Les 4, deel 2/3: Nachtdieren

• Woordenschat
• Wereldoriëntatie
• +1
• Basisschool
• Groep 6

Les 4: Nachtdieren

DEEL 2

NB:
Dit lesmateriaal is tot stand gekomen in de periode 2021 - 2024 in het project UGO (Utrecht Gelijke Onderwijskansen) op basis van het curriculum van de voormalig Brede School Academie (BSA) Utrecht en in samenwerking met de gemeente Utrecht en de Utrechtse schoolbesturen PCOU Willibrord, SPO Utrecht en KSU. Het project UGO eindigt op 1 oktober 2024.

     Aan het eind van dit deel van de les:

          weet je meer over het nieuws;

          kun je vertellen hoe het komt dat pijlstaartvlinders, uilen 

          en katten in het donker beter kunnen zien dan de mens;

          kun je de tekst samenvatten door van elke alinea kort het

          belangrijkste te noteren;

          kun je de tien nieuwe woorden in de tekst plaatsen.

het nieuws

het nieuws

de tekst

terugblikken

Je gaat zo een nieuwsartikel lezen (en samen bespreken). 

Maar wat is een geschikt artikel om te kiezen?

Het artikel is voor iedereen interessant genoeg.

Het is niet te kort, maar ook niet te lang.

Je kunt er veel vragen over stellen.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Je kunt er je mening over geven.

Er komen door het
artikel nieuwe vragen en ideeën bij je op.

Je kunt er verder over doordenken en praten.

Je kunt er zelf oplossingen bij bedenken.

    

Kies nu zelf een nieuwsartikel van één van deze websites en lees het goed.

Straks moet je in een paar zinnen kunnen vertellen wat je hebt gelezen!

Klik op de oranje linkjes
om de website te openen. Artikel gelezen? Keer dan
terug naar deze les.

Trouw

NOS.nl

AD

NU.nl

het nieuws

de tekst

terugblikken

de tekst

Op welke website heb jij een artikel gelezen?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat is de titel van jouw artikel?

het nieuws

de tekst

terugblikken

           Waarover ging jouw artikel? Vat de tekst samen in je eigen woorden.

Vóórdat je de tekst gaat lezen,
ga je deze video bekijken.

In de video zie je dat in veel winkels superfoods te koop zijn: bessen, zaadjes en drankjes die je als aanvulling op je dagelijkse eten kunt gebruiken. 

scannend lezen

Scannen, hoe doe je dat?

• Je leest eerst de titel, de inleiding en de kopjes van de alinea’s
• Je kijkt naar de afbeeldingen in de tekst
• Je bekijkt de 10 woorden die in de kantlijn zijn uitgelegd
• Zijn er nog andere opvallende dingen in de tekst?

Samenvatten?

Denk aan:

• Over wie (of wat) gaat het?
• Wat is er aan de hand?
• Waar was dat?
• Wanneer was dat?
• Waarom was dat?
• Hoe is het gebeurd?
• Wat is nog meer belangrijk om te vertellen?
  

het nieuws

de tekst

terugblikken

TIP:

In bijlage I van de Algemene Handleiding PO (Voer eens een nieuwsgesprek!) wordt uitgelegd hoe je een gesprek over het gelezen nieuws kunt voeren!

Waarom koos je dit artikel? En wat vond je er interessant aan?

het nieuws

de tekst

terugblikken

de tekst

De wezens van de nacht

de tekst

terugblikken

het nieuws

Vooraf nog even dit: wat kun je doen als je een woord niet kent?

Lees de hele zin.

Ook de zin ervoor en erna zeggen
vaak iets over het woord.

Zoek het woord op in een woordenboek of in een zoekmachine op internet.

Ken je het woord in
een andere vorm wel?

Vraag het aan iemand.

Wie weet kent diegene het woord!

Kijk of er een bekend woord
zit in het onbekende woord.

Heb je het woord eerder gezien?
Waar ging de tekst toen over?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Eerst even scannen!

Klik op de tekst om hem te vergroten en scan hem even kort door. Wil je weten hoe je dat doet? Klik dan op de button ‘scannend lezen’.

