Modernisme Les 1 - Inleiding

• Kunst
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4-6

Modernisme  

Les 1: Inleiding

Modernisme

Modernisme is het totaal van vernieuwende stromingen in de kunsten en de westerse maatschappij die vanaf het eind van de 19e eeuw opkwamen als reactie op het estheticisme en realisme in de toenmalige kunst.

Welke belangrijke politieke en
maatschappelijke gebeurtenissen vonden
er plaats voor en rond de eeuwwisseling?

Welke technische en wetenschappelijke
ontdekkingen in deze periode kun je noemen?

eind 19e eeuw/begin 20e eeuw:

•  opmars van techniek en wetenschap  -->nieuwe uitvindingen zoals de gloeilamp en de fonograaf (Edison), het staal (Bessemer), de telegraaf, de benzinemotor en de eerste synthetische vezels en plastics.
• Tweede industrialisatie: auto's, luchtvaart (WO1) chemie en petroleumindustire (nieuwe brandstoffen), sterilisatie en pasteurisatie (massabewaring voedsel), meer kennis van voedsel en hygiene -> verbeterde volksgezondheid
• nationale trots en optimisme --> wereldtentoonstellingen (1851 Londen)
• Expansiedrift: kolonisatie --> Westerse cultuur wordt als superieur gezien
• 1912: eerste telefoonkabel tussen Amerika en europa
• grammofoon, radio, film --> eerste aanzet tot massacommunicatie en massamedia

eind 19e eeuw/begin 20e eeuw:

•  vaderlandsliefde en imperialisme --> concurrentie tussen de verschillende naties: relaties verslechteren
• 1914: moord Oostenrijkse troonopvolger in Sarajevo --> WO1
• 1919 Vrede van Versailles: Duitsland aan banden gelegd
• 1917 Russische revolutie: communisme --> wereldrevolutie, Rusland wordt argwanend bekeken door West Europese landen. 
• Groeiend bewustzijn arbeidersklasse in Europa: vakbonden, communistische en socialistische partijen.
• Vrouwenemancipatie (mede door WO1, veel jonge mannen sneuvelen), 1919 vrouwenkiesrecht in o.a. Nederland, Duitsland en VS. 

De eerste wereldtentoonstelling in 1851 in Londen trok meer dan zes miljoen
bezoekers. In de daarop volgende decennia groeide de wereldtentoonstelling uit tot een steeds terugkerend evenement. Meedoen aan zo’n tentoonstelling bood de deelnemende landen de mogelijkheid zich via presentaties te profileren.

Beschrijf twee onderwerpen waarmee deze landen zich profileerden.

Afbeelding 1 geeft een indruk van de wereldtentoonstelling in Londen. Je ziet een deel van het tentoonstellingsgebouw (Crystal Palace) van de architect Joseph Paxton (1803-1865). Crystal Palace is opgetrokken uit een combinatie van de materialen gietijzer en glas. Op afbeelding 2 zie je een deel van het exterieur van dit revolutionaire gebouw.

Leg uit waarom het tentoonstellingsgebouw revolutionair genoemd kan worden.

Het Crystal Palace en later ook de Eiffeltoren (zie afbeelding 4), gebouwd voor de
wereldtentoonstelling van 1889, werden gezien als moderne vormen van bouwkunst.

Leg aan de hand van stijl en techniek uit, waarom het Crystal Palace en de Eiffeltoren in die
tijd als modern beschouwd werden.

Interbellum:

• Rusland: 1924 Lenin overlijdt -> Stalin, totalitaire dictatuur. Industrialisatie gebruikt om land 'weerbaar' te maken tegen kapitalistische buitenwereld
• Italie: Mussolini aan de macht. (Instabiele economie, angst voor communisme) -> dictatuur
• VS: instabiliteit en economische crisis.  Beurscrash 1929 -> ook invloed op industriele Europese landen, met name Duitsland (die nog steeds grote schuldbedragen van de WO1 moest aflossen). -> Hitler wint aan populariteit: 1933 bondskanselier van Duitsland (NSDAP)

Psychologie

• Verandering in denken over de psyche van de mens:  handelingen verricht die worden
  gestuurd door krachten in hemzelf. Hij is
  zich die niet bewust en kan daarvoor dus
  ook geen verantwoording afleggen. Grondlegger: Sigmund Freud. 
• Es, Ich en Uberich
• Onderbewustzijn
• Traumdeutung
• Psychoanalyse
• Grote invloed op de psychologie, maar ook op bv de kunsten

https://historianet.nl/wetenschap/penisnijd-en-oedipuscomplex-freud-was-geobsedeerd-door-seks

Huiswerk

• Lezen: De Bespiegeling: bladzijde 144 t/m 149, blz 154, 158 en 159

https://historianet.nl/wetenschap/penisnijd-en-oedipuscomplex-freud-was-geobsedeerd-door-seks