Ontwikkelingspsychologie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

1. Ontwikkelingspsychologie

Programma 

Ontwikkelingspsychologie 

Ontwikkelingsgebieden

Ontwikkelingsfasen van de mens 

Ontwikkelingspsychologie 

• Je kunt uitleggen wat ontwikkeling inhoudt.

• Je kunt beschrijven welke ontwikkelingstheorieën er zijn en wat ze inhouden.

Wat betekent ontwikkelingspsychologie?

Psychologie is de wetenschap die het menselijk gedrag bestudeert. 

De ontwikkelingspsychologie is een specialisatie binnen de ‘algemene’ psychologie: de wetenschap die het gedrag van de mens in de verschillende fasen van zijn ontwikkeling bestudeert.

“Ontwikkeling kan gezien worden als verandering, groei en rijping.”

Ontwikkeling is verandering. 

Deze veranderingen vinden niet van vandaag op morgen plaats. Ontwikkeling verwijst naar een langzame verandering.

Je kunt je als mens op verschillende gebieden ontwikkelen. 

Zo kan een vierjarige kleuter met een lengte van 1,00 meter zich ontwikkelen tot een zestienjarige puber van 1,75 meter. En de onzekere tiener kan zich uiteindelijk ontwikkelen tot een zelfbewuste adolescent.

Wat betekent nature-nurture-debat?

• Nature verwijst naar eigenschappen en capaciteiten die de mens bij de geboorte van zijn ouders meekrijgt. Nature bepaalt je kleur ogen, maar ook bijvoorbeeld talent voor muziek.
• Nurture verwijst naar de omgevingsinvloeden die het gedrag bepalen. Denk bijvoorbeeld aan het gezin waarin je opgroeit, de school waar je naartoe gaat of de tijd waarin je leeft. Maar ook ingrijpende levensgebeurtenissen kunnen grote invloed hebben op de ontwikkeling van een mens. Denk bijvoorbeeld aan het krijgen van een ziekte

Ontwikkelingstheorieën

Opdracht: onderzoek de onderstaande theorieën, noteer kort de verschillen 

• de psychoanalyse
  
• het behaviorisme
  
• de cognitieve psychologie
  
• de systeemtheorie
  
• sociaal constructivisme

Hierna komen een aantal quizvragen over deze theorieën. 

Theorie waarbij de nadruk ligt op de invloed van het onbewuste (of het onderbewuste) op de mens.

1. Psycho-analyse
2. behaviorisme
3. cognitieve psychologie
4. systeemtheorie

Psycho-analyse 

Welke wetenschapper is bekend in de psychoanalyse

1. Pavlow
2. Vygotscky
3. Piaget
4. Freud (Sigmund)

Psycho-analyse/ wie zijn de anderen?

Pavlow = behaviorisme

Vygotscky = systeemtherapie 

Piaget = cognitieve therapie 

www.bing.com

Psycho-analyse

Wie was Freud (1.40 min) 

Erik Erikson (psychoanalyse) 

Neemt de psychoanalyse van Freud als uitgangspunt. Hij deelt de ontwikkeling op in 8 stadia waarbij elk stadium een crisis of conflict moet worden overwonnen.

 

Psycho-analyse 

Als de crisis wordt overwonnen kan de mens zich verder ontwikkelen en ontstaat hoop en vertrouwen.  Zo niet kan dit leiden tot wantrouwen en minderwaardigheidsgevoelens. 

De theorie waarbij de nadruk lig op het belang van de omgeving voor de ontwikkeling

1. psycho-analyse
2. behaviorisme
3. cognitieve psychologie
4. systeemtheorie

Behaviorisme 

Het gedrag wordt bepaald door omgevingsfactoren. Ook het leerprincipe van conditionering valt hieronder. 

www.bing.com

Behaviorisme 

Wie was Pavlov, 1,5 minuut

Operante conditionering (behaviorisme) 

Je leert je gedrag aanpassen door de consequenties van het dit gedrag. (Skinner) 

De theorie die is gericht op de psychische processen die ons gedrag beïnvloeden (leren, herinneren, problemen oplossen

