Adres van verzending – locatie vanwaar het afval vertrekt.

5️⃣ Naam, adres en registratienummer van de inzamelaar, afvalstoffenhandelaar of -makelaar (indien van toepassing).

6️⃣ Naam, adres en registratienummer van de vervoerder – het bedrijf dat het transport uitvoert.

7️⃣ Naam, adres en ondernemingsnummer van de verwerker – waar het afval naartoe gaat.

8️⃣ Omschrijving en hoeveelheid van het afval – inclusief EURAL-code (Europese afvalcode).

9️⃣ Type en aantal verpakkingen – bijvoorbeeld containers, vaten of zakken.

🔟 Speciale instructies voor transport – vooral bij gevaarlijk afval (bv. ADR-regelgeving).

📌 Opmerking: Bij gevaarlijke afvalstoffen moeten extra details worden vermeld, zoals de chemische samenstelling en de fysische eigenschappen van het afval.

 Europees en internationaal beleid

Waarom denk je dat
de EU strenge regels
oplegt voor afvaltransport?

Belang van EU-regelgeving en internationale verdragen

De EU en internationale organisaties willen:

✅ Voorkomen dat afval illegaal wordt geëxporteerd naar landen met zwakke milieuregels.

✅ Zorgen voor veilige verwerking van afvalstoffen, vooral gevaarlijk afval.

✅ Bevorderen van recycling en circulaire economie op wereldschaal.

✅ Vermijden dat giftige stoffen in het milieu terechtkomen.

 🌍Grensoverschrijdend transport van afval

De EU-Verordening 1013/2006 regelt het transport van afval tussen

 EU-lidstaten en met landen buiten de EU.

• Niet-gevaarlijk afval: Moet begeleid worden door een standaarddocument.
• Gevaarlijk afval: Vereist een kennisgevingsprocedure en toestemming van betrokken landen.
• Export naar niet-OESO-landen: Verboden voor gevaarlijk afval om milieuvervuiling te voorkomen.

De OESO. De in Parijs gevestigde Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling is een forum voor overheidsfunctionarissen om de impact en ontwikkeling van beleid dat het sociaal-economisch welzijn van de burgers in de hele wereld moet verbeteren, te bespreken en te.

📜 Verdrag van Bazel (1989)

Het Verdrag van Bazel is een wereldwijd verdrag dat het grensoverschrijdend transport van gevaarlijk afval regelt. Het heeft als doel:

🔹 Voorkomen dat rijke landen hun afval dumpen in ontwikkelingslanden.

🔹 Zorgen voor veilige verwerking van afval.

🔹 Beperken van export van gevaarlijk afval, tenzij de bestemming de juiste verwerking garandeert.

📌 Belangrijk: De EU heeft dit verdrag omgezet in haar eigen wetgeving, waardoor alle lidstaten het moeten naleven.

⚗️ REACH-verordening (1907/2006)

REACH (Registratie, Evaluatie, Autorisatie en beperking van Chemische stoffen) is een EU-regel die bepaalt hoe chemische stoffen gebruikt en beheerd moeten worden.

🔎 Conclusie:

Waarom is REACH belangrijk voor afvalbeheer?

✅ Beperkt het gebruik van gevaarlijke stoffen in producten.

✅ Zorgt ervoor dat fabrikanten verantwoordelijk zijn voor de risico’s van chemische stoffen.

✅ Bevordert transparantie over schadelijke stoffen in de afvalfase.

Een gerecycled product kan opnieuw onder REACH-regels vallen als het wordt verwerkt tot een nieuwe grondstof. Dit stimuleert veilig hergebruik van materialen.

Welke drie internationale regelgevingen zorgen ervoor dat afval op een verantwoorde manier wordt verwerkt en bijdragen aan milieubescherming?
🌍♻️

1. EU-Verordening 1013/2006, Verdrag van Bazel en REACH
2. Kyoto-protocol, Schengenverdrag en Verdrag van Bazel
3. Verdrag van Genève, REACH en EU-Verordening 1013/2006
4. VN-klimaatakkoord, Verdrag van Wenen en Verdrag van Bazel

Toelichting bij het juiste antwoord:

EU-Verordening 1013/2006 regelt het grensoverschrijdend transport van afvalstoffen.

Verdrag van Bazel voorkomt illegale export van gevaarlijk afval naar ontwikkelingslanden.

REACH zorgt voor veilig gebruik van chemische stoffen en voorkomt schadelijke impact op mens en milieu.

 Mesttransport en vervoer van dierlijke bijproducten

Naast afvaltransport zijn er ook strikte regels voor het transport van mest en dierlijke bijproducten. Dit is belangrijk om milieuverontreiniging en ziektes te voorkomen.

