Europa

• Geo Future
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Europa

Europa & identiteit

In de module kun je van alles lezen over Europa. De eerste hoofdstukken vind je beknopt terug in deze lesson up. 

Veel succes!

Identiteit

In 2007 zei koningin Maxima dat dé Nederlander niet bestaat. Veel mensen reageerden daar boos op. Hiernaast vertelt zij over die ophef. Het gaat erbij om identiteit.

Wat is identiteit?

Laten we om te beginnen een encyclopedie raadplegen. Daar kun je bijvoorbeeld vinden:

Identiteit is wat uniek of eigen is aan iets of iemand. Het kan daarbij gaan om zowel personen, organisaties als landen.

Je hebt dus zelf een persoonlijke identiteit. Dat wat eigen is aan jou. Maar ook een voetbalclub, een plaats, een regio en een land hebben een identiteit.

Nederlandse indentiteit

Zoals Maxima in het fragment al aangaf, kun je in een land verschillende identiteiten hebben. Toch zijn er wel een aantal zaken die Nederlanders met elkaar verbinden. 

De Nederlandse identiteit is er echter niet altijd geweest. In de Middeleeuwen voelden mensen zich geen Nederlander. Ze voelden zich inwoner van een dorp of stad en misschien van een regio, maar niet van Nederland. Dat bestond nog niet eens.

Nederland?

Nederland bestond in de Middeleeuwen nog niet. In 870 werd het rijk van Karel de Grote verdeeld tussen Oost-Francië (later Duitsland) en West-Francië (later Frankrijk). De grens liep dwars door de Lage Landen. Vlaanderen hoorde bij Frankrijk. Het grootste deel van het huidige Nederland viel onder de Duitse keizer.

Het grensgebied tussen Duitsland en Frankrijk dat liep van de Lage Landen, via Elzas-Lotharingen naar Noord-Italië zou vele eeuwen strijdtoneel blijven.

Nederland?

In de praktijk waren de Duitse keizer en de Franse koning helemaal niet de baas. Er waren Vikingaanvallen (ca. 800-1000) en de hertogen, graven en bisschoppen  in de gewesten (Vlaanderen, Brabant, Gelre enz.) beschouwden deze als hun persoonlijk bezit. Van de keizer en de koning trokken zij zich niet veel aan.

Eenwording

Aan het eind van de Middeleeuwen ontstaat er iets van een eenheid. De hertogen van Bourgondië weten door huwelijk, koop en oorlog steeds meer van de Lage Landen in hun bezit te krijgen. Ze vormen een nieuwe macht tussen Frankrijk en het Duitse keizerrijk in. De bekendste hertog is Filips de Goede (1396-1476).

Staten Generaal

In 1464 riep Filips de Goede voor het eerst vertegenwoordigers van de verschillende landjes of gewesten bij elkaar: de Staten Generaal. Dit was het begin van wat nu ons parlement (eerste en tweede kamer) is. 

Mensen voelden zich nog steeds geen Nederlander, maar inwoner van hun eigen plaats of streek.

Door huwelijken komen de Bourgondische Lage Landen in handen van de Spaanse koning. Onder andere door de hoge belastingen ontstaat er een opstand tegen de Spaanse koning. Uit deze opstand ontstaat in 1648 de Republiek der Verenigde Nederlanden. Voor het eerst is er politieke eenheid.

Nederlandse identiteit

In de tijd van de oorlog tegen Spanje ontstonden veel elementen die tot de Nederlandse identiteit zijn gaan horen zoals:

• de band met de familie Van   Oranje-Nassau
• het volkslied
• de Nederlandse leeuw
• de Nederlandse handelsgeest

Nationalisme

Na de Franse revolutie (1789) ontstond in de 19e eeuw het idee dat een volk een eigen land moest hebben waarin het zelf de baas was (nationalisme).  Frankrijk was het territorium van de Fransen, Nederland dat van de Nederlanders enzovoorts. Pas toen gingen mensen zich inwoner van een land voelen.

Nation building

Om de eenheid in een land te versterken werden allerlei symbolen bedacht. Een volkslied, een vlag, een nationale kleur en nationale helden. Ook het aanwijzen van een 'nationale vijand' kon de eenheid versterken. Het nationalisme werd zo een oorzaak van de eerste wereldoorlog.