1. Pscychoanalyse
2. behaviorisme
3. cognitieve psychologie
4. systeemtheorie

Cognitieve therapie 

Het denken is het uitgangspunt van menselijk gedrag. Deze theorie richt zich vooral op waarnemen en onthouden. Waarbij ook de sociaal-emotionele ontwikkeling hierdoor wordt bepaald. 

www.bing.com

Video over cognitieve psychologie 

10 minuten

Centrale begrippen zijn

• adaptie = iemand kan zich aanpassen aan zijn omgeving 
• assimilatie = nieuwe ervaringen worden geïnterpreteerd op basis van wat je al weet (fantasiespel) 
• Accommodatie = de denkwijze wordt aangepast. 

accommodatie 

Systeemtheorie (Vygotsky) 

Kijkt naar de relatie tussen de interne en externe wereld 

Systeemtheorie kijkt naar de relatie tussen de mens en zijn fysieke wereld, cognitieve wereld, persoonlijkheidswereld en sociale wereld. 

Deze theorie benadrukt steeds de interactie tussen de interne en externe factoren. Je kunt de mens niet los zien van zijn omgeving. 

Sociaal constructivisme 

Veel van wat mensen leren, wordt actief door henzelf geconstueerd.  Het verwerven van kennis en vaardigheden is niet zozeer het gevolg van een directe overdracht van kennis, maar eerder het resultaat van denkactiviteiten van kinderen zelf. 

ontwikkelingsgebieden 

Lichamelijke ontwikkeling 

• lengte

• gewicht

• schedelomtrek

• lichamelijke verhoudingen

• skelet

• gebit

• motoriek

Beïnvloedende factoren

De lichamelijke ontwikkeling wordt beïnvloed door een aantal factoren, die zowel een positieve als negatieve invloed kunnen hebben:

• de erfelijkheid

• het intra-uteriene leven

• de geboorte

• het milieu

• de voeding

• de hormonen

Beïnvloedende factoren?

Beïnvloedende factoren die zowel een positieve als negatieve invloed kunnen hebben:

• de erfelijkheid

• het intra-uteriene leven

• de geboorte

• het milieu

• de voeding

• de hormonen

Motorische ontwikkeling 

• grove motoriek (beweging van romp, armen en benen)

• fijne motoriek (beweging van handen en vingers)

• adaptatie (oog-handcoördinatie en mond-handcoördinatie, gebruik van fijne motoriek)

• spraak en taal (klanken, woorden, zinnen)

• ontwikkeling van de persoonlijkheid en de sociale vaardigheden

Emotionele ontwikkeling 

• de toename van het zelfbewustzijn

• de ontwikkeling van gevoelens voor anderen

• de ontwikkeling van het zelfbeeld

Belangrijkste voorwaarden?

Belangrijke voorwaarden? 

• liefde en warmte

• geborgenheid

• acceptatie

• zelfrespect

• onafhankelijkheid

• orde en regelmaat

Sociale ontwikkeling 

Relaties met anderen 

De sociale ontwikkeling van een kind begint al bij de geboorte en wordt bepaald door de veiligheid van de omgeving en de hoeveelheid liefde, aandacht en steun van de ouders

Bij een gestoorde hechting voelt het kind zich niet veilig en zal moeite hebben om zonder angst de wereld te verkennen. 

Het Van Wiechenschema

• Instrument/hulpmiddel om op systematische wijze de ontwikkeling van kinderen van 0 - 6 jaar in kaart te brengen.  
•  Het onderzoek op fijne motoriek, adaptatie, persoonlijkheid, sociaal gedrag, communicatie  en grove motoriek (totaal 75 ontwikkelingskenmerken)  

Opdracht: 

ontwikkelingsfasen van de mens 

• Zuigeling/baby 0-1 jaar
  
• Zuigeling/baby 1-2 jaar
  
• Peuter 2-4 jaar
  
• Kleuter 4-6 jaar
  
• Jong schoolkind 6-9 jaar
  
• Ouder schoolkind 9-12 jaar
  
• Puber 12-16 jaar
  
• Adolescent 16-21 jaar  

1. We verdelen de groep in groepjes
2. Ieder groepje gaat een ontwikkelingsfase uitzoeken op:

• Lichamelijke ontwikkeling
• sociale ontwikkeling 
• emotionele ontwikkeling  
• zoek op internet naar een informatieve video die de leeftijdsfase typeert.

3. Deel je bevindingen met de groep