Lijdende en Bedrijvende Vorm

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Lijdende en bedrijvende vorm

Leerdoel

Aan het einde van de les kun je het verschil tussen de lijdende en bedrijvende zinsvormen uitleggen en toepassen.

Wat zijn actieve en passieve zinsvormen?

Zinnen kunnen in de bedrijvende of in de lijdende vorm staan. 

In de bedrijvende vorm is het onderwerp actief en in de lijdende vorm passief (het ondergaat iets).

Voorbeeldzin 1a

De hovenier snoeit de leiboom.

Wat is in deze zin het onderwerp? 

Is het onderwerp actief?

Voorbeeldzin 1b

De leiboom wordt door de hovenier gesnoeid.

Wat is in deze zin het onderwerp?

Is het onderwerp actief?

Veranderingen bij omzetting

Het lijdend voorwerp wordt het onderwerp; 

het onderwerp wordt een door-bepaling met 'door'; 

en het werkwoordelijk gezegde verandert met het gebruik van worden of zijn.

Voorbeeld 2a

De chef bakt de taart.

Deze zin staat in de bedrijvende vorm.

Maak van deze zin nu een lijdende vorm. 

Voorbeeld 2b

De taart wordt door de chef gebakken.

1. Het onderwerp verandert.
2. Er is sprake van een door-bepaling. 
3. Worden is toegevoegd aan het werkwoordelijk gezegde

Wat houdt de door-bepaling precies in? Leg uit en/of geef een voorbeeld.

De leerlingen voeren hier drie dingen in die ze in deze les hebben geleerd. Hiermee geven ze aan wat hun eigen leerrendement van deze les is.

Welk(e) werkwoord(en) voeg je toe aan het gezegde om de lijdende vorm te kunnen maken?

De leerlingen voeren hier twee dingen in waarover ze meer zouden willen weten. Hiermee vergroot je niet alleen betrokkenheid, maar geef je hen ook meer eigenaarschap.

Zet deze zin in de lijdend vorm.

"De afdelingsmanager schrijft een rapport."

De leerlingen geven hier (in vraagvorm) aan met welk onderdeel van de stof ze nog moeite. Voor de docent biedt dit niet alleen inzicht in de mate waarin de stof de leerlingen begrijpen/beheersen, maar ook een goed startpunt voor een volgende les.