Het Interbellum nog bewerken

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 3,4

Het Interbellum 1919-1939

De periode tussen de 2 wereldoorlogen

Doelen vandaag

-3 problemen Weimarrepubliek kunnen herkennen en uitleggen.

Begrippen: Interbellum / Weimarrepubliek / Dolkstootlegende / Hyperinflatie / Dawesplan

Interbellum

Een interbellum (van het Latijn inter, tussen en bellum, oorlog) is een periode tussen twee oorlogen.

Het interbellum is de periode tussen de Eerste en de Tweede Wereldoorlog (1918-1939)

Interbellum

Waarom kiezen we voor het jaar 1919 en 1939?

• 1919 verdrag van Versailles (en de Republiek van Weimar in Duitsland)
  
• 1939 Hitler valt Polen binnen / begin Tweede Wereldoorlog.
  

Werd de naam interbellum vóór of na de Tweede Wereldoorlog verzonnen?

1. Voor
2. Na

In welk jaar eindigde de Eerste Wereldoorlog?

1. 1916
2. 1917
3. 1918
4. 1919

Gevolgen verdrag Versailles voor Duitsland?

Hoe gaat het met Europa?

Na de Eerste Wereldoorlog ligt een groot deel van Europa in puin. Vooral in Duitsland:  chaos vanwege het Verdrag van Versailles (herstelbetalingen aan België en Frankrijk).

Gevolg: veel werkeloosheid en woede.

Daardoor wordt de nieuwe regering niet gesteund en zij moeten zelfs uit Berlijn vluchten naar het stadje Weimar. Vandaar dat dit regime ook de Weimar-republiek werd genoemd (1918-1933).

Duitsland na de Eerste Wereldoorlog (1)

• Eerste democratie in Duitsland ontstond: Republiek van Weimar (1919)
  

• Verlies van de oorlog komt hard aan, zowel emotioneel als economisch. 

• De herstelbetalingen zijn niet op te brengen door de regering, en de inflatie is groot.

Duitsland na de Eerste Wereldoorlog

Inflatie betekent dat geld veel minder waard wordt. Je kunt dus minder kopen met hetzelfde geld.

Of: je hebt veel meer geld nodig om hetzelfde te kopen

Als banken geld bijdrukken spreken we van hyperinflatie

Duitsland na de Eerste Wereldoorlog

 Prijs van 1 kilo brood

December 1921: 4 Mark 

December 1922:  163 Mark 

Januari 1923:  250 Mark 

April 1923: 474 Mark 

Augustus 1923: 69.000 Mark 

November 1923:  201.000.000.000 Mark

1 mark = 0.51 euro

Korte opdracht (10 min.)

Ga met degene die naast je zit op zoek naar de betekenis van de dolkstootlegende.

Gebruik hiervoor of je boek (5.2) of Lessonup (volgende dia).

Leg elkaar vervolgens de dolkstootlegende uit.

We wisselen klassikaal kort uit.

De dolkstootlegende

Het grote onverslaanbare Duitse Leger

De democratische regering die de vrede van Versailles tekent.

Let ook op de karikatuur van de Joodse man.

De dolkstootlegende; de democratische regering valt het Duitlse leger in de rug (laf) aan.

Extra uitleg bij de dolkstootlegende.

https://isgeschiedenis.nl/nieuws/historisch-misverstand-van-de-week-dolkstootlegende

Samengevat

De Republiek van Weimar had vanaf de start 3 grote problemen:

1. Dolkstootlegende

2. Nadelige vrede van Versailles

3.Landen wilden niet samenwerken met de nieuwe Republiek van Weimar

Bezetting van het Ruhrgebied

1923-1924

Omdat Duitsland de herstelbetalingen niet meer kan opbrengen, 

bezetten Franse troepen het Ruhrgebied om Duitsland te dwingen tot betalen.

Dit was toegestaan volgens het Verdrag van Versailles.

Franse troepen bezetten Essen

Duitsland na de Eerste Wereldoorlog (2)

• Het vertrouwen in de republiek (democratie) is laag.
  

• Verschillende groepen (extreemlinks/extreemrechts) proberen de macht te grijpen (staatsgreep) en er is veel politiek geweld (o.a. moorden op politici)
  

Oplossing: Het Dawesplan: 1924

Amerika leent geld aan Duitsland >

Duitsland gebruikt dat geld om haar economie op te bouwen >

Duitsland betaalt herstelbetalingen aan Frankrijk en België >

Frankrijk en Engeland kopen hun herstelproducten van Amerika, dus de Amerikaanse economie heeft er ook baat bij

Aan de slag

Lees 5.2 goed door. KIes uit elke categorie ten minste 2 vragen (zie einde blz in je WB).

