8.2 Meetellen

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

8.2 Meetellen

Wat gaan we doen?

H 8.2 Meetellen (blz. 104 t/m 108)

Doelen

1. Aan het einde van de les kun jij het verschil benoemen tussen rituelen en symbolen.

2. Aan het einde van de les kun je 2 kenmerken van rituelen en 2 kenmerken van symbolen benoemen.

3. Aan het einde van de les kun je een voorbeeld noemen van een symbool dat hoort bij een overgangsritueel uit jouw eigen leven.

Voorkennis activeren

Er komt eerst wat vragen over de theorie uit:

 paragraaf 8. 1 S-M-L-X

Noem drie dingen die je hebt geleerd uit par. 8.1 S-M-L-XL

Wat vind je nog moeilijk van de eerste paragraaf of waar zou jij nog uitleg over willen?

WAT BETEKENT VERVAL?

1. VERMINDERING
2. VERSLECHTERING
3. IETS WAT WEGGAAT (VERVALT)
4. ACHTERUITGANG

Wat is een ander woord voor nog niet volwassen zijn?

1. ONVERANTWOORD
2. ONMONDIG
3. ONHANDIG
4. ONNADENKEND

WAAROM KUNNEN TIENERS NIET ZO GOED PLANNEN?

1. DAT HERSENDEEL IS PAS NA JE 20'STE VOLGROEID
2. DAT HEBBEN ZE NOG NOOIT GEDAAN DAARVOOR
3. ZE HEBBEN ER GEEN BEHOEFTE AAN
4. ZE HEBBEN HET NOG NERGENS VOOR NODIG

WAAROM ZIEN SOMMIGE TIENER ER WAT SLUNGELIG UIT?

1. DOOR DAT ZE ZICH NIET ZICHZELF VOELEN
2. DOORDAT DE LEDEMATEN EN DE ROMP NIET TEGELIJK GROEIEN
3. ZE HEBBEN VEEL STRESS
4. DAT ZIJN TIENERS NIET

Theorie blz. 106 + 107 lezen

Lees de theorie op bladzijde 106 en 107, Kijk naar de plaatjes, en vul meteen jouw begrippenlijst aan. Op de volgende slides krijg je vragen hierover. Lees dus goed!

Welke overgangsrituelen ken je? Benoem er minstens drie.

bij welke godsdienst hoort Bar en Bat Mitswa?

Wat zijn de 2 verschillen tussen Bar Mitswa en Bat Mitswa?

In welke godsdienst heb je vormsel en belijdenis?

Op welke leeftijd gaan veel Boeddhistische jongens het klooster in?

1. 10
2. 11
3. 12
4. 13

Een Boeddhistische monnik heeft niet veel bezit. Welke 3 dingen bezit hij wel?

Vind jij het zinvol om de overgang naar een andere levensfase in het openbaar te vieren? Licht jouw antwoord toe. (Ja, want.... / Nee, want....)

Rituelen bij het leven

• Wat zijn rituelen?
  

Een ritueel is een traditioneel gebruik; een plechtige, vaak godsdienstige handeling die altijd op dezelfde manier wordt uitgevoerd. Rituelen keren steeds terug op een vast tijdstip bij vaste gelegenheden.

• Wat zijn overgangsrituelen?

Een overgangsritueel is een ritueel wanneer een persoon van de ene op de andere levensgfase overgaat

• Wat is een rite?

Rite is een ander woord voor ritueel

Gewone rituelen vs levensbeschouwelijke rituelen

Rituelen kun je onderverdelen in gewone rituelen en levensbeschouwelijke rituelen. 

Gewone rituelen komen in het dagelijkse leven voor zoals:

- 1 x per week je oma bezoeken

- Schoenen uit voor je het huis betreedt

- Je tanden poetsen voor het slapen gaan.

Levensbeschouwelijke rituelen

Naast rituelen in het dagelijks leven kennen we ook levensbeschouwelijke rituelen. Hieronder zie je het verschil tussen dagelijkse (gewone) rituelen en levensbeschouwelijke rituelen: 

Dagelijkse rituelen:                              Levensbeschouwelijke rituelen:

- raken je niet diep                                - raken je diep

- geen kenmerken                                 - bestaan uit 6 vaste kenmerken

Kenmerken levensbeschouwelijke rituelen

Dit zijn de zes kenmerken van levensbeschouwelijke rituelen:

(Klik op de tekstballon voor extra uitleg)

1. Een vast patroon 

2. Woorden, daden en symbolen 

3. Vindt plaats bij ervaringen van levensbelang 

4. Verwijzen naar wat heel belangrijk is 

5. Versterkt het gemeenschapsgevoel 

6. Maakt mensen (weer) sterk 

Vast patroon

Een levensbeschouwelijk ritueel is een gebruik dat op bepaalde tijden of gelegenheden terugkeert met een vast patroon aan kleding, muziek, voorwerpen en soms voedsel. Zo zijn er in het huwelijksritueel binnen het hindoeïsme drie fasen te onderscheiden: 

1. de voorbereiding 

2. de plechtige huwelijksvoltrekking 

3. de intocht in het nieuwe huis

Woorden, daden en symbolen

Een levensbeschouwelijk ritueel is een combinatie van een bepaalde inhoud en een bepaalde vorm. Tijdens het ritueel wordt iets gezegd (bepaalde inhoud), handelingen verricht en er wordt gebruik gemaakt van symbolen. De laatste twee aspecten (handeling en symbool) kunnen we zien als de vorm van een ritueel. Uitspraak, handeling en symbool bij een levensbeschouwelijk ritueel vullen elkaar aan. Veel mensen maken gebruik van verschillende zintuigen bij een levensbeschouwelijk ritueel: 

