K6 planten en dieren en hun samenhang: deel 4: plant

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Planten en dieren en hun samenhang

planten

Inhoud van deze lessonup

• Bouw van de plant
  
• Voortplanting bij planten
• windbloem/ insectenbloem
• Transport bij planten
  

Functies

Bloem: Voortplanting

Stengel: Stevigheid en transport van stoffen

Blad: Energie maken

Wortels: Water en mineralen uit de grond halen.

De bloem is het voortplantingsorgaan van de plant. Veel planten hebben vrouwelijke bloemen die worden bestuivd door de wind of door insecten en vormen daarna zaadjes. 

De stengel is een onderdeel van de plant wat zorgt voor stevigheid en dat de plant rechtop blijft staan, net als de botten in jouw lichaam. De plant heeft hier wel water voor nodig!

Het blad is belangrijk voor de plant om energie te maken. In de plantencellen zitten bladgroenkorrels. Deze kunnen zelf uit zonlicht energie maken. Het blad heeft veel plantencellen, dus de meeste energie van de plant komt hiervandaan. 

De wortels van de plant nemen water en mineralen op uit de grond, deze heeft de plant nodig om te groeien en om stevig te blijven. 

Sleep de kaartjes 

naar de goede plek

Wortel

Bloem

Blad

Stengel

Planten

Producenten

Produceren glucose (= org. stof)

Bevat veel energie

een deel van de glucose gaat naar de volgende schakel van de voedselketen --> planteneters eten de planten (consumenten 1e orde)

Uit welke delen bestaat een plant?

 Een plant bestaat ook uit organen, net zoals bij mensen.

Elk orgaan heeft zijn eigen bouw en taak 

• Wortels: Water uit de bodem, meststoffen: mineralen
• Stengel: Houdt de plant overeind, de stengel zorgt ervoor dat water en stoffen naar de bladeren en bloemen kunnen en andersom
• Bladeren: Nerven, zorgen voor vervoer van water en stoffen maar geven ook stevigheid. Bladmoes: hierin maakt de plant zijn eigen voedingsstoffen
• Bloemen: zijn voor de voortplanting.  Uit de zaden groeien nieuwe planten.

Gaswisseling in de plant

Via de huidmondjes wordt koolstofdioxide opgenomen en zuurstof afgestaan aan de lucht (als het licht is)

Via de huidmondjes gaat koolstodioxide het blad in. Dit kan nu gebruikt worden voor de fotosynthese.

Het teveel aan zuurstof kan via het huidmondje het blad weer uit.

Het huidmondje kan ook water laten verdampen

Huidmondjes zitten aan de onderkant van het blad

Huidmondjes gezien door de microscoop

Huidmondjes => voor gaswisseling

wortelharen

 

Wortelharen nemen water + mineralen op uit de bodem. 

 

weefsel in het bladblad

weet je alle onderdelen en hun functies??

vulweefsel

Bevat veel bladgroenkorrels

sponsachtig weefsel

Bevat veel bladgroenkorrels, voor fotosynthese.

er is ook veel ruimte tussen de cellen, zodat gaswisseling kan plaatsvinden.

Huidmondje.

Kan open en dicht. Hierdoor kan de plant de verdamping regelen.

Ook kunnen zuurstof en koolstofdioxide het blad in en uit gaan

Dekweefsel. 

Dekt het blad af.

Bevat geen bladgroenkorrels!

Aan de buitenkant van het dekweefsel zit een wasachtig laagje. Dit gaat verdamping tegen

Functie van stengels

• De stengel zorgt voor het vervoer van voedingsstoffen en water. 
• In een stengel lopen vaten
• vaatbundels 
• vaten zorgen voor transport voor stoffen in de plant. 

 in de stengel bevinden zich het vaatbundels:

-bastvaten
- houtvaten

Transport in een plant.