Vind je het lastig? Bekijk dan (met oortjes) het volgende filmpje (volgende dia).

Doelen vandaag

-3 problemen Weimarrepubliek kunnen herkennen en uitleggen.

Begrippen: Interbellum / Weimarrepubliek / Dolkstootlegende / Hyperinflatie / Dawesplan

De economische crisis 1929

De wereldwijde economische crisis begon in Amerika. Doordat daar de aandelenbeurs crashte raakten ook andere landen in financiële problemen. Duitsland werd extra hard geraakt doordat de Amerikanen het Dawes-plan stopten. 

De grote ellende zorgde er voor dat de Duitsers massaal op Hitler gingen stemmen die werkgelegenheid en een groot Duitsland beloofde.

De crisis in Nederland

In Nederland werd onder premier Colijn gekozen voor de 'aanpassingspolitiek': Er gaat niet meer geld uit dan dat er binnenkomt. Dit betekende bezuinigingen op alle gebieden. Het gevolg: werkeloosheid

De oplossing: werkverschaffingsprojecten

Om zwartwerken tegen te gaan moesten de werkelozen dagelijks uren in de rij staan voor hun uitkering.

Het Interbellum: 3 dictaturen

Sovjet Unie (v.a. 1917)

Italië (v.a. 1922)

Duitsland (v.a. 1933)

Dictatuur is een regeervorm waar 1 iemand of een klein groepje mensen de baas is. In een dictatuur is geen vrijheid van meningsuiting en heeft het volk niks te zeggen.

Italië

• Mussolini komt hier in 1922 aan de macht
• Hij maakt van Italië een fascistisch land (fascisme)
• Hij is tegen democratie en pakt iedereen aan die anders denkt dan Il Duce
• Mussolini is het grote voorbeeld van Adolf Hitler

Sovjet-Unie (Rusland)

• Stalin maakt in 1925 van de Sovjet-Unie een communistische dictatuur
• In het communisme is alles van de overheid en is iedereen gelijk
• Stalin ging uit van 5-jarenplannen, indoctrinatie, strafkampen (Goelags), propaganda en leiderverering.

Propaganda = reclame maken voor de leider en zijn ideeën.

Hitler aan de macht

Adolf Hitler was tot aan de economische crisis (1929) een onbeduidende politicus. Door de ontevredenheid van de bevolking te gebruiken werd Hitler in 1932 verkozen tot bondskanselier. Hij moest samenwerken met andere partijen, dus hij had niet de volledige macht.

Belangrijkste standpunten Hitler:

1. Weg met het Verdrag van Versailles

2. Weg met de Weimarrepubliek:

Hitler geloofde in de Dolkstootlegende en vond dat de democratische regering en het parlement na de Eerste Wereldoorlog het volk hadden verraden. Eén leider: geen democratie.

3. Weg met de werkloosheid: werkverschaffingsprojecten

_{Rijksdagbrand 1933}

Machtigingswet geeft Hitler onbeperkte macht in 1933

• Alle andere politieke partijen worden verboden.
• Tegenstanders (zoals communisten en kritische journalisten) worden gearresteerd.
• Deze tegenstanders worden in concentratiekampen opgesloten.

• Censuur en propaganda blijven belangrijk voor Hitler en zijn partij.
• Alle media staan ten dienste van de NSDAP

4.4. Eén volk, één land, één leider, 1933 - 1939

Ein Volk, Ein Reich, Eine Wille, Ein Fuhrer

Hitler schreef in Mein Kampf dat hij een groot, raszuiver rijk wilde stichten waarin iedereen dacht en deed zoals hij dat wilde. Om dat doel te bereiken heeft hij het Nationaal-socialisme op basis van het Fascisme bedacht, maar dan met 2 belangrijke toevoegingen:

Lebensraum en Rassenleer

1 Volk: Rassenleer: Hitler wilde de Joden wegpesten uit Duitsland met achterlating van hun bezittingen. Hij noemde de Joden etc. Untermenschen. Het Arische (Germaanse) ras was superieur.

