Gaswisseling en uitscheiding BS3: Lever

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Thema 3: Gaswisseling en Uitscheiding

Basisstof 3: De Lever

De lever

Leerdoel: 

Je kunt de bouw, werking en functies van de lever beschrijven en je kunt uitleggen hoe het interne milieu min of meer constant wordt gehouden door de lever (homeostase).

Onderwerpen

Lever bouw en functie

Afbreken rode bloedcellen

Koolhydraat-, eiwit-, en lipidenstofwisseling

Stollingsfactoren

Detoxificatie

Bouw lever

• Op hoekpunt elk leverlobje aftakkingen van poortader, leverslagader en galgang
• Midden leverlobje aftakking van leverader

Bouw van de lever

dubbele bloedtoevoer:

-poortader (zuurstof arm en voedingsstof rijk) 

- leverslagader

Bouw van de lever

https:

Belangrijke functies van de lever

• koolhydraatstofwisseling,
  
• eiwitstofwisseling,
  
• vetstofwisseling,
  
• ontgifting (het onschadelijk maken van giftige stoffen),
  
• vorming van gal en opslagfunctie

Cellen leverlobjes produceren gal

Afbraak bilirubine

Koolhydraatstofwisseling

Eiwitstofwisseling

Glycogeen opslag is ook voor behoud goede osmotische waarde. Een groot molecuul telt niet mee voor osmotische waarde, kleine glucose's wel. 

Lipidenstofwisseling

Detoxificatie

Koolhydraatstofwisseling

Bij een laag bloedsuikergehalte zetten levercellen glycogeen om in glucose en geven dat af aan het bloed (onder invloed van glucagon uit de alvleesklier)

Koolhydraatstofwisseling

Wanneer de glycogeenvoorraad onvoldoende is voor de energiebehoefte wordt door de lever glucose gemaakt uit andere voedingsstoffen = gluconeogenese

Vetten

Aminozuren

Koolhydraatstofwisseling (2)

Bij een hoog bloedsuikergehalte zetten levercellen glucose uit het bloed om in glycogeen (onder invloed van insuline uit de alvleesklier)= glycogenese

Eiwitstofwisseling

9 van de 20 aminozuren zijn níet door de lever te maken: essentiële aminozuren. Moet je via voeding binnenkrijgen. 

Overtollige aminozuren worden door de lever afgebroken (er is geen ‘voorraad’). 

De lever produceert verschillende plasma-eiwitten.

Eiwitstofwisseling

Desaminering: stikstofgroep wordt verwijderd -> ureum wordt gevormd.

Eiwitstofwisseling

Koolstofskelet wordt verbrandt of omgezet naar glucose (gluconeogenese) of vet (lipogenese)

Vetstofwisseling

De lever maakt ook cholesterol (grondstof voor celmembranen en hormonen)

Cholesterol is de basis voor de aanmaak van sommige hormonen (testosteron, oestrogeen, bijnierhormonen)

Cholesterol zit in celmembranen voor flexibiliteit

Vetstofwisseling

De lever zet ongeschikte vetzuren om in geschikte vetzuren (bijvoorbeeld verzadigde vetzuren in onverzadigde vetzuren)

Essentiële vetzuren kan de lever niet maken. Die moet je via je voeding binnen krijgen.

Vetstofwisseling

De lever zet vetachtige stoffen om naar lipoproteïnen waardoor de hydrofobe vetten wel in het bloedplasma vervoerd kunnen worden.

Vetstofwisseling

Vetten worden in het lichaam gebruikt als energiebron, bouwstof, bescherming. 

Overbodige vetten worden afgescheiden in de vorm van cholesterol of galzure zouten (gal) 

Waardoor ....  

• 
  
• wordt je dik van het consumeren van alcoholhoudende dranken?
• val je af van een koolhydraatarmdieet?
• hoef je maar een klein stukje vlees te eten terwijl de dagelijkse eiwitbehoefte veel groter is? 
• is het niet verstandig meer dan 1x per week lever te eten?

Ethanol wordt onder invloed van alkohol-dehydrogenase teruggevormd tot ethanal en dat wordt weer teruggevormd tot acetyl-co-A. Acetyl-co-A kan worden gebruikt voor de aanmaak van glucose en lipiden

Door een  koolhydraatarm dieet vervang je koolhydraten door eiwitten en vetten.  Je valt af doordat je relatief meer eiwitten  eet  en daardoor langer verzadigd bent. Uiteindelijk is je energie-inname minder.

Ook heb je minder last van een hongergevoel dat ontstaat na het consumeren van snelle koolhydraten. 

Door transaminering kunnen aminozuren worden omgebouwd waardoor toch de benodigde eiwitten gemaakt kunnen worden. 

De lever kan gifstoffen opslaan. Vaker dan 1x per week eten betekent dat iemand teveel gifstoffen opneemt. Het is aan te raden aan iemand met bloedarmoede om lever te eten vanwege de opslag van ferritine

Twee uitlegvideo's

- Alles over de lever door Ruud Lekkerkerk

- De verwerking van opgenomen stoffen door NGbiologie

Of wanneer je meer van animaties houdt...

https:

Twee uitlegfilmpjes van

JufDanielle

- Bouw van de lever met officiële benamingen

- Van gezonde lever naar levercirrose