💩 Mesttransport

Mest bevat voedingsstoffen zoals stikstof en fosfor, maar een teveel kan zorgen voor bodem- en watervervuiling. Daarom gelden er strenge regels voor het vervoer van mest.

📌 Regels voor mesttransport:

✅ Registratieplicht: Vervoerders geregistreerd en transportvergunning.

✅ Mestafzetdocument (MAD): Bewijst dat mest correct wordt afgevoerd.

✅ GPS-tracking: Mesttransporten moeten digitaal gevolgd worden.

✅ Hygiënevoorschriften: Voorkomen van besmetting en verspreiding van dierziekten.

🔎 Controle-instantie in Vlaanderen: Mestbank (VLM) houdt toezicht op mesttransport en -gebruik.

Welke documenten zijn verplicht bij het transport van mest?

1. Transportfactuur en douanedocument
2. CMR en FAVV-certificaat
3. Mestafzetdocument en CMR
4. Europese leveringsbon en CO₂-certificaat

Vervoer van dierlijke bijproducten

• Resten van dieren die niet voor menselijke consumptie bestemd zijn. 
• Slachtafval, kadavers, vetten of melkproducten.
• Kunnen een gezondheidsrisico vormen.
• Transport en verwerking zijn strikt gereguleerd.

3 categoriën

1️⃣ Categorie 1: Hoog risico – bv. BSE-besmette dieren, moeten verbrand worden.

2️⃣ Categorie 2: Middelmatig risico – bv. mest of slachtafval, mag gebruikt worden in biogasproductie.

3️⃣ Categorie 3: Laag risico – bv. resten van slachthuizen, gebruikt voor petfood of cosmetica.

 Transportregels

• Dierlijke bijproducten mogen alleen vervoerd worden door erkende transporteurs.
• Het transport moet vergezeld zijn van een handelsdocument.
• Strenge hygiënevoorschriften en specifieke reiniging van voertuigen na transport.

Mag je zonder vergunning dierlijke bijproducten vervoeren?

1. Ja
2. Neen
3. Enkel in Vlaanderen
4. Enkel in het Buitenland

Het vervoer van dierlijke bijproducten is strikt gereguleerd. Alleen erkende transporteurs met een vergunning mogen deze producten vervoeren.

Handelsdocument 

 Verplicht bij het transport van niet voor menselijke consumptie bestemde dierlijke producten binnen de EU.

Welke gegevens moeten op een handelsdocument staan?

✅ Datum van ophaling 

✅ Omschrijving van het materiaal 

✅ Hoeveelheid (kg of ton) 

✅ Herkomst van het materiaal 

✅ Naam en adres van de vervoerder 

✅ Naam en adres van de ontvanger 

Waarom is een handelsdocument nodig?

✔ Voorkomt illegale verwerking van dierlijke bijproducten.

✔ Zorgt voor traceerbaarheid van de producten.

✔ Draagt bij aan voedselveiligheid en volksgezondheid.

📢 Let op! Bij transport naar andere EU-lidstaten moet een specifiek model handelsdocument gebruikt worden, gebaseerd op de TRACES-database van de Europese Unie.

TRACES maakt het makkelijker om gegevens, informatie en documenten uit te wisselen tussen bedrijven en overheden. Het systeem maakt alle verplaatsingen traceerbaar van planten, dieren, dierlijke producten, levensmiddelen en diervoeders van niet-dierlijke oorsprong.

Waarom is een handelsdocument verplicht bij het transport van dierlijke bijproducten, en welke informatie moet hierop vermeld staan?

Wat gebeurt er als een transport van dierlijke bijproducten niet correct wordt gedocumenteerd?

Reiniging van tankwagens

Waarom is het reinigen van tankwagens belangrijk?

• Tankwagens die afvalstoffen, mest of dierlijke bijproducten vervoeren, moeten na elk transport grondig worden gereinigd.
• Voorkomt vermenging van stoffen, contaminatie en verspreiding van ziektes.
• 
  

Wetgeving:

• Strikte reinigingsprocedures bij vervoer van gevaarlijke stoffen en dierlijke bijproducten.
• Europese ECD-reinigingsattesten bevestigen een correcte reiniging.

Reinigingsattesten

Reinigingsproces

Hoe wordt een tankwagen gereinigd?

• Automatische reinigingsbanen voor tankwagens en kippers.
• Aparte reinigingsbanen voor voeding en chemicaliën.
• Milieuvriendelijke reinigingsproducten en waterzuivering van spoelwater.

Waarom is een apart
reinigingssysteem
nodig voor voeding en
chemische producten?

Extra video Mestvervoer 

Groepsopdracht

Kijk in jullie teams bij opdrachten !!! 

Veel succes.