In de volgende slides gaan we de alinea's een voor een langs.

bron

Bron: IVN Natuureducatie (datum en auteur onbekend, geraadpleegd 25/7/2024)

Tekst bewerkt voor onderwijsdoeleinden.

scannend lezen

Scannen, hoe doe je dat?

• Je leest eerst de titel, de inleiding en de kopjes van de alinea’s
• Je kijkt naar de afbeeldingen in de tekst
• Je bekijkt de 10 woorden die in de kantlijn zijn uitgelegd
• Zijn er nog andere opvallende dingen in de tekst?

het nieuws

de tekst

terugblikken

Wat ga je in deze tekst lezen over 'de wezens van de nacht', denk je?

het nieuws

de tekst

terugblikken

de titel en de inleiding

De wezens van de nacht
Het is laat en je loopt over straat, plots hoor je geritsel uit een struik komen. De nachtdiertjes hebben je al goed in de gaten, maar jij ziet alleen maar zwart… tenzij je je zaklamp of telefoon erbij pakt natuurlijk. Met deze duistere dierenweetjes worden de activiteiten tijdens de ‘Nacht van de nacht’ nog spannender!

het nieuws

de tekst

terugblikken

Nacht van de Nacht?

Meer weten over de Nacht van de Nacht? Bekijk dan deze website!

Bespreeksuggestie(s):

• Waarom jagen katten in het donker? Wat denken de leerlingen? In de volgende alinea wordt het antwoord op deze vraag gegeven.
  

Welke 'wezens' ken je die je 's nachts zou kunnen horen ritselen?

Klik hier en luister mee!

het nieuws

de tekst

terugblikken

de eerste alinea

Kleine nachtjagers
Alhoewel wij mensen overdag scherp en nauwkeurig zien, wordt het ’s nachts voor de meesten lastig om kleuren en objecten van elkaar te onderscheiden. De meeste dieren daarentegen worden actief rond de late uren en hebben hun ogen dan pas nodig. Pijlstaartvlinders (figuur 1) zijn nachtdieren. Zij gaan pas als het donker is op zoek naar nectar en nachtzicht is daarbij onmisbaar. Hoe doen ze dit dan? Er wordt gebruikt gemaakt van een mechanisme waarbij hun zenuwen lichtdeeltjes bij elkaar voegen en versterken. Ze kunnen dan in het donker extra goed zien. Dit fenomeen heet ‘neural summation’. Zo kunnen ze onder andere kleuren of onverwachte bewegingen in het donker waarnemen en objecten en vijanden ontwijken.

nauwkeurig

Betekenis: heel precies

het nieuws

de tekst

terugblikken

het mechanisme

Betekenis: de manier waarop iets in elkaar zit en werkt

bij elkaar voegen

Betekenis: bij elkaar doen

figuur 1

Klik hier voor de betekenis van deze woorden.

onderscheiden

Betekenis: verschil ergens tussen zien

het fenomeen

Betekenis: : iets wat voorkomt (in de natuur)

Waarom worden de meeste dieren pas 's avonds actief denk je?

Leg je antwoord uit.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Welke van deze zinnen klopt NIET?

het nieuws

de tekst

terugblikken

1. Pijlstaartvlinders kunnen in het donker minder goed zien door het fenomeen 'neural summation'.
2. Pijlstaartvlinders kunnen in het donker extra goed zien, doordat hun zenuwen lichtdeeltjes bij elkaar voegen en versterken.
3. Nachtvlinders worden pas in het donker actief.
4. Voor de meeste mensen is het lastig om 's nachts het verschil te zien tussen kleuren en dingen.

de tweede alinea

Wat een grote ogen!
De meeste uilensoorten in Nederland jagen wanneer het donker is. De lichtgevoeligheid in hun ogen is zeer hoog, waardoor ze tot wel 8 keer beter kunnen zien dan mensen (vooral ’s nachts). Om meer licht op te kunnen nemen hebben uilen in verhouding veel grotere ogen dan andere vogelsoorten. Uilen zien niet alleen scherp op grote afstanden, ze kunnen ook goed dieptes waarnemen. Dit is erg handig voor als ze op grote hoogtes vliegen, ze zien dan precies waar de prooien lopen. Ze kunnen de ogen alleen niet draaien, omdat het, anders dan bij de mens, geen oogbollen zijn, maar een soort tubes die naar achteren lopen. De nek van een uil is 270 graden wendbaar, waardoor ze wel om zich heen kunnen kijken.