Regionale identiteit

In de loop der eeuwen is er een sterke Nederlandse identiteit ontstaan. Zoals koningin Maxima aangaf zijn er daarnaast ook regionale identiteiten. Denk aan de Friezen die vinden dat zij een aparte groep zijn, maar ook in bijvoorbeeld Twente, de Achterhoek en Brabant bestaan regionale identiteiten. Mensen voelen zich daar verbonden met een streek door een dialect, bepaalde gewoonten of bijvoorbeeld een voetbalclub.

Regionaal - Nationaal - Europees

De nationale identiteit is meestal sterk in Europese landen. De regionale identiteit meestal minder, behalve in  gebieden  waar men meer eigen bestuur wil zoals Schotland, Catalonië en Vlaanderen. Een Europese identiteit is veel minder sterk. Hoe komt dat?

EU-identiteit

Waarom ontbreekt deze?

• 450 miljoen mensen met een   verschillende afkomst en   geschiedenis
• cultuurverschillen
• er is weinig aan nation building   gedaan
• naast eenwording is er in Europa   ook verbrokkeling

Europese eenwording

Eind 19e eeuw

Om de Europese eenwording te begrijpen moeten we terug naar 1871. In dat jaar ontstaat onder invloed van het nationalisme Duitsland uit allerlei kleine vorstendommen. Het wordt in één klap het machtigste land in Europa. Maar het ligt tussen Frankrijk en Rusland, twee vijanden, in.

Wereldoorlog I

Door het nationalisme lopen de spanningen tussen de landen eind 19e eeuw op. De Duitse leiding voelt zich onveilig tussen de bondgenoten Frankrijk en Rusland. Daarom proberen ze in 1914 eerst Frankrijk snel uit te schakelen om zich daarna op Rusland te richten. Het wordt de Eerste Wereldoorlog (1914-1918).

Wereldoorlog II

Wereldoorlog II was in veel opzichten een voortzetting van Wereldoorlog I. Opnieuw vochten de Duitsers eerst tegen de Fransen en daarna tegen de Russen. In 1945 was iedereen echter moe van al die oorlog. Wat als de vijanden Duitsland en Frankrijk nu eens gingen samenwerken?

Europese samenwerking

Om een nieuwe oorlog tussen Duitsland en Frankrijk te voorkomen werd bedacht dat de landen konden samenwerken in een Economische Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS). Kolen en staal waren nodig om wapens te maken. Als de landen hiervoor van elkaar afhankelijk zouden zijn, zou er geen oorlog meer komen, zo was het idee. In 1952 ging de EGKS in werking. Sindsdien is er geen oorlog meer geweest tussen Duitsland en Frankrijk. De Europese samenwerking heeft juist steeds meer vorm gekregen.

Eenwording & verbrokkeling

De eenwording in Europa is bij lange na niet afgerond. Er spelen allerlei tegenstellingen in de Europese Unie. Bovendien willen de landen zelf ook graag over allerlei zaken kunnen blijven beslissen. Deze video laat je iets zien van eenwording en verbrokkeling in de Europese Unie.

Economie

Economische samenwerking is de motor achter de EU. Een land als Duitsland betaalt veel mee aan de EU. Duitsland verdient er echter ook veel aan. Duitsland heeft namelijk veel industrieproducten zoals auto's en machines. Door de gemeenschappelijke markt van de EU kunnen Duitse bedrijven deze producten in de hele EU verkopen. Daardoor hebben mensen in Duitsland werk en betalen  bedrijven in Duitsland belasting. De EU kost Duitsland dus geld, maar het levert ook op.

Europese samenwerking

Europese Identiteiten

Het vorige plaatje liet al zien dat er allerlei vormen van samenwerking in Europa zijn. Eén Europese identiteit is er echter niet. Vergelijk het met de Verenigde Staten van Amerika. Daar heeft iedere staat eigen wetten en regels, maar iedereen voelt zich op de eerste plaats Amerikaan. In Europa voelt iedereen zich in de eerste plaats Deen, Italiaan, Portugees of Ier en pas daarna Europeaan. Je zou kunnen zeggen dat er dus allerlei Europese identiteiten zijn. De vraag is hoe dit verder gaat in de toekomst? Word Europa meer één en krijgen we bijvoorbeeld een Europees leger? Of verbrokkelt Europa en verliest de Europese Unie steeds meer macht aan de landen?