1. Zien 

2. Horen

3. Proeven

4. Ruiken 

5. Voelen 

Een voorbeeld van een christelijk (levensbeschouwelijk) ritueel: het doopritueel. Namelijk: 

1. Uitspraak: 'Ik doop U in de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest.' 

2. Handeling: Een beetje awter wordt over het hoofd van de dopeling gegoten. 

3. Symbool: water

Ervaringen van levensbelang

Levensbeschouwelijke rituelen spelen een rol bij ervaringen die mensen diep raken zoals geboorte, huwelijk, ziekte en sterven. Een ritueel is een middel om samen met andere deze speciale ervaring te ordenen, te delen en een beetje kennis te geven. Mensen verbinden hun eigen ervaringen en opvattingen aan het ritueel. Bij een ritueel wordt datgene wat belangrijk is, herdacht of gevierd. 

Verwijzing

Bij levensbeschouwelijke rituelen wordt verwezen naar wat heel belangrijk is voor mensen. Bij godsdienstige rituelen is dat natuurlijk God. Door deel te nemen aan een godsdienstig ritueel geven mensen aan dat hun leven mede bepaald wordt door God. Hij geeft mensen liefde, vrijheid en troost. Door het voltrekken van een ritueel, tonen mensen zich dankbaar aan God.

Het gemeenschapsgevoel

Levensbeschouwelijke rituelen dragen er aan bij dat mensen zich met elkaar verbonden voelen. Bij een huwelijk worden mensen met elkaar verbonden. Bij het communiefeest treedt het kind toe tot de gemeenschap van gelovigen. Bij het offerfeest voelt de moslim zich verbonden met Allah. Rituelen versterken het saamhorigheidsgevoel (samen één) onder mensen en bevestigen de waarden en normen van de groep. Door deel te nemen aan rituelen hebben mensen het gevoel at ze deel uit maken van een gemeenschap (een groep). Rituelen zijn dus samenbindend.

Mensen (weer) sterk

Een levensbeschouwelijk ritueel geeft mensen houvast en kracht. Als een school een herdekingsviering organiseert bij het overlijden van een leerling, geeft dat de betrokkenen (familie van overledene, leraren en leerlingen) kracht om verder te gaan. 

Symbolen

• Bij rituelen en feesten zijn symbolen erg belangrijk.
• Symbool verwijst naar iets en is onderdeel van dat andere.

• Let op: een symbool is géén teken!
• Tekens hebben één betekenis en zijn vaak afspraken. 
• Een symbool is een symbool als het voldoet aan 3 kenmerken.

 

Tekens

Een teken heeft één betekenis en is vaak een afspraak. Een stopbord is bijvoorbeeld een teken in het verkeer. Dit teken maakt duidelijk dat je mergens moet stoppen. Het betekent niks meer en niks minder dan dit!

Kenmerken symbool

Heeft drie kenmerken:

1. Is meestal tastbaar
2. Maakt snel duidelijk hoe je denkt over belangrijke dingen in het leven
3. Een symbool maakt herkenning mogelijk 

Belangrijk

Een symbool verwijst naar iets anders. Het verwijst naar iets wat voor mensen heel belangrijk is. Symbolen zijn zichtbare tekens van onzichtbare dingen. Deze onzichtbare dingen zijn de belangrijke dingen in ons leven. Een voorbeeld: een ring die bruid en bruidegom elkaar geven, laten zien dat ze elkaar liefhebben en dat ze voor het leven met elkaar verbonden willen zijn. 

Tastbaar

Een symbool is meestal tastbaar. Dit wil zeggen dat je een symbool kunt aanraken. Zo kun je een ring aanraken en hetzelfde geldt voor oranje petjes, hoofddoeken, kruizen etc.

Herkenning

Aan het symbool herkennen we een bepaald standpunt (mening) of het behoren tot een bepaalde groep. Aan oranje petjes, sjaals en vlaggen herken je Nederlandse supporters. Aan de ring kun je zien dat iemand getrouwd is. Aan een kruisje kun je zien dat iemand Christelijk is.

Huiswerk

Maak de opdrachten van paragraaf 8.2

Lezen 106, 107 en 108

Lees bovenstaande bladzijden en maak de opdrachten op de volgende slides. Vul je begrippenlijst aan met de begrippen die je tegenkomt. Zoek begrippen die je niet kent op en voeg ze toe aan je begrippenlijst. 

27. In sommige culturen is het heel duidelijk vanaf wel moment je echt meetelt. Heb jij het gevoel dat je echt meetelt in onze maatschappij? Leg uit waarom wel of niet.

29.Welke vaardigheden zijn er volgens jou nodig om in de Nederlandse 'jungle' (samenleving) te kunnen overleven? Verklaar jouw antwoord.

30. Lees bron 8. Waarom wordt Frank na de vastentijd door zijn ouders meer serieus genomen? Herken jij jezelf in Frank? Waarom wel of niet?

Doelen behaald?

Heb jij de aan het begin gestelde doelen van deze les behaald? Laten we kijken! Beantwoord de volgende slides zonder terug te kijken. 

Beschrijf het verschil tussen rituelen en symbolen.

Noem 2 kenmerken van rituelen en noem 2 kenmerken van symbolen benoemen.

Geef een voorbeeld van een symbool dat bij een overgangsritueel uit jouw eigen leven hoort.