Literatuur en lectuur week 1

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Literatuur en lectuur

Welkom pak je leesboek, leerboek, laptop en schrift erbij.

Programma

1. Lezen
2. Journaal
3. Check-in
4. Theorie
5. Opdrachten 
6. Check-out 

npo.nl

Check-in

Lees jij graag?

Wat lees jij het liefst?
Waar moet een goed boek aan voldoen?

Check-in

Lesdoelen:

• Je weet wat het verschil is tussen literatuur en lectuur en wat literaire kenmerken zijn.
  
• Je kunt literaire kenmerken herkennen in een gegeven verhaal. 

Lees jij graag?
Wat lees je graag?
Waar moet een goed verhaal of boek aan voldoen?














Lees jij graag?
Wat lees jij het liefst?
Waar moet een goed boek aan voldoen?

Kunst en kitsch?

Literatuur of lectuur?

Literatuur is ook een vorm van kunst. 

Maar wie bepaalt of iets kunst of literatuur is of niet? 

Het literaire veld

Er is niet maar één persoon die bepaalt welke roman literaire waarde heeft, dat is een groep mensen. Van sommige mensen zijn we het er doorgaans over eens dat ze verstand hebben van literatuur. 

Uitgevers

Recensenten

Presentatoren

Uniek vs. Clichématig

Uniek is alles wat je niet verwacht of ongebruikelijk is. Of het nu gaat over verhaallijnen, karakters, taalgebruik of onderwerpkeuze.

Clichématig is een bepaalde mate van voorspelbaarheid. Voorspelbare patronen, voorspelbare metaforen, voorspelbare personages met weinig diepgang.

Is clichématig slecht?

Zeker niet, clichés kunnen heel fijn zijn. Zeker als je ze voor het eerst tegenkomt. Ze zijn vaak cliché geworden omdat ze goed werken, maar kunnen na een tijdje wrevel opleveren wanneer ze te vaak worden gebruikt.

Enkele clichématige verhaallijnen waar het grote publiek van blijft houden:

Het getroebleerde genie (slimme detectives zijn zelden gelukkig of hebben een onaangepast karakter )

De Chosen one. (Een doodgewoon mens, niet heel bijzonder, redt de wereld)

De liefdesdriehoek. (Iemand kan uit twee totaal verschillende liefdes kiezen)

Verandering van omgeving. (Stad vs. platteland, brave school vs. losgeslagen universiteit)

Weet jij nog andere clichés (verhaallijnen of taalgebruik) die je vaak in fictie terug ziet komen? Kan ook een film of serie zijn.

Waarin onderscheidt literatuur
zich van lectuur?

Mogelijke kenmerken van lectuur:

• Simpele verhaallijnen 
• Voorspelbare patronen
• Clichématig, zowel plot als taalgebruik
• Oppervlakkige personages, stereotypes
• Alle vragen die je gedurende het verhaal had zijn beantwoord
• Laat weinig ruimte voor eigen interpretatie , eenduidigheid
• Eenvoudig taalgebruik
• Voorspelbare afloop
• Vaste maatschappijbevestigende rolpatronen

Voorbeelden van lectuur

• Simpele stripverhalen bijvoorbeeld Donald Duck
• Thrillers of detectives met een voorspelbaar einde
• Boekenreeksen met dezelfde stijl en verhaalopzet.  

Mogelijke kenmerken van literatuur

• Verrassende verhaallijnen
• Diepgang, zowel in de verhaallijnen als de personages
• Personages worden uitgewerkt tot karakters
• Er blijft ruimte over voor interpretatie, veelduidigheid
• Na afloop blijf je zitten met vragen
• Het verhaal laat de lezer nadenken over zichzelf en/of de maatschappij
• Complex taalgebruik
• Onvoorspelbaar slot
• Doorbreken van verwachtingen

Literatuur 

Literatuur of lectuur?

Tekstfragment:

"Als zij niet in het buitenland waren voor hun werk, ging er de volgende maanden geen dag voorbij waarop zij elkaar niet zagen. Nooit had Max iemand als Onno ontmoet, Onno nooit iemand als Max, - als zelfbenoemde tweeling hielden zij niet op zich te verheugen over elkaar. Elk voelde zich de mindere van de ander, elk was knecht en tegelijk heer, waardoor een soort oneindigheid ontstond, als tussen twee spiegels die zich in elkaar spiegelen."

Als jij je oordeel zou mogen geven, noem je het voorgaande tekstfragment dan literatuur of lectuur?

Literatuur

Lectuur

Literatuur of lectuur?

Tekstfragment:

"Als zij niet in het buitenland waren voor hun werk, ging er de volgende maanden geen dag voorbij waarop zij elkaar niet zagen. Nooit had Max iemand als Onno ontmoet, Onno nooit iemand als Max, - als zelfbenoemde tweeling hielden zij niet op zich te verheugen over elkaar. Elk voelde zich de mindere van de ander, elk was knecht en tegelijk heer, waardoor een soort oneindigheid ontstond, als tussen twee spiegels die zich in elkaar spiegelen."

De ontdekking van de hemel - Harry Mulisch, Blz. 50

Welke vragen kan ik stellen over 

literatuur en lectuur bij mijn leesboek?

• Zijn de verhaallijnen simpel, ingewikkeld, voorspelbaar of goed doordacht?
• Zijn de verhaallijnen en personages clichématig of juist verrassend?
• Blijft er ruimte voor eigen interpretatie?
• Laat het verhaal je nadenken over jezelf of de maatschappij?
• Worden er unieke of clichématige voorbeelden, metaforen, vergelijkingen en anekdotes gebruikt?
• Zijn de personages stereotiep of hebben ze diepgang?
• Zijn de personages uitgewerkt tot karakters?

• Een storm die de komst van een eigenzinnig personage aankondigt: “Het stormde op de avond van Laura Shanes geboorte en het weer was zo vreemd dat de mensen er nog jaren over zouden praten.”
  
• Blauwe ogen doen iets met je ziel of gevoel: "Zijn helderblauwe ogen keken dwars door haar heen en boorden zich in haar ziel."
• Opluchting, angst of spanning gaat regelmatig gepaard met het beschrijven van de ademhaling: "Ik liet bevend mijn adem ontsnappen, die ik zonder het te weten al die tijd had ingehouden."
• Spiegels leveren dikwijls reflecterende inzichten op: "In de spiegel zie ik een man met een gepijnigde blik. Ik schrik van mezelf. Heb ik hier goed aan gedaan?"

Enkele clichématige zinnen die terug blijven komen: