Romeinse getallen

• Latijn
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Beatum annum novum!

Lesdoelen

Na vandaag kun je uitleggen hoe de getallen in het Frans, Spaans en Italiaans af te leiden zijn van het Latijn

Na vandaag kan je Romeinse cijfers 'lezen'

Na vandaag kun je uitleggen hoe de Romeinse kalender werkt.

Romeinse getallen (1/3)

De Romeinen gebruikten hun letters om cijfers op te schrijven. Hieronder staan de letters die zij daarvoor gebruikten:

 I = 1 

V = 5 

X = 10

L = 50

C = 100

D = 500

M = 1000

Romeinse getallen (2/3)

Sommige getallen worden juist geschreven door een reeks getallen, waarbij een kleiner getal van een groter getal wordt afgetrokken. 

Zo wordt het cijfer 4 bijvoorbeeld als IV geschreven: 5-1. 

Je schrijft 1900 dus zo: MCM

Romeinse getallen (3/3)

Alleen I, X en C worden van een hoger cijfer afgetrokken. Ook zijn alleen de combinaties IV, IX,XL, XC, CD en CM op die manier teruggevonden. Het getal 49 wordt dus niet  als 'IL' genoteerd maar als 'XLIX'

De tekens (= letters/cijfers) V, L en D mogen maar één keer in een getal voorkomen. 

Welk jaartal staat op dit gebouw?

Romeinse getallen Oefeningen

Opdracht 1:

​
Schrijf jouw geboortejaar in Romeinse cijfers!

Opdracht 2:

Zie hiernaast!

Antwoorden opdracht 2

19 - 23 - 44 - 59 - 9 - 31 - 78 - 99 - 155 - 2015

In welke maanden zit
een Romeins getal?

De hoeveelste maand was december dus oorspronkelijk bij de Romeinen?

1. eerste
2. twaalfde
3. tiende
4. vijfde

Met welke maand begon dus het Romeinse jaar?

Naar welke god is deze maand genoemd?

Romeinse kalender

• Waarom is het logisch dat het Romeinse jaar in maart begon en wat heeft dat met Mars te maken?
  
• Waaraan kun je ook in onze kalender nog zien dat februari eigenlijk de laatste maand was? Wat is er bijzonder aan februari?
• De volgende vragen gaan over de maanden die oorspronkelijk Quintilis en Sextilis heetten ....

Naar wie is de maand juli genoemd?

1. Marcus Julius
2. Julius Caesar
3. Julius Cicero
4. Tiberus Julius

Welke maand is genoemd naar de eerste Romeinse keizer?

Romeinse kalender

Hoe gaven de Romeinen aan welke datum het was?

Ze gingen uit van drie vaste momenten in de maand:

• Kalendae = 1ste dag
  
• Nonae = 7de (mrt, mei, juli, okt) of 5de dag (overige mnd.)
  
• Idus = 15de dag (mrt, mei, juli, okt) of 13de (overige mnd.)

Vanaf daar telden ze terug: men telde hoeveel dagen het voor de volgende Kalendae, Idus of Nonae was. Dagen na de Idus werden gedateerd als “zoveel dagen voor de Kalendae van ...”.  

Hierbij telden de Romeinen inclusief de dag zelf van waaruit je terugrekent!

ante diem tertium Idus Martias
is dus ...

1. 11 maart
2. 12 maart
3. 13 maart
4. 14 maart

Kalendis Ianuariis is dus ...

pridie Kalendas Ianuarias is dus ...

1. 30 december
2. 31 december
3. 1 januari
4. 2 januari

Waarom is de Idus van Maart zo beroemd geworden?