6.5 Een nieuw land ontstaat

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

De Nederlandse Opstand

Leerdoel

Aan het einde van de les kun je uitleggen waarom de Nederlanden in  opstand kwam tegen Filips II. 

Programma 

1. Startopdracht: Wie was Willem van Oranje?

2. Terugblik: Spanningen in de Nederlanden.

3. Uitleg 6.5: Een nieuw land ontstaat? 

4. Zelfstandig werken aan huiswerk. 

2. Opdracht

Stap 1: Lees in stilte 'Wie was Willem van Oranje?' (6.4, pagina 108). 

Stap 2: Beantwoord de volgende vragen:

1. Wat waren de religieuze verschillen tussen Karel V, Filips II en Willem van Oranje?
2. In welke gebieden was Willem van Oranje stadhouder? Wat is een stadhouder?
3. Waarom wilde Willem van Oranje de protestanten niet vervolgen? 

 Nabespreking

1. Karel V en Filips II waren  katholiek. Willem van Oranje kreeg een protestantse opvoeding. 

2. Willem van Oranje was stadhouder in Holland en Zeeland. 

3. Willem was voorstander van godsdienstvrijheid en hij was zelf protestants. 

1. Terugblik

Rond 1500 was Nederland een land?

1. Waar
2. Niet waar

Wanneer werd Karel V opgevolgd door zijn zoon Filips II?

1. 1450
2. 1500
3. 1525
4. 1555

Wat wilde Filips II in de Nederlanden?
Gebruik het begrip 'centralisatie'.

Waarom werden er in 1566 honderden kerken vernield in de Nederlanden?

Filips II

Willem van Oranje

Karel V

1566: Beeldenstorm

Filips II stuurt de Hertog van Alva om orde op zaken te stellen

1568: Horne en Van Egmont onthoofd 

Wat is terreur?

Willem van Oranje

• Protestantse Willem kreeg een katholieke opvoeding aan het hof van Karel V. 
• Als stadhouder van Holland weigerde Willem hard op te treden tegen protestanten. Hierdoor ontstond een conflict met Filips II.

Alva in de Nederlanden

1567

• Filips II heeft Alva de opdracht gegeven een einde te maken aan de opstand en de 'Beeldenbrekers' te straffen, ongeacht hun rang. 
• Raad van Beroerten, oftewel ''De Bloedraad''. 

Fernando Álvarez de Toledo y Pimentel, hertog van Alva, was één van de succesvolste generaals van Karel V en Filips II. Voor hen had hij al veel belangrijke veldtochten gewonnen.

Hij was al 60 jaar, voor die tijd een hoge leeftijd, toen hij landvoogd van de Nederlanden werd.

De Opstand begint

1568-1572

• Met terreur maakt Alva de bevolking bang. Dat werkt: vrijwel niemand durft in opstand te komen of geld te geven aan Willem van Oranje.
• Hij wil de legers van Alva aanvallen en de Nederlanden bevrijden.
• Hoewel de Slag bij Heiligerlee (1568) een succes is, mislukt de aanval volledig en moet Willem van Oranje verslagen terug naar Duitsland.

Succes voor de opstandelingen 1572-1579

• In 1572 probeert Willem van Oranje opnieuw de legers van Alva aan te vallen.
• Op 1 april 1572 veroveren de Watergeuzen de stad Den Briel
• Vanaf dat moment durven meer steden voor de Prins van Oranje te kiezen, en hem ook (met geld) te steunen.

Dit is een mooi plaatje, maar het is wél ruim 400 jaar na de inname van Den Briel door de Watergeuzen gemaakt. Hierdoor klopt de gebeurtenis wél, maar heeft de tekenaar er misschien zelf veel bij verzonnen. 

Kijk daarom altijd goed wanneer de bron is gemaakt én waarom de maker de bron heeft gemaakt.

Acte van Verlatinghe

1581

• Een vorst die hun Prins, min of meer, ter dood veroordeeld, mag niet meer onze heer zijn!
• De Noordelijke Nederlanden besluiten Filips II af te zetten: 'ze verlaten hem als land'.
• Dat gebeurt in het document: de Acte van Verlatinghe

Minister-President Mark Rutte laat de Acte van Verlatinghe zien aan oud-president Barack Obama van de Verenigde Staten.

Het document heeft vermoedelijk óók een belangrijke rol gespeeld in Amerika: toen het land zich in 1776 onafhankelijk verklaarde van Engeland, is er een grote kans dat ze even gespiekt hebben in het Nederlandse document. Net zoals de Nederlanders wilden ok de Amerikanen namelijk van hun koning af!

Klik hier

Zelfstandig werken

Huiswerk > Lezen 6.5 + maken  1 t/m 7. 

Ben je klaar? Maak de quiz op je laptop.

Klik op de link in magister.