De Mens De Maat 2024-2025 les 14 maart

• Tekenen
• Beeldende vorming
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

de mens 

de maat 

https://dmdm25.nl/

Informatie over kunstwerken per subthema 

examen thema 2025

Uitleg

Dit symbool betekend dat je er een vraag over krijgt.

Dit symbool betekent dat het extra uitleg is.

Belangrijke woorden:

• passend 
• proporties
• groots
• eigenzinnig
• verhoudingen
• aangepast
• menselijk
• excentriek
• betekenisvol
• in opdracht 

Subthema's

Van formaat

de menselijke maat

Maatwerk

Je eigen maat

proporties 

veelzeggend

toegepast kunst 

passend 

excentriek

in opdracht van

betekenisvol

verhouding

bijzonder

aangemeten

kunststromingen

hyperrealisme

heel realistische beelden. 

Installatie kunst

kunst die je kan ervaren vaak spreciaal voor een plek ontworpen.

hyper realisme

De Australische kunstenaar Ron Mueck maakt hyperrealistische mensfiguren. Ze lijken van vlees en bloed, maar zijn gemaakt van polyesterhars en siliconen. Hij maakt ze altijd kleiner of groter dan de werkelijkheid. Couple under an Umbrella (2013) is twee keer zo groot als wij. Ondanks hun bijzondere formaat hebben ze iets heel herkenbaars.

zie video volgende dia

Van formaat

het formaat/ de grootte staat bij dit subthema voorop.

- Het formaat zet mensen aan het denken.

- Hoe ervaren mensen het kunstwerk als het formaat een rol speelt?

Bekijk dit kunstwerk eens goed. Schrijf alles op wat je ziet/opvalt.​ Stel jezelf de vragen:​
Wat?​- Hoe?​ - Waarvoor/doel?​ - Waarover?​ - Waar?

Beschrijf de voorstelling die je ziet in het kunstwerk. Leg uit hoe deze bijdraagd aan het thema: klimaatverandering, van het kunstwerk?

Beschrijf het beeldaspect textuur waardoor de handen echt lijken.

In het kunstwerk Three Dogs (2023) zijn drie honden als sculptuur te zien.
De kunstenaar heeft bewust gekozen voor een specifieke ordening/compositie.

Welke invloed kan de ORDENING van de drie honden hebben op de manier waarop de kijker het kunstwerk ervaart?

1. Het bepaalt of de kleuren goed opvallen.
2. Het beïnvloedt de manier waarop de honden met elkaar lijken te communiceren.
3. De honden zijn zo geplaatst dat ze een perfect symmetrische piramide vormen.
4. Het heeft geen invloed op de beleving van de kijker.

Vorm en compositie speelt een grotere rol in het kunstwerk dat hier te zien is. (Three Dogs, 2023).

Dit is geen hyperrealistisch beeld, toch is de vorm (behalve de grootte -> ruimte) wel realistisch.
de kleur is niet realistisch. Wat kan ze zeggen over KLEUR in dit beeld?

Wie is Maurizio Cattelan?

Maurizio Cattelan is een Italiaanse kunstenaar die bekendstaat om zijn grappige, opvallende en soms schokkende kunstwerken. Hij maakt vooral conceptuele kunst, wat betekent dat het idee achter het kunstwerk belangrijker is dan de manier waarop het is gemaakt.

Hoe maakt hij kunst?

Cattelan gebruikt vaak humor en kritiek in zijn werken. Hij zet mensen aan het denken over politiek, beroemdheid en de kunstwereld zelf. Hij maakt beelden en installaties die soms absurd of ironisch zijn.

Voorbeelden van zijn kunst:

La Nona Ora (1999): een beeld van paus Johannes Paulus II die wordt geraakt door een vallende meteoor.

Comedian (2019): een echte banaan die met ducttape aan de muur is geplakt. Dit werk laat zien hoe absurd de kunstwereld soms kan zijn.

Wat maakt zijn kunst bijzonder?

Hij gebruikt alledaagse voorwerpen of bekende figuren op een manier die mensen laat lachen, nadenken of schrikken. 

Zijn werken stellen vragen over macht, geld en wat we eigenlijk als "kunst" beschouwen.

Cattelan, Him

Waar denk je aan als
je naar dit werk kijkt?
Wie/wat/waar?

Wat verandert er aan je opvatting van wat je ziet, wanneer je ziet dat het Adolf Hitler is?

Het kunstwerk Him is kleiner dan een gemiddeld mens
Waarom denk je dat Cattelan ervoor heeft gekozen om Hitler kleiner dan levensgroot af te beelden? Wat is het effect hiervan op de betekenis van het kunstwerk?

Het kunstwerk Him laat de dictator Hitler
menselijk en kwetsbaar zien.
Mag de kunstenaar volgens jou zo'n
controvercieel (omstreden) figuur als
Hitler in zijn kunst gebruiken?
Waarom wel of waarom niet?
Leg je antwoord uit.

De menselijke maat

Aanpassen aan de mens staat 

bij dit subthema voorop.

- maatverhoudingen en geometrie 

-  manieren om te meten / maatsysteem.

- maat van de mens gebruiken.  

Wet van Vitruvius

In de tekening "De Vitruviusman" (circa 1490) onderzoekt Leonardo da Vinci de verhoudingen van het menselijk lichaam. Hij baseerde zich op de ideeën van de Romeinse architect Vitruvius (80 v. Chr.) , die stelde dat het menselijk lichaam volgens wiskundige principes is opgebouwd. De tekening toont een man in twee posities, met gespreide armen en benen in zowel een cirkel, als een vierkant.