1 Reich: Lebensraum: Hitler wilde een groot rijk om zijn Arische  volk leefruimte te geven. Hij wilde alle Duitstaligen in zijn rijk huisvesten (Alle Deutscher heim ins Reich)

Eine Wille, Ein Fuhrer

Eine Wille: Totalitaire staat: Iedereen moest denken en doen zoals de Fuhrer dat wilde. Het volk moest middels terreur, censuur, propaganda en gelijkschakeling gehersenspoeld worden. Andersdenkenden werden verwijderd.

Ein Fuhrer: Fuhrerprincipe: Hitlers wil was wet en hij moest overal gevolgd worden, zonder enige kritiek. 

Totale gelijkschakeling

• Hitler wilde DU weer een groot en machtig maken (Derde Rijk) en streefde naar een totalitaire samenleving.

•  Om dit te realiseren onderging Duitsland binnen twee jaar een proces van nazificatie en gelijkschakeling. 
• Andere politieke partijen werden verboden en tegenstanders werden opgesloten in bijv. Dachau.

Indoctrinatie op alle niveaus van de samenleving

• Schoolboeken vervangen door leermethodes van de nationaalsocialisten. 

• Jongens moesten lid worden van de Hitlerjugend en meisjes van de Bund Deutscher Mädel. 

Klaslokalen in Nazi-Duitsland

De Hitler-jugend

De jongens gingen bij de Hitlerjugend en kregen les in vechten, sporten, navigeren etc. zodat zij goede soldaten zouden worden. De meisjes moesten bij de Bund Deutsche Mädel en werden voorbereid op het baren en opvoeden van nieuwe Arische kinderen.

De SA (Stürmabteilung)

• Bruinhemden: zorgden voor terreur in de straten en vielen communisten aan. 
• Nacht van de Lange Messen juni 1934.

• De top van de SA wordt vermoord door de SS. De SA wordt omgedoopt in de Wehrmacht.

De SS

In 1925 wordt de SS (Schützstaffel) opgericht als persoonlijke lijfwacht van Hitler. Bij de SS mochten alleen de mannen, die van zuiver Duits bloed waren en het nazi-gedachtengoed in hun hart meedroegen. De SS was verantwoordelijk voor 95% van alle nazi-misdaden tijdens WO2.

Eén volk, één ras

• NSDAP: Arische ras waren Übermenschen. Het beste ras, alle andere rassen ondergeschikt.
• Daarnaast Untermenschen, in het bijzonder het Joodse volk (Antisemitisme) 
• Neurenbergerwetten (1935) werden aangenomen. 
• Kristallnacht (1938), veel Joden vluchten uit Duitsland.

Neurenberger wetten: wegbereider voor de Holocaust

1. Wet ter bescherming van Duits bloed en Duitse eer: voor Joden verboden te trouwen met niet-Joodse Duitsers.
2. De Burgerschapswet: heeft als doel vast te stellen wie Joods is en wie niet; Joden mogen niet meer in overheidsdienst werken. 
3. Wet ter bescherming van de Genetische Gezondheid: koppels die willen trouwen moeten medisch onderzoek ondergaan om vast te stellen of zij 'geschikte kinderen' voort kunnen brengen.

Binnenlandse successen

• Ondanks terreur en Jodenvervolging steeg de populariteit van Hitler: er kwam een einde aan de economische crisis.

• Werkeloosheid daalde: werkverschaffingsprojecten.

• Rijksarbeidsdienst ingevoerd: alle mannen van 18 jaar en ouder verplicht een halfjaar voor de overheid gaan werken.

Voorbereiden voor oorlog

• Ook de dienstplicht werd afgeschaft tegen het VvV in: meer soldaten = meer banen.

• Wapenindustrie werd uitgebreid: nog meer banen.

• Door deze positieve economische ontwikkelingen volgen en geloven Duitsers massaal hun Führer, Adolf Hitler.

De militaire uitbreidingen

Hitler wilde een groot rijk voor zijn arische ras. Om dit te bereiken moest hij, tegen het VvV in, gebieden gaan innemen met zijn leger. 

   1935: Het Rijnland

1938: Oostenrijk

1938: Sudetenland (Conferentie van München)

1 september 1939: Polen

Appeacementpolitiek

Volgens het VvV moesten Frankrijk en Engeland bij gebiedsuitbreiding militair ingrijpen. Omdat deze landen nog geen oorlog wilden, mocht Hitler de gebieden hebben om hem tevreden te houden: Appeacement