• Via vaatbundels vervoeren planten water, mineralen en glucose binnen de plant.
• Houtvaten vervoeren water en mineralen omhoog naar de bladeren.
• Bastvaten vervoeren glucose en andere voedingsstoffen richting de wortels.

Bast en houtvaten

Houtvaten

- Ontstaan uit boven elkaar liggende houtcellen

- Dwarswanden en cellen verdwijnen

- Ligging in de stengels aan de binnenkant

- vervoeren water en mineralen omhoog 

Bastvaten

- Ontstaan uit boven elkaar liggende bastvaten

- In de dwarswanden komen openingen

- Ligging in de stengels aan de buitenkant

- vervoeren water en glucose naar beneden

Houtvaten

Ezelsbruggetje:

Houtvaten vervoeren stoffen omHoog

Bastvaten

ezelsbruggetje:

Bastvaten vervoeren stoffen naar Beneden

Bastvaten zitten aan de Buitenkant van de stengel.

Houtvat

Vervoert water en mineralen omhoog

Bastvat

Vervoert water en glucose naar beneden

Bastvat

Vervoert water en glucose naar beneden

Houtvat

Vervoert water en mineralen omhoog

Houtvaten (A) vs Bastvaten (B)

• Worteldruk

Wortels persen (duwen) het water door de houtvaten omhoog

• Verdamping

Door verdamping in de bladeren, zuigen de bladeren water omhoog

Wanneer er druppels aan het blad hangen is er veel worteldruk, maar weinig verdamping

Houtvaten transporteren water en mineralen.

Zijn een soort 'rietje', geen levende cellen meer.

Bastvaten transporteren glucose en sacharose

Bestaan uit levende cellen

Wordt ook wel organische sapstroom genoemd.

Transport via de stengel

• De stengel verbindt de wortels met de bladeren
  
• Water (en opgeloste stoffen) moeten van de wortel naar de bladeren
• Voedingsstoffen die gemaakt zij bij de fotosynthese moeten van de bladeren naar de wortels (en andere delen bv. vruchten en zaden)
  
  
• Door de hele plant lopen transportbuisjes
• We noemen dit vaten
• Deze vaten zitten in groepjes bij elkaar ....
• ..... vaatbundels.
  
  
• Het transport gaat dus in twee richtingen
• Van beneden naar boven ....
• ..... water en mineralen via houtvaten
• Van boven naar beneden  ....
• .... glucose en water via bastvaten

Vaatbundels

houtvaten

bastvaten

Hoe komt het water in de bladeren?

• In het blad zitten huidmondjes. dit zijn kleine openingen waardoor stoffen naar buiten kunnen. 
• Het water in de cellen rondom de huidmondjes verdampt en gaat via het huidmondje naar buiten. Dit water wordt door de buurcellen aangevuld. 
• Door opname van water door de wortels en verdamping van water uit de bladeren blijft de waterstroom in de houtvaten op gang. 
• Het aanzuigen van water door de huidmondjes heet zuigkracht van de bladeren. 

Functies wortels

• Water met mineralen opnemen via de wortelharen
  (soms mest nodig)
• Stevigheid voor in de grond
• Reservestoffen opslaan

plant gebruik water voor:

• transport van stoffen
• om de vacuole te vullen
  =stevigheid
• fotosynthese

Wortels

Nemen water op via wortelharen
Dit water moet naar de rest van de plant
Het vervoeren van dit water 
noemen we transport
Dit gaat via vaatbundels

wortelharen

• Aan de wortels zitten wortelharen. hiermee zuigt de plant water op. 
• Wortelharen zijn heel dun.
• Hierdoor kan de plant makkelijke water opnemen

Als een fusariumschimmel een plant is binnengedrongen, raken houtvaten
verstopt. In de afbeelding zie je een schematische tekening van een doorsnede van een stengel. Daarnaast is een doorsnede van een vaatbundel vergroot afgebeeld.
Welke letter geeft een deel van de vaatbundel aan waarin zich houtvaten bevinden?

1. letter Q
2. letter R
3. letter S