Welke rol spelen verhoudingen in de Vitruviusman van Leonardo da Vinci?

1. De tekening laat zien dat het menselijk lichaam geen vaste verhoudingen heeft.
2. De verhoudingen in de tekening hebben vooral invloed op de kleuren van het kunstwerk.
3. Door verhoudingen te bestuderen, probeerde Da Vinci een perfect lichaam weer te geven.
4. De verhoudingen in de tekening zijn bedoeld om te laten zien hoe lang de gemiddelde mens was in die tijd.

Rietveld stoel

1. Ruimtelijke verhouding: 

losse onderdelen met gelijke maten 

2. Afgestemd op de menselijke maat.

3. Kleur  

Evenwicht en harmonie

Een stoel om naar te kijken.

Schoonheid boven functionaliteit.

De vorm, verhouding, esthetiek, de balans in lijnen en vlakken stond boven comfort. De stoel zit dus niet zo lekker. 

Leonardo da Vinci gebruikte in de Vitruviusman wiskundige verhoudingen om harmonie en balans in het menselijk lichaam te laten zien. Ook in toegepaste kunst worden verhoudingen bewust toegepast.

Gerrit Rietveld ontwierp de Rood-blauwe stoel (1918-1923) met een duidelijke aandacht voor geometrie en verhoudingen. Op welke manier denk jij dat de principes van Vitruvius en Da Vinci (zoals symmetrie, wiskundige verhoudingen of balans) terug te zien zijn in het ontwerp van deze stoel? Leg uit en gebruik voorbeelden uit het ontwerp van de stoel in je antwoord.

Later heeft Rietveld een heel huis ontworpen

Het interieur en exterieur van het Rietveld huis lijkt op een Mondriaan schilderij. Welke aspecten zijn gelijk. noem er 3.

Maatwerk

Aanpassen voor een speciaal doel staat bij dit subthema voorop.

- Met de hand gemaakt 

of speciaal aangepast.

- Ambachtelijk.

- Persoonlijk, excentriek. 

- Toegepast op wens van opdrachtgever of ruimte.

Installatiekunst

De Braziliaanse kunstenaar Henrique Oliveira maakte in 2014 voor het Museum van Hedendaagse Kunst van de universiteit van São Paulo een grootse installatie. Het ziet eruit alsof een enorme boomwortel het museum binnen groeit. 

Installatiekunst

Het is maatwerk om de wortels te laten kronkelen 

om de pilaren in de ruimte en de ruimte volledig in te 

nemen.In de zomer van 2024 maakte Oliveira in de Franse 

stad Nantes enorme boomwortels die uit de grond 

barsten en het theater inkruipen.

Het lijkt op een echte wortel, maar is gemaakt van 

gerecyclede houten planken en latten. 

Transarquitetônica is erg knap bedacht.
Leg dit uit door de volgende onderdelen te beschrijven
1. Het gebruikte materiaal.
2. Het effect van de grootte van het werk ten opzichte
van de straat en het gebouw.
3. Leg uit dat dit installatiekunst is.

 Hier is een detail van de Sixtijnse kapel te zien. Deze is te zien in Vaticaanstad, Rome. 1508 -1512.  Hij is hier dus 4 jaar mee bezig geweest, met veel hulp van zijn leerlingen.

Het is een fresco. je schilderd in kalk.  Wanneer het opgedroogd is kan je het dus niet meer aanpassen. 

Hoe past De Schepping van Adam op
de plafondschildering van de Sixtijnse Kapel
binnen het thema ‘maatwerk’?

Vroeger leerden kunstenaars het vak van een meester en werkten ze in opdracht van de kerk, adel of rijke burgers. Ze hadden weinig vrijheid in wat ze maakten. Tegenwoordig hebben veel kunstenaars meer vrijheid en werken ze zonder opdracht, waardoor ze hun eigen ideeën en gevoelens kunnen uitdrukken.

Noem één voordeel en één nadeel van het werken zonder opdracht als kunstenaar.

Je eigen maat

Je eigen maat

Niet meedoen met de massa

staat bij dit subthema voorop.

-Uniek, eigenzinnig.

-Exentriek/ uitgesproken.

-Verzetten tegen hokjes.

Hokjes denken

Elly Uittenbroek en Arie Versluis hebben het project Exactitudes gemaakt, waarin ze laten zien hoe mensen zich vaak in groepen kleden zonder dat ze zich daar bewust van zijn. 

De serie foto’s toont mensen die qua kleding en houding sterk op elkaar lijken en hoe mensen zich vaak onbewust in bepaalde stijlgroepen kleden. Dit kan het idee versterken dat mensen in hokjes passen.

Kijk naar de afbeelding en leg uit hoe dit project een voorbeeld is van ‘hokjesdenken’. Waarom is het volgens jou belangrijk om je eigen maat te nemen en niet zomaar met de massa mee te gaan?

LEERSTOF TOETS

voorstelling en vormgeving (vlork)

beeldende kunst en toegepaste kunst

p. 2 t/m 27, p. 44 en 45, p. 52 t/m 57, p. 70 t/m 78

bijbehorende lespresentaties

TIP: oefen met de oefenexamens!

Antwoordmodellen staan in magister learn.