Ethiek leerjaar 1, periode 1, les 3

• Ethiek
• MBO
• Studiejaar 1

Ethiek

Programma

- AWR

- terugblik

- komende tijd

- filmpje

- aan het werk

Wat gaan we doen in de eerste periode

Les 2: Introductie beroepshouding en Beroepscode

Les 3: Beroepscode Phorza/NVMW, waarde in de beroepscode, beroepsethiek en wettelijk kader

Les 3: opdracht Ethisch dilemma in de ouderenzorg

Les 4: opdracht ethisch dilemma in het SBO

Les 5: opdracht ethisch dilemma in de verslavingszorg

Les 6: opdracht Persoonlijke verzorging

Les 7: opdracht ethisch dilemma in de psychiatrie

Les 8: opdracht ethisch dilemma in de LVB

Les 9: opdracht ethisch dilemma in de vrouwenopvang

wat is beroepshouding?

Beroepscode Phorza/NVMW

De beroepshouding van een beroepskracht MZ is specifiek. Dat wil zeggen dat de manier waarop je je gedraagt, heel eigen is voor dit beroep. Je kunt niet in vrijheid je eigen houding en gedrag bepalen. Voor en door sociaal-agogisch werkers is er namelijk een beroepscode opgesteld.

De eerste beroepscode is in 2010 opgesteld in opdracht van Phorza en in 2013 herzien op initiatief van de NVMW, vanaf eind 2015 Beroepsvereniging van Professionals in Sociaal Werk (BPSW). De beroepscode geeft een duidelijke inhoudelijke richting voor beroepskrachten MZ in de maatschappelijke zorg.

Beroepsethiek

De beroepscode heeft alles te maken met beroepsethiek.

Bij beroepsethiek gaat het om principes en regels waaraan je je als beroepsbeoefenaar bij de uitoefening van je beroep dient te houden.

De beroepscode is de concrete uitwerking van de beroepsethiek. Een van de uitgangspunten die in de beroepscode staan is bijvoorbeeld: ‘Als sociaal-agogisch werker toon ik ten aanzien van iedere cliënt een gelijke bereidheid hem te helpen’ (1.4). Je ziet dat hier duidelijk sprake is van een regel waaraan jij je als beroepskracht MZ hoort te houden.

Aan het omslag van de beroepscode  is meteen te zien dat de beroepscode een ethische leidraad is (zie afbeelding). In het woord beroepsethiek zit het woord ethiek besloten. Ethiek is de wetenschap die zich bezighoudt met de keuzen die te maken hebben met goed en kwaad. Bij ethische kwesties denk je dus na over vragen als ‘wat is goed en wat is niet goed?,’ ‘wat hoort en wat hoort niet Het gaat hierbij om de vraag wat je wel en geen goede handelwijze vindt.

Wettelijk kader

De beroepscode is niet zomaar ontstaan. De basis voor de beroepscode vormen verschillende wetten:

• Grondwet;
  
• Algemene wet gelijke behandeling (Awgb);
  
• Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte (Wgbh/cz);
  
• Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp);
• Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO);
  
• Wet Bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Wet Bopz) / Wet Verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz).

Algemene wet gelijke behandeling (Awgb)

De Awgb is een uitwerking van Artikel 1 van de Nederlandse Grondwet. Daarin staat: ‘Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.’

De Awgb verbiedt discriminatie en verplicht het om mensen gelijk te behandelen als het gaat om het aanbieden van werk, huisvesting, goederen en dienst, gezondheids- en welzijnszorg, onderwijs, maatschappelijke dienstverlening en recreatie.

Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte (Wgbh/cz)

Ook de WGBH/cz is een uitwerking van artikel 1 van de grondwet. Deze wet verbiedt discriminatie wegens handicap of chronische ziekte bij het aanbieden van werk, huisvesting, goederen en diensten.

Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp)

De Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) geeft regels ter bescherming van de privacy van burgers (dus ook van medewerkers en cliënten). De Wbp geeft regels voor de registratie en het gebruik van persoonsgegevens door de overheid, bedrijven en organisaties.

Voor de maatschappelijke zorg is relevant dat organisaties medische gegevens van cliënten bewaren in een dossier. Denk aan: informatie over ziekte/aandoening en behandeling(en). De Wbp regelt dat alleen de cliënt zelf en zijn directe zorg- en hulpverlener(s) zijn dossier mogen inzien. Anderen mogen alleen een cliëntdossier inzien als de cliënt daar heel duidelijk toestemming voor geeft.

WGBO

In de Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst staat de informatieplicht van de zorgverlener en behandelaar aan de cliënt centraal. De WGBO geldt dus voor alle werkvelden in de zorg. De overheid wil met deze wet de rechtspositie van cliënten versterken en een bijdrage leveren aan een gelijkwaardige arts-patiëntrelatie. In de wet wordt ook de rechtspositie van minderjarige cliënten geregeld en de vertegenwoordiging van ‘wilsonbekwame’ cliënten.

In de WGBO is onder meer opgenomen dat een cliënt:

• ingelicht moet worden over de aard en het doel van de behandelingen;
  
• toestemming moet geven voor de handelingen;
  
• inzage heeft in zijn zorgdossier.

Wet Verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz/Bopz)

De Wet Bopz (Bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen) regelt de gedwongen opname en behandeling van mensen die door een psychische stoornis een gevaar voor zichzelf of hun omgeving vormen. Deze wet geldt zowel voor de geestelijke gezondheidszorg als voor de psychogeriatrie en voor de verstandelijk-gehandicaptenzorg.

 De Wet Bopz is (of wordt) vervangen door de Wet forensische zorg, de Wet Verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) en de Wet zorg en dwang psychogeriatrische en verstandelijk gehandicapte cliënten (Wzd). In deze nieuwe wetten staat de zorgvrager meer centraal en is het mogelijk verplichte zorg buiten de muren van een instelling op te leggen..

Andere wetten

Er zijn ook andere wetten die van invloed zijn op je handelen als beroepskracht MZ. Het is belangrijk goed op de hoogte te zijn van bestaande wetgeving en in teams te bespreken welke gevolgen een wetswijziging heeft voor het beroepsmatig handelen. Denk aan vragen als: mag je dwang uitoefenen of mag dat niet? Hoe vertrouwelijk is informatie? Hoe ver gaat het recht op privacy? En hoe ver reikt het beroepsgeheim?

Opdracht

- Maak van Thieme Meulenhoff, boek communicatie, themaopdracht 1.1 

- Maken Thieme Meulenhoff, boek communicatie, opdracht 1 t/m 5c van 5.10

Wat neem je mee van deze les?