5.3 Nederland na 1945 (MEMO)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

5.3 - Nederland na 1945

Leervragen 5.3

1. Hoe ontwikkelde de economie in NL zich in de tweede helft van de 20e eeuw?
2. Wat veranderde er in de Nederlandse samenleving in de jaren 60 van de 20e eeuw? 
3. Hoe ontstond de multiculturele samenleving in NL en welke gevolgen had dit?

Deel 1

De Nederlandse economie in de tweede helft van de 20e eeuw

Nederland na WO2

• Veel verwoest en leeggeroofd.
• NL moest opnieuw opgebouwd worden: wederopbouw
• Mogelijk gemaakt door economische hulp van VS --> Marshallplan
• Vanaf jaren 50 --> stijgende lijn in economische groei

Wederopbouw

Marshallplan

Marshallplan economische en financiële hulp aan alle Europese landen.

Geld, goederen, grondstoffen en levensmiddelen.
Nederland:

Rotterdamse haven: kolen, meel, bouwmaterialen.
Rond 1950 weer economische groei!

Marshallplan

Verzorgingsstaat

• Vanaf jaren 50 toenemende welvaart--> regering gaat nieuwe sociale wetten maken (voor zieken, weduwen en werklozen)
• Opbouw van de verzorgingsstaat (= staat waarin mensen die geen werk hebben of niet kunnen werken een  uitkering krijgen)

• Werkenden betalen verplicht premies.​ waarvan de uitkeringen betaald worden.
• Voorbeelden: vanaf 1957 AOW

Jaren 50

(Tijdens de wederopbouw)

Lage lonen

Lange werkdagen

Geen geld voor luxe

Jaren 60

Lonen stijgen

Meer vrije tijd

Geld voor luxe producten 

• NL wordt een
•  consumptiemaatschappij  (= een samenleving waarin mensen veel spullen kopen die ze niet nodig hebt)

Crisis jaren 70

Er ontstond een langdurige economische crisis: stijging van de werkloosheid, veel uitkeringen (meer dan 1 miljoen).  Inkomsten uit belastingen en premies werden juist lager.

Probleem moest opgelost worden.

Poldermodel (= samenwerking overheid, werkgevers en werknemers) 

Afspraken:

• Lonen mochten niet te veel stijgen (belastingen/premies ook niet)
• Strengere regels verzorgingsstaat

Afspraken:

-Lonen mochten niet te veel stijgen, zodat Nederland weer kon concurreren met het buitenland.

-In ruil daarvoor verhoogde de overheid de (belastingen en premies ook niet. 

-Tegelijkertijd kwamen er bezuinigingen op de verzorgingsstaat: kortere periode van uitkering en strengere regels voor het krijgen van een uitkering

Jaren '90

• Vanaf de jaren 90 groeit de economie weer (internationaal)
• Industrie in Nederland groeit als gevolg van automatisering en modernisering
• In 2000 is Nederland een land met moderne hightech bedrijven
• Poldermodel heeft goed gewerkt!

Deel 2

Veranderingen in de jaren 60

Amerikanisering

• Na de Tweede Wereldoorlog was Amerika populair. Ze hadden West-Europa bevrijd.
  
  
• Brachten Amerikaanse producten mee (bijv. Coca-Cola, spijkerbroeken, T-shirts, films, muziek)
  
  
• In NL ontstond Amerikanisering  (= overnemen van de Amerikaanse manier van leven)

opkomst jongerencultuur (vanaf midden jaren 50)

= Cultuur van jongeren die zelf bepalen hoe zij leven en niet het voorbeeld van hun ouders volgen

Voorbeelden:

• Nozems (brommers, leren jasjes, muziek)
• Provo´s (uitdagen van politie, provoceren)
• Hippies (love and peace, lange haren, verzet tegen consumptiemaatschappij)

Tweede Feministische Golf (jaren 60)

Waar streden zij o.a. voor?

• Gelijke kansen op werk en onderwijs
• Evenveel salaris krijgen als mannen ​
• Kinderopvang ​
• Pil in het ziekenfonds en recht op abortus

Succes! In 1968 gelijke opleidingskansen (Mammoetwet) en recht op gelijk loon bij gelijke arbeid. Vrouwen massaal aan het werk (meestal deeltijd) !

Samenleving NL verandert  

Minder mensen naar de kerk: secularisatie (ontkerkelijking).

Verdwijnen van de verzuilde samenleving --> ontzuiling

Men ging meer leven als individu (persoon) en minder als groep--> individualisering

Deel 3

Nederland wordt een multiculturele samenleving

Multiculturele samenleving

Er zijn verschillende groepen mensen naar NL gekomen:

1. Mensen met een Indische achtergrond (jaren 50)
2. Gastarbeiders uit Spanje, Italië, Turkije en Marokko (jaren 60)
3. Surinamers (vanaf 1975)
4. Joegoslavische vluchtelingen (jaren 90)
5. Oost-Europese arbeiders

multiculturele (en pluriforme) samenleving

- samenleving die bestaat uit mensen met verschillende culturen: eigen cultuur, geloof, eetgewoontes, gebruiken rondom huwelijk, geboorte en dood.

Minder tolerantie

Door aanslagen door moslim-terroristen (bijv. 9/11) werd de tolerantie van Nederlanders richting islamitische nieuwkomers minder. 

• Pim Fortuyn --> populaire politicus die de Nederlandse bevolking waarschuwde voor een aantal gebruiken/gewoonten van de Islam. Vermoord in 2002.
• Theo van Gogh --> filmmaker die in 2004 door een fanatieke moslim werd vermoord.
• Mensen zijn bang dat de Nederlandse cultuur en identiteit verdwijnen 

Filmpjes bij 5.3