2VH - Week 46 Taalverzorging H42 en H43

• Middelbare school

weektaak 46

Hallo leerlingen,

De afgelopen weken zijn we druk bezig geweest met de Taalverzorging, namelijk hoofdstuk 12, 13, 27, 28, 42 en 43. Het huiswerk  hebben we, op hoofdstuk 43 na, met elkaar in de klas besproken en nagekeken. Voordat we een datum afspreken voor de toets over deze hoofdstukken, wil ik deze en volgende week extra aandacht besteden aan hoofdstuk 42 en 43. 

hoofdstuk 42 en 43

Hoofdstuk 42 gaat over stijlfouten. Wat is een stijlfout? Dat is een niet juiste formulering van een zin of een zinsdeel. De meest voorkomende stijlfouten worden besproken.

Hoofdstuk 43 gaat over grammaticale kronkels, waarbij de regels van de grammatica niet worden gevolgd, waardoor de betekenis van een zin of zinsdeel onbegrijpelijk wordt. Deze week besteden we extra aandacht aan hoofdstuk 42.

contaminatie 

Bij een contaminatie worden twee woorden of uitdrukkingen door elkaar gebruikt, zoals optelefoneren (telefoneren en opbellen), zich beseffen (beseffen en zich realiseren) en door de war zijn (in de war zijn en door elkaar halen). Je bent je mobiel kwijt of je mobiel is weg, maar niet: mijn mobiel is kwijt.

pleonasme

Bij een pleonasme wordt een extra woord of een deel van de betekenis van een woord gebruikt, wat niet nodig is, omdat de betekenis al duidelijk is zonder dat woord of zinsdeel,  zoals:

de witte sneeuw, het groene gras en de arme zwerver. Het bijvoeglijke naamwoord benadrukt in deze voorbeelden de eigenschap van het zelfstandig naamwoord. 

pleonasme 2

Je zegt tweekeer hetzelfde met verschillende woorden. (Deze woorden behoren niet tot dezelfde woordsoort: bijvoorbeeld zelfstandig naamwoord met bijvoeglijk naamwoord of bijwoord.) Je wilt een eigenschap benadrukken. Een pleonasme is niet altijd een stijlfout. Als er bewust wordt gekozen voor een extra (overbodige) toevoeging, spreekt men niet van een stijlfout maar van een stijlfiguur, zoals in gedichten. 

tautologie

Bij een tautologie wordt hetzelfde begrip tweemaal genoemd. Vaak gaat het daarbij om twee bijvoeglijke naamwoorden, twee zelfstandige naamwoorden of twee bijwoorden, bijvoorbeeld: natuurlijk zal ik vanzelfsprekend mijn huiswerk maken

ik wist dit reeds al heel lang

voordat je aan je toets begint moet je eerst je naam schrijven

barbarisme

Niet alle woorden en delen van een zin zijn écht Nederlands, maar worden onder invloed van andere talen verkeerd gebruikt. We spreken dan van een barbarisme. 

Voorbeelden hiervan zijn: huisgemaakt (home made), excuseren en uitproberen (ausprobieren). Alleen als je over enige kennis van andere talen beschikt, kun je barbarismen herkennen. Probeer het gebruik zoveel mogelijk te vermijden.

congruentie

In een goedlopende zin passen onderwerp en persoonsvorm bij elkaar in getal. Verwijswoorden verwijzen terug naar het antecedent; dat is het woord dat of de zin die hieraan vooraf gaat. We moeten dan opletten of we het juiste persoonlijk voornaamwoord, aanwijzend voornaamwoord en betrekkelijk voornaamwoord gebruiken. We noemen dat congruentie.

incongruentie 

Als een zin niet aan de hierboven genoemde eisen voldoet, spreken we van incongruentie. Voorbeelden:

Een aantal winkels zijn gesloten (aantal is enkelvoud en zijn is meervoud). Sociale media zorgt dat jongeren altijd met hun telefoon bezig zijn. Dit moet zijn: Sociale media zorgen ....

Esther is mijn zusje, waarmee ik altijd lol heb. Dit moet zijn: .... met wie ik altijd lol heb.

oefenen

Beantwoord de volgende quizvragen. Het is behoorlijk moeilijk om de juiste stijlfout te vinden, maar door veel te oefenen, wordt het wel steeds makkelijker.

                                     S U C C E S !

Contaminatie

Tautologie

Pleonasme

Twee woorden of uitdrukkingen worden door elkaar gebruikt.

Herhaling van de betekenis van een woord of begrip.

Overtollig woordgebruik zonder dat dit iets toevoegt.

Toen de vriendinnen naar Walibi waren geweest, slenterden ze langzaam terug naar de trein

1. tautologie
2. pleonasme
3. incongruentie
4. barbarisme

Politieruiters te paard houden toezicht op evenementen zoals optochten en demonstraties

1. tautologie
2. pleonasme
3. contaminatie
4. barbarisme

Pieter was zo trots als een aap op zijn rapport

1. contaminatie
2. incongruentie
3. pleonasme
4. tautologie

De Verenigde Staten heeft in 2016 Trump verkozen tot president

1. contaminatie
2. barbarisme
3. incongruentie
4. pleonasme

Welke zin is juist?

1. De regering van Sint-Maarten had hun plannen eerder aan de bevolking moeten voorleggen.
2. De regering van Sint-Maarten had haar plannen eerder aan de bevolking moeten voorleggen.

Verbeter de zin:
Ik vond het toneelstuk 'Sophie' met Tjitske Reidinga het mooiste toneelstuk die ik ooit gezien heb.

Lees de volgende zin:
In een hartverscheurend filmpje is te zien hoe een koe wanhopig achter zijn kalfjes aan rent.
Vraag: Is zijn een juist verwijswoord? Leg uit.

De ambulance en de brandweer haastten zich snel naar de plek van het ongeluk.

1. ‘Zich snel haasten’ is een barbarisme.
2. ‘Zich snel haasten’ is een tautologie.
3. ‘Zich snel haasten’ is een contaminatie.
4. ‘Zich snel haasten’ is een pleonasme.

De hengst Jim staat in het Guinness Book of Records als het meest dure trekpaard ooit.
‘Het meest dure’ is een barbarisme dat is afgeleid van het Engelse ‘most expensive’. In het
Nederlands zeg je: ....

Steeds meer mensen beseffen zich dat vegetarisch eten helemaal niet ongezond hoeft te zijn.

‘Zich beseffen’ is een contaminatie. Welke twee uitdrukkingen worden door
elkaar gebruikt?

Het zijn de nieuwe media die ervoor gezorgd ... dat mensen niet meer met elkaar praten.

1. heb
2. heeft
3. hebben

Chris Pratt is gescheiden van de actrice Anne Faris, ... hij acht jaar getrouwd was.

1. waarmee
2. met wie

Er is een prachtig boek gemaakt over de geschiedenis van de universiteit en ... gebouwen.

1. zijn
2. haar