MTH, leerjaar 1, blok 3, les 6

• Medisch technisch handelen
• MBO
• Studiejaar 1

MTH, blok 3, les 6

Onderdelen van de les

• De éénmalige blaaskatheter 
• De verblijfskatheter
• Suprapubische katheter

Blaaskatheter.

Het urinewegstelsel is een systeem dat urine aanmaakt en afvoert uit het lichaam. Het stelsel bestaat achtereenvolgens uit de nieren, de urineleiders (ureters), de blaas en de urinebuis (urethra). 

Blaaskatheter.

Het urinewegstelsel is een systeem dat urine 

aanmaakt en afvoert uit 

het lichaam. 

Het stelsel bestaat achtereenvolgens uit 

de nieren, de urineleiders (ureters), de blaas en de urinebuis (urethra). 

Urine wordt aangemaakt in de nieren en via de urineleiders afgevoerd naar de blaas. 

De blaas is een hol orgaan en lijkt een beetje op een ballon. 

De functie van de blaas is het tijdelijk opslaan van urine, totdat deze uit geplast wordt via de urinebuis. 

Als de blaas maximaal gevuld is met urine, kan deze tot aan de navel reiken. 

Bij de meeste mensen kan de blaas ongeveer 300-600 milliliter urine opslaan. 

Een gezond persoon produceert per 24 uur ongeveer 1000-1500 milliliter urine; de precieze hoeveelheid is echter afhankelijk van hoeveel iemand drinkt en van de hoeveelheid vocht die hij of zij met het eten binnenkrijgt. 

De meeste mensen plassen rond de vijf keer per dag en soms ook een of meerdere keren ’s nachts.

De urinebuis loopt vanaf de onderzijde van de blaas naar de buitenzijde van het lichaam. 

De mannelijke en de vrouwelijke urinebuis verschillen van elkaar in lengte en vorm.

De vrouwelijke urinebuis is relatief kort en heeft een lengte van 3-5 centimeter. Door deze korte lengte kunnen bacteriën van buitenaf gemakkelijk in de blaas terechtkomen. 

De urinebuis loopt bij vrouwen vanaf de blaas in een rechte lijn naar beneden en mondt uit tussen de clitoris en de ingang van de vagina.

De mannelijke urinebuis heeft twee functies: het afvoeren van urine uit de blaas en het vervoeren van sperma. 

De S-vormige urinebuis is bij mannen veel langer dan bij vrouwen: ongeveer 20-25 centimeter.

De blaaskatheter

Een blaaskatheter is een dun, hol slangetje dat in de blaas kan worden gebracht.

Urine die zich in de blaas bevindt, kan door de katheter aflopen.

Daarnaast kunnen er vloeistoffen en medicijnen via de katheter toegediend worden.

Soorten blaaskatheters:

Éénmalige blaaskatheter: wordt in de blaas gebracht en meteen na het afnemen van urine eruit gehaald.

De katheter is in verschillende vormen en lengtes verkrijgbaar.

Verblijfskatheter: wordt in de blaas gebracht en blijft maximaal 6 weken in de blaas zitten.

De katheter is in verschillende vormen en lengtes verkrijgbaar.

Indicaties voor een éénmalige blaaskatheter

• urineretentie (ophoping van grote hoeveelheden urine in de blaas);
• afnemen van een urinemonster voor onderzoek;
• nauwkeurige bewaking van de urineproductie bij acuut zieke zorgvragers die weinig of niet meer zelf plassen;
• nauwkeurige bewaking van de urineproductie bij zorgvragers die te veel plassen;
  

Indicaties voor een éénmalige blaaskatheter

• nauwkeurige bewaking van de urineproductie na toediening van bepaalde medicijnen (zoals plasmiddelen of mannitol, een bloeddrukverlager);
  
• tijdens een operatie aan de urinewegen;
• een eenmalige blaasspoeling (bijvoorbeeld bij stolsels in de blaas);
• het toedienen van medicijnen in de blaas (bijvoorbeeld antibiotica).
  

Indicaties voor een verblijfskatheter

• urineretentie;
  
• monitoring van de urineproductie gedurende langere tijd;
  
• medicijnen die (langdurig) toegediend moeten worden in de blaas (chemotherapie);

• aandoeningen van het zenuwstelsel waarbij de blaas niet geleegd kan worden, zoals verlammingen of een dwarslaesie;
  
• urine-incontinentie bij een open wond rond de anus of op de stuit, waarbij alternatieven niet effectief zijn;
  
• hardnekkige incontinentie waarvoor geen andere oplossing kan worden gevonden;
  
• verzorging van terminale of ernstig zieke zorgvragers.
  

Voordat een verblijfskatheter wordt geplaatst, moet altijd eerst gezocht worden naar alternatieven. 

Er moet altijd een duidelijke reden zijn om een verblijfskatheter te plaatsen en zorgverleners moeten elke dag kijken of deze reden nog steeds geldt. 

Het is namelijk belangrijk dat een zorgvrager niet onnodig lang gekatheteriseerd wordt, vanwege het risico op complicaties (zoals een urineweginfectie).

Mogelijke alternatieven voor een verblijfskatheter :

Een externe 

condoomkatheter: 

deze kan worden 

gebruikt bij mannen 

zonder urineretentie 

of een 

afvloedbelemmering 

van de blaas.

Mogelijke alternatieven voor een verblijfskatheter

• Intermitterende katheterisatie: hierbij wordt meerdere keren per dag gekatheteriseerd, zonder dat er een verblijfskatheter achterblijft in de blaas. Dit kan worden gedaan door een zorgverlener, een familielid of door de zorgvrager zelf.

• Incontinentiemateriaal

Mogelijke alternatieven voor een verblijfskatheter:

Een suprapubische 

katheter: dit is een 

katheter die via de 

voorste buikwand in de 

blaas wordt ingebracht.

Contra-indicaties voor een verblijfskatheter

• een acute ontsteking van de prostaat;
  
• obstructie of vernauwing van de urinebuis;
  
• infectie van de urinebuis;
  
• (verdenking op) letsel aan de urinebuis.