5.5 evolutietheorie (2VWO) - verkort rooster

• Biologie
• Middelbare school
• WO
• havo
• Leerjaar 2

Planning:

• summatieve PO inleveren
• stukje herhaling deel thema 5
• leerdoelen 5.5
• leerdoelen 5.5 uitleggen
• huiswerk opgeven 
• aan de slag met de opdrachten (bij tijd over)

summatieve PO inleveren!

Wat is een DNA-sequentie?

1. De volgorde van chromosomen.
2. De volgorde van RNA.
3. De volgorde van de bouwstenen (A/T/C/G) van het DNA.
4. Het uiterlijk van een organisme.

Wat is een goed woord voor DNA-sequentie ?

1. DNA-streng
2. genexpressie
3. genoom
4. basenvolgorde

Wat is eiwitsynthese?

1. Het maken van een eiwit in een cel.
2. Het proces waarbij DNA wordt gekopieerd.
3. Het proces waarbij cellen zich delen.
4. Het proces waarbij suikers worden omgezet in vetten.

Welke organellen zorgen voor de eiwitsynthese?

1. RNA
2. mitochondriën
3. Plastiden
4. ribosomen

Wat wordt er gevormd tijdens transcriptie?

1. DNA
2. RNA
3. EIWIT
4. GEN

Hoe kan genetische variatie binnen een soort niet ontstaan?

1. Door verandering van het DNA in een laboratorium.
2. Door geslachtelijke voortplanting.
3. Door spontane mutaties.
4. Door klonen.

Een spontane (erfelijke) mutatie kan nadelig zijn, maar kan ook een voordeel zijn.

Welk voordeel heeft een spontane mutatie?

1. Door een spontane mutatie valt een organisme minder op ten opzichte van zijn omgeving.
2. Door een spontane mutatie neemt de genetische variatie toe in de nakomelingen.
3. Door een spontane mutatie kunnen er meer nakomelingen komen.
4. Door een spontane mutatie neemt de genetische variatie af in de nakomelingen.

Maartje is bevallen van een gezonde dochter. Zowel Maartje als haar man zijn gezond en geen drager van een ziekte.
Toch blijkt hun kind geboren te zijn met een erfelijke afwijking
Er blijkt een spontane mutatie te zijn opgetreden.
Wat is een mutatie?

1. Een aandoening die is ontstaan bij de vorming van geslachtscellen.
2. Een erfelijke aandoening die is veroorzaakt door ziekteverwekkers.
3. Een verandering in het DNA veroorzaakt door een verandering van één gen.
4. Een ziekte die ontstaat door één zieke cel tussen gezonde cellen

Wat houdt uitzaaiing van kanker in?

1. Dat er cellen vanuit een tumor met de bloedbaan naar elders in je lichaam gaan.
2. Dat je een kwaadaardige tumor hebt.
3. Dat je ziek geworden bent.
4. Dat de kanker niet op één plek zit maar overal.

Wat is kanker?

1. Een tumor
2. Een goedaardige tumor
3. Een kwaadaardige tumor
4. Een gezwel

Roken van sigaretten en/of sigaren verhoogt de kans op kanker.

1. Juist
2. Onjuist

Kanker is:

1. een verkeerde celdeling
2. een tumor
3. een tumor waar je ziek van wordt
4. uitzaaiing

Leerdoel 5.5:

Ik kan de evolutietheorie beschrijven.

Hierin is het wel heel handig als je ook weet:

• hoe er nieuwe genotypen kunnen ontstaan.
• hoe natuurlijke selectie werkt.
• hoe er nieuwe soorten ontstaan door isolatie. 

Evolutie = 

de ontwikkeling van het leven op aarde waarbij soorten ontstaan, veranderen en/of verdwijnen. 

Evolutietheorie

Charles Darwin heeft de evolutietheorie ontwikkeld. 

Hij gaat uit van een periode van miljoenen jaren, waarbij genotypen veranderen.

De natuur zelf selecteert wie 

overleeft en dat er 

nieuwe soorten ontstaan.

Variatie op genotypen

• De meeste planten en dieren planten zich geslachtelijk voort.
• Bij geslachtelijke voortplanting ontstaat variatie op genotypen. Ook door   mutaties kan variatie in genotypen ontstaan. 
• Als je nieuwe genotypen ontstaan, kan dat leiden tot nieuwe fenotypen. 

Wat is natuurlijke selectie???

Sommige organismen krijgen veel nakomelingen, zoals vlinders.

Niet alle vlinders hebben een even grote overlevingskans. 

Vlinders met een zwakke gezondheid of met een afwijkende kleur worden eerder gevangen door roofdieren.  Deze vlinders leven 

dan maar kort en hebben weinig kans om 

nakomelingen te krijgen. 

De vlinders die sterk en gezond zijn en een goede 

schutkleur hebben, hebben de grootste kans om in 

leven te blijven en om nakomelingen te krijgen.

Natuurlijke selectie

Natuurlijke selectie

Hoe ontstaan nieuwe soorten?

Hoe ontstaan nieuwe soorten?

Hoe ontstaan nieuwe soorten?

Evolutie en nieuwe soorten

Verwantschap: 

Hoe minder lang geleden

 de soorten gesplitst zijn, hoe verwanter

 de organismen zijn.

                                       

Evolutie en nieuwe soorten

Stopt de lijn voor de huidige tijd (nu);                                             

dan is het diersoort uitgestorven. 

Ontstaan nieuwe soorten

• Nieuwe soorten ontstaan door lange periode van evolutie bij bepaalde soort.
• Veel kleine veranderingen samen veroorzaken 

       grote veranderingen.

• Dit proces duurt lang! (duizenden tot miljoenen jaren)

2 soorten hebben wel nakomelingen, maar deze nakomelingen zijn niet vruchtbaar! = niet dezelfde soort

Muildier

Lijger

Zezel

Gaap

voorbeeld

Afrikaanse en aziatische olifant:

• Beide olifanten
• veel overeenkomsten
• kunnen niet voortplanten, dus niet hetzelfde soort. 

Dieren behoren pas tot dezelfde diersoort als ze vruchtbare nakomelingen kunnen krijgen.

huiswerk voor de volgende les = 

Maak (online) van thema 5,

van basisstof 5.5

opdrachten 1 t/m 3 + 5 t/m 8