de gevoeligheid

Betekenis: als je hele kleine dingen al kunt zien, horen, ruiken of voelen

in verhouding

Betekenis: als je het vergelijkt met iets anders

het nieuws

de tekst

terugblikken

de prooi

Betekenis: het dier dat door een roofdier gevangen en opgegeten wordt

wendbaar

Betekenis: als iets makkelijk van richting veranderd kan worden

Klik hier en luister mee!

TIP: Uilenfilmpje!

Kijk samen dit interessante filmpje over uilen. Je ziet goed hoe ze hun nek heel ver kunnen draaien!

Waarom is het voor een uil handig dat hij ook dieptes kan waarnemen?

Leg je antwoord in je eigen woorden uit.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Het is voor een uil handig dat hij ook dieptes kan waarnemen, omdat hij dan als hij in de lucht vliegt goed kan zien waar zijn prooi is op de grond.

de laatste alinea

Een griezelig gezicht
Heb je je ooit afgevraagd waardoor de ogen van een kat oplichten? Er zit namelijk een reflecterend laagje in hun oog, net achter hun netvlies, dat ‘tapetum lucidum’ heet. Dit laagje weerkaatst het licht dat binnenkomt. Deze reflectie zorgt voor een hogere lichtgevoeligheid in de ogen, hierdoor kunnen katten in de schemer veel beter zien dan de mens. Katten kunnen echter niets zien wanneer het pikkedonker is, dat is een fabeltje.

reflecteren

Betekenis: licht terugkaatsen

het nieuws

de tekst

terugblikken

TIP: bekijk hier waar het netvlies zit!

Klik op de afbeelding om hem te vergroten en zoek het netvlies. Dit is een mensenoog, maar de opbouw van een kattenoog is hetzelfde.

Lees deze alinea nog eens goed.  Leg in je eigen woorden uit hoe het komt dat het soms lijkt of katten een soort 'glow-in-the-dark'-ogen hebben.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Het lijkt soms dat katten een soort 'glow-in-the-dark'-ogen hebben, doordat het licht wordt teruggekaatst door een reflecterend laagje in hun ogen.

Welke van deze zinnen is JUIST?

het nieuws

de tekst

terugblikken

1. Als het pikkedonker is, kunnen katten heel goed zien.
2. Tapetum lucidum is een fabeltje over katten.
3. Het reflecterende laagje achter het netvlies van katten heet tapetum lucidum.
4. Mensenogen hebben een hogere lichtgevoeligheid dan kattenogen.

Na het scannen van de tekst heb je voorspeld wat je zou gaan lezen.

Klopte die voorspelling? Leg je antwoord uit.

het nieuws

de tekst

terugblikken

                     Maak een samenvatting van de tekst door van elke alinea kort (in eigen woorden)

       te vertellen wat de belangrijkste informatie is.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Hoe doe je dat?

Stel jezelf steeds de vraag: wat is het belangrijkste dat deze alinea vertelt over het kopje van de alinea en wat heeft dat te maken met de titel van de tekst?

terugblikken

het nieuws

de tekst

terugblikken

Hier staan de doelen van dit deel van de les.

Welke heb je al behaald? Een welke (nog) niet? Sleep ze naar het juiste vak.

het nieuws

de tekst

terugblikken

Ja, dit doel heb ik behaald

Nee, aan dit doel moet ik nog werken

Ik weet meer over het nieuws.

Ik kan vertellen hoe het komt dat pijlstaartvlinders, uilen en katten in het donker beter kunnen zien dan de mens.

Ik kan de tekst samenvatten door van elke alinea kort

en in mijn eigen woorden het belangrijkste te noteren.

Ik kan de tien nieuwe woorden in de tekst plaatsen.

Je bent nu klaar met

deel 2 van deze les.

Veel plezier met deel 3!

het nieuws

de tekst

terugblikken