Les 1 tijdvak 3

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 6-8

Wat gebeurde er na het Romeinse rijk?

Wat zijn de Middeleeuwen?

Wat is een hofstelsel en wat zijn horigen?

Was de Katholieke kerk machtig?

Doelen:

• Ik kan uitleggen hoe het Romeinse rijk ten val kwam. 
• Ik kan uitleggen wat de Middeleeuwen zijn. 
• Ik kan uitleggen wat een domein is. 
• Ik kan uitleggen wat het hofstelsel is en wat horigen zijn. 

Kerndoel 52/53

• verspreiding van het christendom tot in de Lage Landen
  
• verspreiding van christendom onder Germanen; invloed Germaanse tradities (kerst, Pasen, e.d.)
  
• rol van monniken en kloosters
  

Kerndoel 52/53

 hofstelsel en horigheid

gevolgen van verdwijnen van het Romeinse Rijk (Volksverhuizingen)

horigheid (afhankelijkheid van heren)

leenstelsel (leenheren en leenmannen)

Vraag

Wat zie je hier? 

Wat weet je ervan?

Antwoord

Dit is het Romeinse Rijk. De Romeinen zijn er de baas maar ieder volk kan aansluiten. Er is democratie, men kan stemmen, er is stromend water, badhuizen, riolering, gladiatorenspel in de arena en men kan schrijven. (Na)Denken is populair geworden door filosofen. Het Christendom is verplicht geworden door keizer Constantijn. Er zijn wegen, er is vrede en overal is dezelfde Romeinse munt. De volkeren in het Noorden, de Bataven, Germanen, Friezen en Vandalen zien de Romeinen als bedreiging en verdedigen hun land en grond.

Die lijn erboven is de grens: de Romeinse Limes. Dat zijn grenspalen. 

Dat is de grens tussen het wilde Noorden en het beschaafde Romeinse Rijk. 

Wat gebeurde er na het Romeinse rijk?

Wat zijn de Middeleeuwen?

Wat is een hofstelsel en wat zijn horigen?

Was de Katholieke kerk machtig?

Doelen:

• Ik kan uitleggen hoe het Romeinse rijk ten val kwam. ✔️
• Ik kan uitleggen wat de Middeleeuwen zijn. 
• Ik kan uitleggen wat een domein is. 
• Ik kan uitleggen wat het hofstelsel is en wat horigen zijn. 

Indeling van deze tijd

De Middeleeuwen: de tijd van de Ridders en de Monniken. 

We delen de Middeleeuwen in in de Vroege en de Late Middeleeuwen. 

Donkere tijden...

De Middeleeuwen noemt men ook wel de donkere Middeleeuwen. Niet omdat het altijd donker was, maar omdat er veel ruzie was.

Het leek een tijd zonder hoop. De adel en de kerk hadden de macht, er was altijd ruzie tussen kasteelheren en de armen moesten al het werk doen. Het geloof was het enige wat hoop gaf. 

2

Vroeg of Laat

Vòòr de Vroege Middeleeuwen waren de Romeinen de baas. 

Aan het einde (de Late) Middeleeuwen zijn de ridders (adel) de baas. 

1

Waarom noemde ze de Middeleeuwen ook wel de Donkere Middeleeuwen?

1. Er was nog geen elektriciteit dus het was donker
2. De monniken droegen donkere kleren
3. De mensen waren vies door het haardvuur en de toortsen
4. Er was veel ruzie en het was een angstige tijd om in te leven

Belangrijk in deze tijd:

Adel

Adel, rijke mensen die een titel hebben, zoals een graaf of een koning hebben ook geld en macht. Ze konden een goed huis bouwen, zoals een kasteel. Ze konden zo ook andere mensen beschermen.

Ridders

Rijke mannen van adel, konden ridder zijn. Ze leefden erg vroom (volgens godsdienstregels) en konden goed vechten. Een ridder draagt een harnas ter bescherming. Ridders oefenden vechten in toernooien, maar gingen soms ook oorlog voeren in een kruistocht. (Godsdienstoorlog)

Monnik

Monniken zijn gelovige mensen. Ze leven in het klooster. Daar leven ze hun leven lang. Ze kunnen lezen en schrijven. Arme mensen kunnen dit niet. 

Godsdienst

De kerk wil vrede en veel volgers van hun godsdienst het Christendom. De kerk stuurt gelovige monniken naar de 'wilde volken' als de Franken, Germanen en Friezen. De monniken hebben een opdracht, een missie. Ze moeten de mensen bekeren en ze in het Christendom laten geloven. Als een monnik die opdracht krijgt heet hij een missionaris. Overal worden kerken gebouwd. Monniken schrijven de bijbel over. Een zorgvuldig en precies werkje (soms saai) noemen we een monnikenwerkje. 

Wat gebeurde er na het Romeinse rijk?

Wat zijn de Middeleeuwen?

Wat is een hofstelsel en wat zijn horigen?

Was de Katholieke kerk machtig?

Doelen:

• Ik kan uitleggen hoe het Romeinse rijk ten val kwam. ✔️
• Ik kan uitleggen wat de Middeleeuwen zijn. ✔️
• Ik kan uitleggen wat een domein is. 
• Ik kan uitleggen wat het hofstelsel is en wat horigen zijn. 

Veilig wonen in de 

vroege  Middeleeuwen 

(filmpje)

 Wat zijn horigen?

Horigen waren in de Middeleeuwen de armste mensen. Ze waren het laagste in de maatschappij.

1

Horigen waren arme boeren en werklui die een stukje land van een rijke adellijke heer pachten (huurden.) Dat gebied mochten zij bewonen, in ruil voor een deel van hun oogst dat zij aan hun landheer afstonden ieder jaar. Ook voerden zij herendiensten uit. 

2

Een horige was weinig meer dan een slaaf. Hij moest veel van wat hij bezat afstaan aan zijn heer, en eigenlijk was hij maar eigendom. 

3

Horigen werden vaak slecht behandeld. Als hun heer strijd had met een ander moesten zij voor hem vechten. Ook bepaalde de kasteelheer met wie ze trouwden, wat ze geloofden en wat ze deden.

4

Wat gebeurde er na het Romeinse rijk?

Wat zijn de Middeleeuwen?

Wat is een hofstelsel en wat zijn horigen?

Was de Katholieke kerk machtig?

Doelen:

• Ik kan uitleggen hoe het Romeinse rijk ten val kwam. ✔️
• Ik kan uitleggen wat de Middeleeuwen zijn. ✔️
• Ik kan uitleggen wat een domein is. ✔️
• Ik kan uitleggen wat het hofstelsel is en wat horigen zijn. ✔️

Opdracht: domein, zelf aan de slag.

1. Je gaat zelf een domein tekenen. 
2. Je tekent het domein op een tekenblaadje met je schrijfpotlood en kleurpotloden. 
3. Wat hoort er ook alweer op een domein?
4. Gebruik zoveel mogelijk tekeningen en kleuren. Zorg dat de tekening mooi gevuld wordt. Gebruik ook je fantasie. Bepaal zelf waar in jou tekening plek is voor een rivier, weg, bos, akkerland, boerderij, kasteel, kerk, molen enz.
5. Groep 6 extra opdracht: Laat duidelijk ziet dat het domein verdeeld is in het vroonhof en hoeveland en waaruit beide bestaan (je mag dit opzoeken op google). 
6. Schrijf de namen van de onderdelen er bij. 

3

Zoek een foto van de Paus en upload deze. Zet je naam erbij.