2GV Thema 5: BS 7: Transcriptie

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Thema 5: BS 7: Transcriptie

Kan je genen meten?

Leerdoelen

-Je kunt benoemen hoe transcriptie en eiwitsynthese plaatsvinden in de cel

-Je kunt uitleggen dat de genetische variatie toeneemt door spontane mutaties

Welke uitspraak over genexpressie is NIET waar?

1. Iedere celkern van je lichaam bevat precies dezelfde genen
2. Het tot uiting komen van een gen wordt genexpressie genoemd
3. Genen kunnen niet alleen 'aan' of 'uit' staan, maar ook 'harder' of 'zachter'
4. Welke genen 'aan' of 'uit' staan in een bepaald celtype is een willekeurig proces

Genexpressie

Genexpressie = het tot uiting komen van een gen

DNA-sequentie = volgorde van de basen in het DNA

Gen 'AAN' -> DNA-informatie op dit gen afgelezen & verwerkt -> eiwit

Genexpressie

-Expressie verschillend per cel

-Afhankelijk van de functie van de cel

DNA-sequentie

-De DNA-sequentie van een gen bevat info voor de productie van een specifiek eiwit

Voorbeeld

-Gen bevat code voor melanine productie

-In een cel in de iris van een oog staat dit gen aan

-informatie op dit gen wordt afgelezen -> melanine productie

bruin = meer melanine

blauw = weinig melanine

Eiwitsynthese

DNA-sequentie is 'recept' voor eiwit

RNA = gekopieerd stukje DNA

Transcriptie = vorming van RNA

RNA brengt informatie naar ribosoom -> code vertaald naar eiwit

eiwitsynthese = het maken van een eiwit 

Waar gebruikt je lichaam eiwitten voor?

synthese = samenstellen

DNA-microarray

-Techniek om genexpressie te meten

-Elke stip is een gen

-Aan de kleur is te zien of een gen 'aan'/'uit'/'hard'/'zacht' staat

Eiwitsynthese

Genexpressie maakt het mogelijk dat een cel verschillende eiwitten kan maken op het moment dat deze nodig zijn

Functie eiwit lichaam

Bouwstof en brandstof

Antistof

Hormoon

Enzym

brandstof, maar vooral bouwstof

-functies als: hormoon, enzym of antistof

Gunstige mutaties?

mutatie = verandering van het genotype

negatief: ziektes, afwijkingen

door spontane (erfelijke) mutaties genetische variatie in nakomelingen neemt toe (positief)

= gunstig voor de overlevingskans van een populatie!

geslachtelijke voortplanting & spontane mutaties zorgen voor variatie in genotype & fenotype!

Voordelige mutatie

-Als de omstandigheden veranderen is een organisme met mutatie misschien beter aangepast t.o.v. soortgenoten

bijv: witte vacht in de sneeuw, donkere huid bij felle zon, extra lange nek bij giraffen 

Genexpressie

Transcriptie

RNA

Gen

DNA-sequentie

Een gekopieerd stukje DNA

Stukje DNA met informatie voor 1 bepaalde eigenschap

De vorming van RNA

De volgorde van basen in het DNA

Het tot uiting komen van een gen

Wat is het product van "Transcriptie"

1. DNA
2. RNA
3. Een eiwit

Wat heeft meer invloed? Een mutatie in een geslachtscel of een mutatie in een lichaamscel?

1. Geslachtscel
2. Lichaamscel
3. Beide evenveel

Wat is een mutatie?

1. Een virus die een bacterie binnendringt
2. Plotselinge verandering van het DNA
3. Een gen die niet werkt
4. Plotselinge verandering van het fenotype